Ελαιο-σώματα {12ο μέρος}

Φωτογραφίες: π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Για το βιβλίο "Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, εκφραστής του ορθόδοξου θεολογικού λόγου για το φυσικό περιβάλλον"

Βιβλιοπαρουσίαση: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΑΝΩΤΗΣ 

Περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ, 151 (Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2019) 104 εξ.

Πρωτοπρ. Παναγιώτης Καποδίστριας 

Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΚΦΡΑΣΤΗΣ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Μορφωτικό Κέντρο Λόγου "Αληθώς", Ζάκυνθος 2014, σσ. 136.

Στο βιβλίο του αυτό (διπλωματική εργασία στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σποδών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου) ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας, Πρωτοπρεσβύτερος του Πατριαρχικού Θρόνου, πραγματεύεται με συστηματικό τρόπο και επιστημονική έρευνα τις δράσεις και τις προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, προκειμένου να αναδείξει το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος ως μείζον θεολογικό καθήκον της Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

Ξεκινώντας με μια εισαγωγή για την κληρονομιά που παρέλαβε ο Πατριάρχης από τον προκαθήμενό του, Δημήτριο Α΄, παρουσιάζει στην αρχή συνοπτικά τις σημαντικότερες πατριαρχικές πρωτοβουλίες για το περιβάλλον καταγράφοντάς τις χρονολογικά και κατατάσσοντάς τις σε κατηγορίες, μαζί με τη θεολογική θεώρηση του θέματος.

Χωρισμένο σε τέσσερα κεφάλαια, αναφέρεται σε αντίστοιχες οπτικές του ζητήματος, βασισμένες σε ομιλίες, λόγους και ανακοινώσεις του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, παραθέτοντας αυτούσια αποσπάσματα και κάνοντας γόνιμη κριτική, χρησιμοποιώντας εξαιρετικά πλούσια παραθέματα. Οι θεματικές που αναπτύσσονται είναι "Το θέμα της οικολογίας ως οικουμενική ευθύνη", "Το ευχαριστιακό και ασκητικό ήθος της Δημιουργίας", "Της θεολογίας, της οικολογίας και της επιστήμης", "Η πορεία από την Ορθοδοξία στην ορθοπραξία ως εφαρμοσμένη θεολογία του περιβάλλοντος". 

Τόσο η επιλογή των θεματικών αυτών, όσο και ο τρόπος παρουσίασης, ανάλυσης και σχολιασμού τους, εξασφαλίζουν στην εν λόγω διπλωματική εργασία τα εχέγγυα μιας αξιόλογης επιστημονικής μελέτης, καθώς είναι από τις πρώτες κιόλας γραμμές έκδηλη η πρόθεση του συγγραφέα η εργασία του αυτή να μην αποτελέσει απλή καταγραφή, αλλά να προσεγγίσει ακριβώς το ύφος και την ουσία των λόγων του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, που διατυπώθηκαν γραπτώς ή εκφωνήθηκαν κατά την διάρκεια της 25ετούς και πλέον θητείας του στον πατριαρχικό θρόνο.

Με συνεχείς αναφορές και υποσημειώσεις τεκμηριώνεται η επιστημονικότητα της έρευνας αυτής, ενώ παράλληλα ο ζωντανός τρόπος γραφής κάνει την ανάγνωση ευχάριστη και ενδιαφέρουσα , ακόμα και για τους μη μυημένους σε επιστημονικές μελέτες αναγνώστες. Εξάλλου, όπως λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας, στόχος του είναι να καταδειχθεί μέσα από την έρευνά του αυτή ότι "από την πλευρά της κορυφής της Ορθοδοξίας υπάρχει ανήσυχη ευαισθησία για τα πολυτραύματα του φυσικού περιβάλλοντος" και ότι "υψώνεται λόγος προφητικός από το ιερό κέντρο των Ορθοδόξων, ο οποίος απευθύνεται όχι αποκλειστικά προς τους θεσμικούς οικονομικούς ή κοινωνικούς ηγήτορες του σύγχρονου κόσμου, αλλά και προς τον κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως..."

Στον επίλογό του ο συγγραφέας ερευνητής καταθέτει την προσωπική του αγωνία για τι μέλλει γενέσθαι πάνω στο συγκεκριμένο θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος μια αισιόδοξη προοπτική, εάν και εφόσον επικρατήσει το πνεύμα της ενσυναίσθησης και της ευθύνης μας απέναντι στη θεία δημιουργία- κάτι που προκύπτει τόσο από τη δική του οπτική, όσο και από αυτήν του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, σύμφωνα με τα προσεκτικά επιλεγμένα αποσπάσματα που παρατίθενται αυτούσια στο βιβλίο. 

Στο Παράρτημα, τέλος, της εργασίας παρατίθεται ο λόγος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου προς τους καθηγητές και τους μαθητές του Ζωγραφείου Λυκείου (1-3-2013) με θέμα "Διαλεκτική σχέση αξιών - Περιβαλλοντική κρίση", καθώς και η ακολουθία που "ποιήθηκε εκ του ιδίου του συγγραφέα με ανάθεση του μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσοστόμου (νυν Δωδώνης) προκειμένου να ψάλλεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου στα όρια της Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου".

