Απόψε, γκαστρωμένος ο ουρανός

Φωτογράφιση: π. Παναγιώτης Καποδίστριας, εν Βανάτω της Ζακύνθου, 10 Δεκεμβρίου 2018

"Ecology, Theology and Human Dignity in the Orthodox Christian Tradition". Περιβαλλοντικό Συνέδριο στην Κορέα παρόντος του "Πράσινου Πατριάρχου"

Την Παρασκευή, 7 Δεκεμβρίου 2018, σύμφωνα με το Πρόγραμμα της επίσημης 4ης Ποιμαντικής Επισκέψεως του Οικουμενικού Πατριάρχου στη Σεούλ της Κορέας, πραγματοποιήθηκε Συνέδριο για το Περιβάλλον, με θέμα: "Ecology, Theology and Human Dignity in the Orthodox Christian Tradition". 

Υπενθυμίζουμε ότι ο κ. Βαρθολομαίος έχει εξονομασθεί "Πράσινος Πατριάρχης", εξαιτίας των ρηξικέλευθων πρωτοβουλιών του υπέρ του φυσικού περιβάλλοντος. 

Την κεντρική ομιλία έκανε ο ίδιος ο Πατριάρχης. Ακολούθησαν εισηγήσεις από τον Αρχιμανδρίτη Μάξιμο Κώνστα, την Δρ Gayle Woloschak και τον Διάκονο Perry Hamalis.

Παρενθετικώς στην ημερίδα έγινε παρουσίαση της κορεατικής έκδοσης του βιβλίου του Οικουμενικού Πατριάρχου "Συνάντηση με το Μυστήριο".

Ακολουθεί το Πρόγραμμα του Συνεδρίου:

And God Saw that Everything was Good 

The Theological Vision of Creation in the Orthodox Tradition

Ecumenical Patriarch Bartholomew

Introduction: Reading the Book of Nature

At first glance, it may appear strange for the leader of a religious institution concerned with “sacred” values to be so profoundly involved in “worldly” issues. After all, what does preserving the planet have to do with saving the soul? It is commonly assumed that global climate change and the exploitation of our nature’s resources are matters that concern politicians, scientists and technocrats. At best, perhaps, they are the preoccupation of interest groups or naturalists. 

So the preoccupation of the Orthodox Church and, in particular, her highest administrative authority, the Ecumenical Patriarchate, with the environmental crisis will probably come as a surprise to many people. Yet, there are no two ways of looking at either the world or God. There we cannot have a double vision or binary worldview. There can be no distinction between concern for human welfare and concern for ecological preservation.

In the late 3rd century, St. Anthony of Egypt (251-356), the “father of monasticism,” described nature as a book that teaches us about the beauty of God’s creation: “My book is the nature of creation; there, I read the works of God.” The spiritual collection known as The Philokalia records St. Anthony saying: “Creation declares in a loud voice its Maker and master.” This is how the Orthodox Church perceives the natural environment. There is, as St. Maximus the Confessor claimed in the 7th century, a sacramental dimension to creation. The whole world is a “cosmic liturgy.” St. Maximus adds: “Creation is a sacred book, whose letters are the universal details of creation.” What, then, is the Orthodox vision of the world?

As a young child, accompanying the priest of our local village to remote chapels on our native island of Imvros in Turkey, the connection of the beautiful mountainside to the splendor of liturgy was abundantly clear. This is because the natural environment provides a panoramic vision of the world. Nature’s beauty leads to a broader view of life and creation. It resembles the wide-angle lens of a camera, which prevents us from using or abusing the natural resources of our planet in a narrow-minded or selfish manner.

Eucharistic and Ascetic Beings

In the Orthodox Church, this broader vision is defined by the “eucharistic” and “ascetic” dimensions of life. These two fundamental concepts – “eucharist” and “ascesis” – are profoundly theological and spiritual in nature. The implications of the first term are easily appreciated. The word comes from the Greek word eucharistia, or “thanksgiving,” the same term used to describe the sacrament of the Divine Liturgy. In calling for a “eucharistic spirit,” the Orthodox Church reminds us that the created world should not be treated as our private possession or property, but rather received as a precious treasure or divine gift. The proper response, upon receiving this gift, is to accept and respect it with gratitude and thanksgiving.