The Ecumenical Patriarch and the Archbishop of Uppsala signed joint Op-Ed on Climate Justice

SEPTEMBER 28, 2019

In the next few days, Sweden will be visited by one of the leading lights of the Christian world: the Ecumenical Patriarch Bartholomew I of Constantinople, head of the second-largest Church community in the world: the Eastern Orthodox Church. His constant work for the wellbeing of the creation, the environment and the climate has resulted in him being known as the Green Patriarch. About ten years ago, he was among Time Magazine’s list of the world’s 100 most influential people. He has always insisted that ecological issues are basically also existential and spiritual issues, which is an insight that the western world has been slow to take on board.

Patriarch Bartholomew is now set to visit the Orthodox Metropolitanate of Sweden and all Scandinavia. He will also speak at the Church of Sweden’s General Synod. He co-signed together with Archbishop Antje Jackelén a joint “opposite the editorial page” on Climate Justice published in the famous newspaper Dagens Nyheter on 24 September 2019:

The church is a global network. It has a presence around the world that is almost unsurpassed by any other organisation or movement. The church has contact with other religions at all levels, and cooperates with a wide range of humanitarian organisations. It is in dialogue with world leaders, not least via the UN system. The church has a presence in many places around the world that are not readily accessible. During crises and disasters, the church is often there before they happen, while they are happening and long after the immediate relief work has been phased out. This is an obligation in an era in which the world must learn to live with the climate crisis and its consequences.

We know that those people who have contributed least to global warming are often those most severely affected by climate change. We know that social challenges such as poverty, migration and the global health situation are directly linked to environmental and climate issues. There is a need for climate justice. The issue is how we humans interact with the natural environment, of which we are a part. We therefore have to take action based on what feels most meaningful in our lives. We must therefore talk about the sacrifices that we can make together, so that our children and the children of others can have a future.

The climate crisis is exacerbated by lifestyles that make greed seem like a virtue. Resolving it will be difficult for as long as people and nature are viewed only from the perspective of economics and technology. Only when we actually distinguish between our needs and our desires can we achieve fair and just climate goals. When will we learn to say, “Enough is enough!”?

What we think about and feel about nature really matters. Is it a mechanism that simply keeps on rolling? An unlimited source of raw materials? Our recreation area? Our enemy? A place of endless harmony and balance? A system involving a constant battle for survival? How we relate to nature as creation reveals how we relate to the very basis of existence – which we call God.

The churches in the east and the west have developed somewhat differing points of focus with regard to humankind and creation. Put in simple terms, Western tradition has developed a deep trust in rationality and science. This has contributed to a demystifying of nature and humankind’s role in creation. Its secrets were dissolved in measurability. Humans came to understand themselves to be rulers of nature, rather than stewards who are responsible for and have to care for something that they do not actually own. The emphasis was put on humankind’s function. Theologians in the east have talked more about nature as a mystery that cannot be fully described, not even with the most excellent measuring instruments available in the world of science. Nature meets us and shows itself to us, but never fully. As humans, we are part of this mystery. Each human being is itself a miniature cosmos, a microcosm. Here, the relationshipis at the forefront. The western view has a tendency to see too little concreteness, and something romantic, in this approach. But the fact is that a full understanding of our role as human beings requires both perspectives: function and relationship, doing and being.

It is a characteristic of being human that we can have an in-depth understanding of ourselves based on the relationships in which we are involved: to ourselves, to each other, to the entire creation and to the ground of being itself. We can also gain a deep understanding of our mission as human beings, our function: why are we actually here?

As we face the climate crisis, we need to focus on rational action inspired by the best science available, while also needing to have an existential understanding of how and why we feel and act as we do. Destroying biodiversity, wrecking forests and wetlands, poisoning water, soil and air – all these are violations of our mission as human beings. Theology calls it a sin. This sin arises from our inability to see the earth as our home, a sacrament of community. Our natural environment unites all the people on earth with every living thing, in a way that transcends any differences in faiths and convictions that may exist between us humans. Experiencing the beauty of nature means a lot to us. But we are also created for another type of beauty: that people have quality of life, live in harmony with nature, meet in peace and help each other.

If we want to have an ecologically, socially, economically and spiritually sustainable approach to the world – which we must have – individual or commercial solutions will never be sufficient. This is why spiritual maturity is now required. Such maturity means being able to see the difference between what I want and what the world needs. It can understand that the climate crisis is rooted in human greed and selfishness. It can elevate us above fear, greed and fundamentally unhealthy ties.

If we want technological development, fair and just economic systems, ecological balance and social cohesion to work together to create a sustainable future on our earth, we also need a conversion, a new state of mind. A renewal of our humanity (in the dual sense of the word). It is not sufficient for us to only address the symptoms if we really want healing and wholeness.

Like Pope Francis, we are of the opinion that we are in urgent need of a humanism that is able to bring together different areas of knowledge, including economics, to form a more integrated and integrating vision. Science, politics, business, culture and religion – everything that is an expression of humankind’s dignity – need to work together to put our earthly home on a more stable footing. Real stature among leaders and rulers of various kinds becomes apparent when we in difficult times can maintain high moral principles and focus on the long-term common good. In these days, the bishops of the Church of Sweden will be issuing a bishops’ letter about the climate that highlights these issues in more detail.

The climate deadline is coming ever closer. Indecision and negligence are the language of death. We must choose life. Give the earth the opportunity to heal, so that it can continue to provide for us and so that people can live in a world characterised by fairness, justice and freedom.

Antje Jackelén, Archbishop of the Church of Sweden

Bartholomew I, Archbishop of Constantinople, and Ecumenical Patriarch

Source

Οικουμενικός Πατριάρχης προς Γ. Γραμματέα ΟΗΕ επ' ευκαιρία της Διεθνούς Συνόδου Κορυφής για την Κλιματική Δράση

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με Μήνυμά του που απέστειλε προς τον Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών Εξοχ. António Manuel de Oliveira Guterres, με την ευκαιρία της Διεθνούς Συνόδου Κορυφής του Ο.Η.Ε. για την Κλιματική Δράση,  παροτρύνει τον ίδιο και όλους τους ηγέτες της διεθνούς Κοινότητας να ενισχύσουν τη φιλοδοξία και να επιταχύνουν την πρόοδο “προς την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων για την απανθρακοποίηση. Σας καλούμε επίσης να στοχεύσετε προς τον επιβεβλημένο καθαρό μηδενισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το συντομότερο δυνατόν, σύμφωνα με τις επιταγές της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή”. Επίσης ο Παναγιώτατος, γνωστός για τις πρωτοβουλίες του ευαισθητοποίησης της παγκόσμιας κοινότητας για την ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος ως μέρους της Δημιουργίας, με το Μήνυμά του ενθαρρύνει “τα οικονομικά ανεπτυγμένα κράτη του κόσμου να διευκολύνουν μια κοινωνικά δίκαιη και αποτελεσματική μετάβαση σε ένα πρότυπο ανάπτυξης που θα είναι περιβαλλοντικά βιώσιμο και φιλικό προς το κλίμα. Ενώ οι επενδύσεις μπορούν επίσης να φέρουν επιτυχημένα αποτελέσματα, εντούτοις δεν θα πρέπει να αγνοηθεί η αφιλοκερδής συμβολή προς την κατεύθυνση αυτή”.

Στο Μήνυμά του υπενθυμίζει ότι αυτή την χρονιά είναι η επέτειος των 30 ετών από την πρώτη Εγκύκλιο που εξέδωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την προστασία του περιβάλλοντος και από τότε που αφιέρωσε την 1η Σεπτεμβρίου κάθε έτους ως την παγκόσμια ημέρα προσευχής για την προστασία της Δημιουργίας. 

“Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από την έκδοση της πρώτης εγκυκλίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την προστασία του περιβάλλοντος. Από τότε, το Βατικανό, η Αγγλικανική Κοινωνία, καθώς και το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών, έχουν αγκαλιάσει και υιοθετήσει την 1η Σεπτεμβρίου ως διεθνή ημέρα προσευχής για το περιβάλλον. Μέσω των εγκυκλίων μας, καλούμε την παγκόσμια κοινότητα να εργασθεί από κοινού για την σωτηρία του πλανήτη. Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι κυβερνήσεις, τα πανεπιστήμια, οι επιχειρήσεις, η κοινωνία των πολιτών, οι πιστοί, και όλοι οι άνθρωποι καλής θελήσεως πρέπει να ενωθούν πίσω από την επιστήμη σε μια αποφασιστική και αρμονική προσπάθεια για την σωτηρία της δημιουργίας του Θεού από την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, η οποία είναι πλέον πρωτοφανώς απειλητική για τον φυσικό κόσμο και την ανθρώπινη ζωή. Τώρα περισσότερο από ποτέ, η ανθρωπότητα πρέπει να σταθεί υπεράνω των πολιτισμικών και άλλων διαφορών - είτε πρόκειται για εθνικούς ή θρησκευτικούς διχασμούς, ιστορικές και κομματικές αντιπαλότητες, οικονομικά και προσωπικά συμφέροντα – ώστε να διασφαλίσει ένα λαμπρό μέλλον για τα παιδιά μας και για τις γενεές του μέλλοντος.”

Ακολουθεί το πλήρες πρωτότυπο κείμενο του Μηνύματος του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου:

Your Excellency António Manuel de Oliveira Guterres, Secretary-General of the United Nations,

     We are encouraged by the work that Your Excellency has done to combat climate change during your tenure as Secretary-General of the United Nations and look forward to the further advancement of the response of the international community to this crisis at the upcoming Climate Action Summit. This noble initiative has the potential to reinforce and enforce a solid framework for a post-carbon era along a socially just pathway to its consequent challenges. We are reminded of the nine symposia we hosted on the environment, two of which were co-hosted with your predecessor, His Excellency Kofi Annan.