The second term that defines our response to God’s generosity is “ascesis,” which derives from the Greek word askeo and and describes the way we treat the gift of creation. The world’s resources are offered to us by God not only to satisfy our needs but also to be shared with fairness. They are not ours to abuse or waste simply because we have the desire to consume them or the ability to pay for them. The ascetic dimension of life implies a vocation to respect and protect creation through self-restraint and self-control, as well as through frugality and simplicity. In this way, everything is restored to its original vision and purpose, as God intended it from the moment of creation.

Love for the Whole of Creation

On the sixth day of creation, God fashioned humankind in His image and likeness. (Gen. 1.26) However, most people tend to forget that numerous “living creatures of every kind, cattle and creeping things and wild animals of the earth of every kind” (Gen. 1.24), were also created on that day. This close connection between humanity and the rest of creation is a powerful reminder of the intimate relationship that we share as human beings with the rest of creation. There is more that unites us with the earth than separates us from it. This is a lesson of which science and ecology have reminded us in recent decades.

The saints of the early Eastern Church understood this lesson very well. They knew that a person with a pure heart was able to sense the connection with the rest of creation, especially the animal world. And this reality has parallels in both Eastern and Western Christianity. Think about St. Francis of Assisi talking to the sun and the moon, St. Seraphim of Sarov feeding the bear in the forest. This connection with the rest of creation is not merely emotional; it is profoundly spiritual. It is the same recognition expressed by St. Paul in his Letter to the Colossians, when he spoke of all things being created in Christ. (Col. 1.15-17) This is why Abba Isaac of Nineveh can write in the seventh-century desert of Syria:

What is a merciful heart? It is a heart, which is burning with love for the whole of creation: for human beings, for birds, for beasts, for demons – for all of God’s creatures. When such persons recall or regard these creatures, their eyes are filled with tears. An overwhelming compassion makes their heart grow small and weak, and they cannot endure to hear or see any kind of suffering, even the smallest pain, inflicted upon any creature.

Interpreting the Concept of Sin

Now, if all of creation is sacred, then our relationship with the environment is mystical or sacramental. In fact, the “sin of Adam” is precisely his refusal to perceive and receive the world as a gift of encounter and communion with God and with the rest of creation. This is why, in his Letter to the Romans, St. Paul emphasizes the consequences of sin, stating that “from the beginning till now, the entire creation has been groaning in pain” (Rom. 8.22), but now “awaits with eager longing this revelation by the children of God.” (Rom. 8.19)

Dear friends, the environmental crisis that we face reminds us of the cosmic consequences of sin, which are more than just social or spiritual. Indeed, every act of ecological pollution or destruction is an offence against God. Unfortunately, as human beings, we are responsible for creation; but we have behaved as if we own creation. Creation care is not primarily an ethical or moral issue. It demands a radical change of worldview and lifestyle. We are called literally to repent for the way we regard and treat God’s creation.

Therefore, the traditional concept of sin must be broadened to include environmental abuse! This is why, almost twenty years ago, we declared:

To commit a crime against the natural world is a sin. For human beings to cause species to become extinct and destroy the biological diversity of God’s creation; . . . to degrade the integrity of the earth by causing climate change; . . . to strip the earth of its natural forests, or destroy its wetlands; . . . to contaminate the earth’s waters, its land, its air, and its life – all of these are sins.

Social, Political, and Economic Implications

At the same time, natural creation is inseparable from the identity and destiny of humanity. Human attitudes and actions toward creation directly reflect human attitudes and behavior toward other people. Ecology is inevitably related in both its etymology and meaning to economy; our global economy is simply outgrowing the capacity of our planet to support it. Moreover, scientists estimate that those most hurt by global warming in the future will be those who can least afford it. Thus, pollution is intimately connected to poverty. Creation care is inevitably related to the Parable of the Last Judgment, where the Lord says: “I was hungry and you gave me food; I was thirsty and you gave me something to drink” (Matt. 25.35).

Concern, then, for the environment is directly related to concern for social justice, and particularly of world hunger. And a Church that does not pray and act for a polluted world is a Church that refuses to offer food and drink to a suffering humanity. This planet is indeed our home; but it is also the home of every human being, of every animal creature, and of every form of life created by God. We are not alone in this world; and our generation is not the only one that needs to survive on this planet.

Conclusion: A New Worldview

We have often said that the crisis that we are facing is not primarily ecological. It is a crisis concerning the way we regard and respect the world. We treat our planet in a godless way precisely because we fail to see it as a gift from the Creator. It is our obligation to accept, sustain and convey this gift to future generations.