      In view of the Climate Action Summit, we urge you and all leaders of the international community to increase the ambition and accelerate the progress toward meeting the decarbonization targets of the Paris Agreement, as well as to begin looking beyond to the Intergovernmental Panel on Climate Change’s indisputable imperative for net zero emissions as soon as possible. Furthermore, we encourage the world’s economically developed countries to provide the necessary financial support to developing countries in order to facilitate a socially equitable and efficient transition to an environmentally sustainable and climate-friendly course of development. While investment models can be successful, charitable giving must not be overlooked.

     This year marks the 30th Anniversary since the Ecumenical Patriarchate’s first encyclical on the protection of the environment. Along the way, the Vatican and the Anglican Communion, as well as the World Council of Churches, have embraced and endorsed September 1st as a global day of prayer for the environment. Through our annual encyclicals, we implore the global community to work together to save the planet. We are convinced that governments, universities, businesses, civil society, people of faith and all people of good will must unite behind science in a determined and harmonious effort to save God’s creation from human-induced climate change, which is now threatening the natural world and human livelihoods at an unprecedented scale. Now more than ever humanity must stand above all cultural and other differences – be they national or religious divisions, historic and partisan enmities, economic and personal interests – in order to ensure a bright future for our children and for generations yet to come.

     Finally, please know that our Greek Orthodox Archdiocese of America is in General Consultative Status through ECOSOC and represents the Orthodox Church at the United Nations. Thus, we are prepared to partner in advocacy for the protection of our precious environment.

     Thanking Your Excellency for your sincere consideration of our request, we convey to you our Patriarchal prayers and best wishes for the climate saving deliberations at the New York Summit on September 23, 2019.

At the Ecumenical Patriarchate, the tenth of September, 2019

Prayerfully yours,

✠ BARTHOLOMEW

Archbishop of Constantinople-New Rome

and Ecumenical Patriarch

6ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Οικολογική Θεολογία και Περιβαλλοντική Ηθική» στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης

«Η ορθόδοξος πίστις, η λατρευτική ζωή, το ευχαριστιακόν ήθος, η ασκητική απλότης, ο κοινοτικός τρόπος του βίου, εμπερικλείουν την μέριμναν διά την κτίσιν», επεσήμανε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄, στο Μήνυμά του, κηρύσσοντας τις εργασίες του 6ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, με θέμα: «Οικολογική Θεολογία και Περιβαλλοντική Ηθική», το οποίο διοργανώνει το Ινστιτούτο Θεολογίας και Οικολογίας, Παράρτημα της ΟΑΚ. 

Το Συνέδριο που έχει τεθεί υπό την αιγίδα και ευλογία της Μητρός Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, θα διαρκέσει από τις 24 έως τις 27 Σεπτεμβρίου τ. έ., όπου και θα περατωθούν οι εργασίες του, στις εγκαταστάσεις της ΟΑΚ. Το Συνέδριο διοργανώνεται στο πλαίσιο της εβδομάδας για την προστασία του κλίματος, την κλιματική δικαιοσύνη και για ένα ασφαλές μέλλον για τις σημερινές και τις επόμενες γενιές, ενώ σε αυτό θα συμμετάσχουν επιφανείς επιστήμονες, εκπρόσωποι Χριστιανικών Εκκλησιών, Περιβαλλοντικών και Διεκκλησιαστικών Οργανισμών, Φορέων και Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι θα συζητήσουν θέματα σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης υπενθύμισε τις δράσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες «δεν υπήρξαν μία περιστασιακή αντίδρασις εις την σύγχρονον οικολογικήν κρίσιν, αλλά πηγάζουν από την θεολογίαν της», ενώ σε άλλο σημείο του Μηνύματός του, ο Παναγιώτατος τόνισε ότι «η οικολογική ευθύνη, η οικοφιλική συμπεριφορά, ο σεβασμός προς την ιερότητα και την ωραιότητα της δημιουργίας, είναι η σύγχρονος “κατηγορική προστακτική” διά σύνολον την ανθρωπότητα». 

Στη συνέχεια ο Οικουμενικός Πατριάρχης εξήρε για ακόμη μία φορά το έργο της ΟΑΚ, υπογραμμίζοντας πως αποτελεί «τόπος συναντήσεως, συνεργασίας και συμπνευματισμού, καλλιέργειας εμπιστοσύνης εις την δύναμιν του διαλόγου, της γνώσεως και της επιστήμης, του κοινού αγώνος διά την ειρήνην και την καταλλαγήν, πεδίον αναπτύξεως οικουμενικού πνεύματος και “βιωμένου οικουμενισμού”, αναδείξεως του πολιτισμικού, ηθικού και πνευματικού δυναμισμού της Ορθοδοξίας». 

Ολοκληρώνοντας το Μήνυμά του –το οποίο ανέγνωσε ο Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ, Δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς– ο Παναγιώτατος ευλόγησε τους Συνέδρους και ευχήθηκε κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου, συγχαίροντας την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης για τη διοργάνωσή του. 

Τις εργασίες του Συνεδρίου χαιρέτησαν οι κ. Νικόλαος Καλογερής, Αντιπεριφερειάρχης Χανίων, ο οποίος ενημέρωσε τους παρευρισκομένους για τα τρέχοντα περιβαλλοντικά προγράμματα της Περιφέρειας και εξήρε τη μεγάλη προσφορά της Εκκλησίας στην ανάδειξη της κοινωνικής ευθύνης στο θέμα του περιβάλλοντος και κ. Ιωάννης Μαλανδράκης, Δήμαρχος Πλατανιά ο οποίος μνημόνευσε την αγαστή συνεργασία του Δήμου Πλατανιά με την ΟΑΚ ευχόμενος κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου. Χαιρετισμό απηύθυναν, επίσης, εκπρόσωποι του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (WCC), του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC), του Οργανισμού Planta Europa, καθώς και ο Δρ Λουκάς Ανδριανός, πρώην συνεργάτης του Ιδρύματος, ευχαριστώντας την ΟΑΚ.

Εκ μέρους του Ιδρύματος μίλησε ο Γενικός Διευθυντής αυτού, Δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς, ο οποίος μετέφερε τον Χαιρετισμό του Σεβασμιωτάτου Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλοχίου και εμπνευσμένος από την Προς Διόγνητον Επιστολή (2ος αιώνας μ.Χ.), ανέλυσε την χριστιανική ανθρωπολογία και θεώρηση του κόσμου, μέσα από το Μήνυμα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τονίζοντας την ευθύνη όλων μας για τη διαφύλαξη της κτίσεως και παράλληλα υπογραμμίζοντας τη σπουδαία προσφορά του «Πράσινου Πατριάρχη». 

Ακολούθως, ο –υπεύθυνος εκ μέρους της ΟΑΚ– Επιστημονικός Συνεργάτης της ΟΑΚ και Υπεύθυνος του Ινστιτούτου Θεολογίας και Οικολογίας, Αντώνης Καλογεράκης, παρουσίασε συνοπτικά το έργο της Ακαδημίας, με έμφαση στις περιβαλλοντικές της δράσεις και με παράλληλη αναφορά στο Ινστιτούτο Θεολογίας και Οικολογίας (ΙΘΟ) και στο Ευρωμεσογειακό Κέντρο Νεότητας (ΕΚΝ). 

Οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν Ιερές Μονές και αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής των Χανίων, καθώς και τοπικές επιχειρήσεις με βιολογικά προϊόντα.

Ασελγώντας ξανά στο σώμα της Ζακύνθου. Εικόνες φωτιάς στα δάση του Αγαλά και του Κεριού, 15.9.2019

Φωτορεπορτάζ από τη φρίκη της Πυρκαγιάς στα χωριά Αγαλάς και Κερί: ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΣΟΥΡΑΣ, 15 Σεπτεμβρίου 2019

Η Γιορτή 2019 του Κέντρου Λόγου "Αληθώς" για τη θεολογία της Οικολογίας [video]

Το Κέντρο Λόγου της Ενορίας Μπανάτου “ΑΛΗΘΩΣ” συνεχίζει τις μορφωτικές συνάξεις του, για ένατο συνεχές έτος, κατά το αρχόμενο ακαδημαϊκό έτος 2019-2020. 

Η επίσημη αρχή της νέας περιόδου πολιτισμικών δράσεων πραγματοποιήθηκε το δειλινό της Παρασκευής, 30ής Αυγούστου 2019 στο πλάτωμα της Παλαιάς Βλαχέραινας Μπανάτου. Η συγκεκριμένη σύναξη ήταν στην ουσία Γιορτή Οικολογίας, στο πλαίσιο της 1ης Σεπτεμβρίου - Εκκλησιαστικής Πρωτοχρονιάς και καθιερωθείσης από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως Ημέρας Προσευχών για το Φυσικό Περιβάλλον. 

Κατ' αρχήν έγινε Αρχιερατικός Αγιασμός με το Χέρι του Αγίου, ακολούθως δε αναπέμφθηκε Ειδική Δέηση υπέρ του Φυσικού Περιβάλλοντος, η οποία έχει ποιηθεί από ετών στην Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου, για να ψάλλεται σε ανάλογες Ακολουθίες, με την ευκαιρία μάλιστα της Εκκλησιαστικής Ημέρας Περιβάλλοντος (1/9). 

Ακολούθως έγινε γλαφυρή Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου κ. Διονυσίου Δ΄, με θέμα: «Οι νέοι Όσιοι Ιάκωβος ο εν Ευβοία και Αμφιλόχιος ο εν Πάτμω σεβόμενοι το φυσικό περιβάλλον ως ποίημα του Δημιουργού Θεού».