Nevertheless, almost exactly two months ago, the Intergovernmental Panel on Climate Change met here in South Korea and issued a report that calculates the catastrophic damage and immense cost of climate change, encouraging greater restraint in energy waste than we ever imagined. Therefore, before we can effectively deal with problems of our environment, we must change the way we see the world. We require a new worldview if we truly desire “a new earth.” (Rev. 21.1)

So let us acquire a “eucharistic spirit” and an “ascetic ethos” in our approach to creation care. Let us regard ourselves as responsible for every living creature of God. On September 1, 2017, the world day for protection of the natural environment, we issued a common statement with Pope Francis, proclaiming that:

[T]here can be no sincere and enduring resolution to the challenge of the ecological crisis unless the response is collective, unless the responsibility is shared, and unless we give priority to service.

Dear friends, the beautiful forests, the rocky seacoasts, and wonderful mountains of your country belong not only to the present generation but also to future generations. This is why the Korean people have acquired a unique reputation for reducing and recycling waste as well as respecting and protecting the natural environment. After all, humankind is entitled to something better than what we see around us. Future generations are entitled to a better and brighter world – a world free from degradation and violence, a world of generosity and compassion. It is this selfless and sacrificial love for our children that will show us the path that we must follow into the future.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο “Πράσινος Πατριάρχης” πρωτοπόροι στην οικοδόμηση οικολογικού ήθους και αλλαγής νοοτροπίας έναντι του φυσικού περιβάλλοντος

Εισήγηση 

του Πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτη Καποδίστρια, 

Μάστερ Θεολογίας, 

κατά το 3ο Διεθνές Συνέδριο του προγράμματος "Επιστήμη και ορθοδοξία ανά τον Κόσμο", του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών - Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Θέμα Συνεδρίου: "Η σχέση Επιστήμης και Ορθόδοξου Χριστιανισμού: παρελθόν - παρόν - μέλλον" (Αθήνα, 29.11-1.12.2018)
[Ημερομηνία εισήγησης: 30 Νοεμβρίου 2018]

Παρουσίαση των eco-δράσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου από τον π. Παν. Καποδίστρια, στο Συνέδριο για τη σχέση Επιστήμης και Ορθοδοξίας (Εθνικό ίδρυμα Ερευνών, 29.11.2018)

Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Επιστήμη και Ορθοδοξία ανά τον Κόσμο», διοργανώνει το 3ο Διεθνές Συνέδριό του, με τίτλο «Η σχέση Επιστήμης και Ορθόδοξου Χριστιανισμού: παρελθόν - παρόν - μέλλον», από την 29η Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου 2018 (στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Λεωφ. Βασ. Κωνσταντίνου 48, Αθήνα). Σε προηγούμενη δημοσίευσή μας (δείτε ΕΔΩ) παρουσιάστηκαν όλα τα σχετικά: αναλυτικό πρόγραμμα εισηγήσεων και περιλήψεις). 

Οι εργασίες του συνεδρίου θα είναι αγγλόφωνες (οι πλείστες), θα υπάρξουν όμως και οι ελληνικές μεταφράσεις. Συμμετέχουν πολλοί επιστήμονες από το εξωτερικό και από την Ελλάδα, οι οποίοι θα κάνουν focus σε στιγμές και πτυχές της συνάντησης ή και συναντίληψης Επιστήμης και Ορθοδοξίας από το χθες έως το αύριο.

Ανάμεσα στους ομιλητές προσκλήθηκε ευγενώς από τους διοργανωτές και θα είναι ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας, Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου, ο οποίος θα παρουσιάσει το θέμα: "ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΑΙ Ο “ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ” ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΗΘΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗΣ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ".

Η εισήγηση θα γίνει το πρωί της Παρασκευής, 29ης Νοεμβρίου, από τις 9.30 το πρωί, στο πλαίσιο της ενότητας "Φύση και Βιοηθική" του Συνεδρίου.

Περίληψη εισήγησης π. Π. Κ.

Πριν από τρεις δεκαετίες το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανέλαβε πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας έναντι του οικολογικού προβλήματος. Τη σκυτάλη κρατά ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος -με μηνύματα, επιστημονικά συμπόσια μεταξύ θρησκευτικών ηγετών και ειδικών επιστημόνων, θεολογικά κείμενα, διαλέξεις σε επίσημα fora ανά τον κόσμο- πασχίζει να καταδείξει ότι το πρόβλημα είναι κυρίως πνευματικό - ηθικό και ότι ο αυθεντικός άνθρωπος της Εκκλησίας είναι ολιγαρκής και συνάμα αυτάρκης, διότι πίσω από τα κτίσματα  βλέπει και σέβεται τον μεγάλο Ποιητή και Δημιουργό των Πάντων Τριαδικό Θεό. Τούτο σημαίνει ότι ο άνθρωπος χρειάζεται να συμπεριφέρεται ως  οικονόμος, φύλακας και ιερέας της Κτίσης του Θεού.