Οι νέοι Όσιοι Ιάκωβος ο εν Ευβοία και Αμφιλόχιος ο εν Πάτμω σεβόμενοι το φυσικό περιβάλλον ως ποίημα του Δημιουργού Θεού

Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτη Ζακύνθου κ. Διονυσίου Δ΄ στην Γιορτή Οικολογίας 2019 του Μορφωτικού Κέντρου «Αληθώς» 

(Μπανάτο 30.8.2019)

Η Αγία Εκκλησία μας έχει ως κέντρο της διδασκαλίας της την δημιουργία του κόσμου από τον ίδιο τον Θεό. Μέσα στον υλικό κόσμο τοποθέτησε ο Θεός τον άνθρωπο ως το τελευταίο δημιούργημά Του και μάλιστα του έδωσε τη θέση του βασιλέα, για να τον συντηρεί, να τον περιποιείται και να διατηρεί μαζί του σχέση σεβασμού και αγάπης.

Η παρακοή όμως των Πρωτοπλάστων είχε το ολέθριο αποτέλεσμα της διατάραξης της σχέσεως αυτής, ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να την εκμεταλλεύεται και εκείνη να αρνείται να είναι φιλική μαζί του.

Όμως ο Θεός, αξιοποιώντας κάθε στοιχείο της φύσης για να υπενθυμίζει στο πλάσμα του την καταγωγή του και την ανάγκη να επιστρέψει και πάλι πλησίον Του, τοποθέτησε στη φύση τους λόγους των όντων. Πίσω δηλαδή από καθετί υπάρχει ο δημιουργικός λόγος του Θεού, τον οποίον ο άνθρωπος μπορεί να διαπιστώσει, καθώς αγωνίζεται πνευματικά, καθαίρεται και έτσι καθίσταται ικανός να αναγνωρίσει τη θεϊκή παρουσία.

Αυτό φαίνεται καθαρά στις ζωές των Αγίων, οι οποίοι φθάνοντας στην θέωση, έβλεπαν σε όλη τη φύση την παρουσία του Θεού. Κατ’ αρχήν σέβονταν απόλυτα το περιβάλλον και διατηρούσαν φιλική σχέση μαζί του. Διέσωζαν την προπτωτική κατάσταση του ανθρώπου, τότε που ο Αδάμ και η Εύα συνομιλούσαν με τα άλογα ζώα και επικρατούσε αλληλοσεβασμός.

Ο νεοδιακηρυχθείς Όσιος Ιάκωβος, ο εν Ευβοία, όταν ακόμη ήταν μικρό παιδάκι θεράπευε με την προσευχή του τα ζώα που ήταν άρρωστα. Κάποτε του έφεραν ένα ζώο που υπέφερε και δεδομένης της απουσίας κτηνιάτρου, ανέλαβε ο μικρός Ιάκωβος την θεραπεία. Πήρε το Μικρό Ευχολόγιο, διάβασε την ανάλογη ευχή και αμέσως το ζώο σηκώθηκε στα πόδια του υγιές. Όταν ο αδελφός του δέχθηκε τσίμπημα από δηλητηριώδες φίδι και κινδύνευε να πεθάνει, ο μικρός Ιάκωβος προσευχήθηκε θερμά και τον θεράπευσε. Κάποτε, όταν περπατούσε στο γειτονικό της Μονής δάσος, σταματούσε και άκουγε το κελαίδισμα των πτηνών. Συνομιλούσε μαζί τους κι εκείνα τον συνόδευαν με τις φωνές τους στην προσευχή του. Η φύση και ο άνθρωπος σε πλήρη αρμονία και συμφωνία την ώρα που αναφέρονται στον κοινό Δημιουργό τους, δηλαδή τον Θεό.

Οι Άγιοι του Θεού φροντίζουν τη φύση παρεμβαίνοντας διακριτικά στην ανάπτυξή της.

Ο επίσης νεοδιακηρυχθείς Όσιος Αμφιλόχιος, ο εν Πάτμω, έβαζε ως επιτίμιο στα πνευματικά παιδιά του να φυτέψουν δέντρα και να τα φροντίζουν μέχρι να μεγαλώσουν. Με αυτόν τον τρόπο μετέτρεψε σε καταπράσινο τόπο το βραχώδες περιβάλλον της νήσου Πάτμου. Συνήθιζε μάλιστα να λέει ότι η αγάπη είναι η λύση της οικολογικής κρίσης. Αλλά και ο Άγιος Ιάκωβος φύτευε προσωπικά δέντρα και σπόρους γύρω από το μοναστήρι, ενώ δεν παρέλειπε να δίνει σπόρους στα πνευματικά παιδιά του, για να τους φυτεύουν κι έτσι να βοηθούν στην αύξηση του πρασίνου.