Η όλη αυτή ευαισθητοποίηση έχει συνεγείρει και την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, με τον Πάπα Φραγκίσκο να υιοθετεί την 1η Σεπτεμβρίου ως Ημέρα Προσευχών υπέρ του φυσικού Περιβάλλοντος, την οποία έχει από το 1989 καθιερώσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Οι εν γένει οικολογικές – περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Θρόνου σφραγίστηκαν, με επίσημο τρόπο, μες από ειδικές αναφορές στα κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας (Κρήτη, 2016). Η προσπάθεια και οι ανάλογες δράσεις Βαρθολομαίου (του επονομαζόμενου “Πράσινου Πατριάρχη”) συνεχίζονται.

Rev. Panagiotis Kapodistrias

The Ecumenical Patriarchate and the “green Patriarch” as the spearhead of a new ecological ethos and change of mentality concerning the natural environment

Three decades ago, the Ecumenical Patriarchate undertook initiatives to raise public awareness on the problem of ecology. Patriarch Bartholomew is personally the spearhead of an important initiative, through addresses, scientific symposia with the participation of religious leaders and specialized scientists, theological texts, and lectures at official fora throughout the world, aiming at showing that the problem is mainly spiritual-ethical, and that authentic Christians are frugal and self-sufficient, because behind the created world they see and pay respect to the great Creator of all, the Triadic God. This means that humans must act as housekeepers, guardians and ministers of God’s Creation.

This awareness effort has also mobilized the Roman Catholic Church, with Pope Francis also commemorating September 1 as Day of Prayers for the Natural Environment, first established by the Ecumenical Patriarchate in 1989. The overall ecological-environmental initiatives of the Ecumenical Throne were officially sealed with particular mentions in the acts of the Holy and Great Synod of the Orthodox Church (Crete, 2016). The effort and actions of Bartholomew, the so-called “green Patriarch”, continue as we speak.

Επιτόπια καταγραφή του σεισμόπληκτου Καστρομονάστηρου στον "πλωτό παράδεισο" των Στροφάδων

Φωτογραφίες και κείμενο: Πέτρος Παράσχης 

Πρωί 6ης Νοεμβρίου 2018, ταξίδι στα νησιά Στροφάδες Ζακύνθου, όπου πραγματοποιήθηκε αυτοψία Μηχανικών της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (Δ.Α.Β.Μ.Μ), της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ζακύνθου και στελεχών της Μητροπόλεως Ζακύνθου, υπό τους Σεβ. Μητροπολίτες Δωδώνης κ. Χρυσοστόμου και Ζακύνθου κ. Διονυσίου Δ΄, με σκοπό την πλήρη και πραγματική αποτύπωση των ζημιών που προκλήθηκαν από τον ισχυρότατο σεισμό της 26ης Οκτωβρίου 2018. 

Η κατάσταση, όπως φαίνεται στις δημοσιευόμενες φωτογραφίες, είναι αποκαρδιωτική, οι ζημιές είναι πολύ μεγάλες και εκτεταμένες σε όλο το κτιριακό συγκρότημα, παρότι ο ίδιος ο πύργος του Μοναστηριού στάθηκε όρθιος, κυρίως εξαιτίας της περίδεσης που είχε πραγματοποιηθεί μετά τους ανάλογους μεγάλους σεισμούς της περιοχής, το 1997.

Το μνημείο χρήζει άμεσης αποκατάστασης, βάσει της μελέτης, η οποία έχει εκπονηθεί το 2009 από το Πανεπιστήμιο Πατρών, με μέριμνα της Ι. Μητροπόλεως Ζακύνθου και έχει εγκριθεί της Δ.Α.Β.Μ.Μ.. Σημειωτέον ότι, κατά την πάροδο των ετών που προηγήθηκαν, ουδεμία παρέμβαση προς αποκατάστασιν έγινε, εξαιτίας της μη διαθέσεως των κρατικών υπευθύνων να αντιμετωπίσουν το μοναδικό στον Ιόνιο χώρο παλαιολόγειο αυτό μνημείο του ΙΓ΄ αιώνος, όπως του αρμόζει και άπαντες οφείλουμε.