Για τους Αγίους του Θεού η φύση και ο τρόπος που λειτουργεί, αποτελούν για τον άνθρωπο υπόμνηση του πνευματικού αγώνα. Ο Άγιος Αμφιλόχιος ζητούσε από τους πιστούς να παρατηρούν τα ζώα που βόσκουν στα λιβάδια και τα οποία δεν τρώνε όλα τα είδη χόρτων, αλλά δια της οσφρήσεώς τους καταλαβαίνουν τα δηλητηριώδη και τα αποφεύγουν. Κατ’ ανάλογο τρόπο, έλεγε, πρέπει να κάνουν και οι άνθρωποι. Να ελέγχουν την ποιότητα των εισερχομένων δια των αισθήσεων και να μην γεύονται αδιάκριτα τα πάντα. Άλλοτε, φέρνοντας ως παράδειγμα τα δέντρα, τα οποία προσπαθούν να κατευθύνουν τις κορυφές τους προς τον ήλιο, ζητούσε απ’ τους ανθρώπους να είναι διαρκώς προσανατολισμένοι προς τον ήλιο της δικαιοσύνης, δηλαδή τον Κύριο.

Οι Άγιοι διαμορφώνουν την προσωπική τους σχέση με τη φύση μέσα από την εμπιστοσύνη τους στον Θεό. Καθετί που συμβαίνει στη φύση γίνεται αφορμή προσευχής για εκείνους.  Όταν στη Λακωνία επικρατούσε ανομβρία, ο Άγιος Ιάκωβος ζήτησε να κάνουν νηστεία και να λειτουργηθούν όλοι οι κάτοικοι, μετά να κοινωνήσουν και να λιτανεύσουν τα ιερά λείψανα των Αγίων. Όταν έκαναν, όπως ο Άγιος τους είχε υποδείξει, αμέσως άρχισε η βροχή.

Αλλά και κάθε υπόθεση προστασίας της φύσης ανατίθεται από τους Αγίους στον Θεό. Ο άγιος Ιάκωβος, όταν κάποιοι καταπατούσαν τα κτήματα της μονής,  απευθυνόταν στον όσιο Δαυίδ, τον κύριο των κτημάτων, και ζητούσε από τον ίδιο την άμεση παρέμβασή του για την αποκατάσταση της αδικίας.

Οι Άγιοι, τέλος, δεν δίσταζαν να τονίζουν τη ματαιότητα της ανθρώπινης προσπάθειας να οικειοποιηθεί τη φύση και να θεωρήσει ότι είναι ανθρώπινη κτήση. Ο Άγιος Ιάκωβος προέτρεπε να μην ασχολούνται οι άνθρωποι με τα υλικά κτήματα γιατί δεν τους ανήκουν, αλλά ζητούσε να φροντίζουν να αποκτούν ουράνια περιουσία, δηλαδή αρετές που θα τους οδηγήσουν στον παράδεισο.

Πολλά θα μπορούσαμε να πούμε για την οικολογική συνείδηση αυτών των μεγάλων σύγχρονων Αγίων. Ωστόσο, ας κλείσουμε, λέγοντας ότι οι Άγιοι αυτοί, όπως όλοι οι Άγιοι, προτείνουν ως τρόπο ζωής την ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης, μέσα από τον αγώνα του ανθρώπου για κάθαρση και εξαγιασμό. Εκείνος, ο οποίος προσπαθεί ν’ ανέλθει προς την ουράνια Βασιλεία του Θεού, δεν μπορεί παρά να σέβεται και να προστατεύει όλα τα δημιουργήματά του Θεού, με πρώτο και κύριο την υλική δημιουργία. Εξάλλου, ο άνθρωπος είναι μικρόκοσμος φέροντας επάνω του στοιχεία τόσο του υλικού όσο και του πνευματικού κόσμου.

Μακάρι να υιοθετήσουμε και εμείς ανάλογη οικολογική στάση ζωής των Αγίων αυτών, ώστε να κερδίσουμε τη Βασιλεία του Θεού. 

Η Γιορτή Οικολογίας 2019 του "Αληθώς" και η οικολογική συμπεριφορά των Οσίων Ιακώβου και Αμφιλοχίου

Το Κέντρο Λόγου της Ενορίας Μπανάτου “ΑΛΗΘΩΣ”, επιμένοντας ποιοτικά, συνεχίζει τις μορφωτικές συνάξεις του, για ένατο συνεχές έτος, κατά το αρχόμενο ακαδημαϊκό έτος 2019-2020.

Η επίσημη αρχή της νέας περιόδου πολιτισμικών δράσεων (επειδή η πρώτη έγινε με τα Εγκαίνια μιας νεόδμητης αίθουσας Βιβλιοθήκης, σε συνδυασμό με Έκθεση Φωτογραφίας, στις 9.8.2019) πραγματοποιήθηκε το δειλινό της Παρασκευής, 30ής Αυγούστου 2019 στο πλάτωμα μπροστά στο πανηγυρίζον μικρό Παρεκκλήσιο της Παλαιάς Βλαχέραινας Μπανάτου, το οποίο τιμάται επ' ονόματι της Αγίας Ζώνης.

Η συγκεκριμένη σύναξη ήταν στην ουσία Γιορτή Οικολογίας, στο πλαίσιο της 1ης Σεπτεμβρίου - Εκκλησιαστικής Πρωτοχρονιάς και καθιερωθείσης από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως Ημέρας Προσευχών για το Φυσικό Περιβάλλον. 

Παρόντες ήταν ο Σεβ. Μητροπολίτης Δωδώνης κ. Χρυσόστομος, ο οικείος Μητροπολίτης Σεβ. Ζακύνθου κ. Διονύσιος Δ΄, ο Καθηγούμενος της Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Λιβέρης, ο οποίος έφερε ολοπρόθυμα στην ομήγυρη για προσκύνημα την αργυρόγλυπτη λειψανοθήκη με το σεπτό Χέρι του Αγίου Διονυσίου, πολλοί Ιερείς και πλήθος κόσμου, φιλαγίων και θιασωτών του “Αληθώς”. 

Κατ' αρχήν έγινε Αρχιερατικός Αγιασμός με το Χέρι του Αγίου, ακολούθως δε αναπέμφθηκε Ειδική Δέηση υπέρ του Φυσικού Περιβάλλοντος, η οποία έχει ποιηθεί από ετών στην Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου, για να ψάλλεται σε ανάλογες Ακολουθίες, με την ευκαιρία μάλιστα της Εκκλησιαστικής Ημέρας Περιβάλλοντος (1/9).

Τέλος, έγινε γλαφυρή Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου κ. Διονυσίου Δ΄, με το εξόχως ενδιαφέρον θέμα: «Οι νέοι Όσιοι Ιάκωβος ο εν Ευβοία και Αμφιλόχιος ο εν Πάτμω σεβόμενοι το φυσικό περιβάλλον ως ποίημα του Δημιουργού Θεού». 

Μεταξύ άλλων ο Μητροπολίτης τόνισε: “[...] Ο Θεός, αξιοποιώντας κάθε στοιχείο της φύσης για να υπενθυμίζει στο πλάσμα του την καταγωγή του και την ανάγκη να επιστρέψει και πάλι πλησίον Του, τοποθέτησε στη φύση τους λόγους των όντων. Πίσω δηλαδή από καθετί υπάρχει ο δημιουργικός λόγος του Θεού, τον οποίον ο άνθρωπος μπορεί να διαπιστώσει, καθώς αγωνίζεται πνευματικά, καθαίρεται και έτσι καθίσταται ικανός να αναγνωρίσει τη θεϊκή παρουσία. [...]”. 

Ακολούθως ο Σεβ. Ομιλητής ανέφερε στιγμιότυπα οικολογικής ευαισθησίας των νεοφανών Οσίων Ιακώβου και Αμφιλοχίου, όπως, παραδείγματος χάριν: “[...] Ο νεοδιακηρυχθείς Όσιος Αμφιλόχιος, ο εν Πάτμω, έβαζε ως επιτίμιο στα πνευματικά παιδιά του να φυτέψουν δέντρα και να τα φροντίζουν μέχρι να μεγαλώσουν. Με αυτόν τον τρόπο μετέτρεψε σε καταπράσινο τόπο το βραχώδες περιβάλλον της νήσου Πάτμου. Συνήθιζε μάλιστα να λέει ότι η αγάπη είναι η λύση της οικολογικής κρίσης. Αλλά και ο Άγιος Ιάκωβος φύτευε προσωπικά δέντρα και σπόρους γύρω από το μοναστήρι, ενώ δεν παρέλειπε να δίνει σπόρους στα πνευματικά παιδιά του, για να τους φυτεύουν κι έτσι να βοηθούν στην αύξηση του πρασίνου. [...]”. 

Και κατέληξε ως εξής ο Σεβ. κ. Διονύσιος: “[...] Οι Άγιοι αυτοί, όπως όλοι οι Άγιοι, προτείνουν ως τρόπο ζωής την ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης, μέσα από τον αγώνα του ανθρώπου για κάθαρση και εξαγιασμό. Εκείνος, ο οποίος προσπαθεί ν’ ανέλθει προς την ουράνια Βασιλεία του Θεού, δεν μπορεί παρά να σέβεται και να προστατεύει όλα τα δημιουργήματά του Θεού, με πρώτο και κύριο την υλική δημιουργία. Εξάλλου, ο άνθρωπος είναι μικρόκοσμος φέροντας επάνω του στοιχεία τόσο του υλικού όσο και του πνευματικού κόσμου. [...]”. 

Πριν από το τέλος της γιορτής, ο Σεβ. Δωδώνης κ. Χρυσόστομος, αφού συνεχάρη τον υπεύθυνο του “Αληθώς”, Πρωτοπρεσβύτερο του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτη Καποδίστρια, για τις πρωτοβουλίες και δράσεις του Κέντρου Λόγου, υπενθύμισε ότι συμπληρώνονται τριάντα (30) χρόνια αφότου το Φανάρι στρατεύτηκε σε οικολογική δραστηριοποίηση, αρχής γενομένης το 1989 με τον μακαριστό Οικουμενικό Πατριάρχη Δημήτριο, του δε σημερινού Πατριάρχου Βαρθολομαίου συνεχίζοντος τον αγώνα ανάπτυξης οικολογικής συνειδήσεως, ούτως ώστε ο ίδιος έχει εξονομασθεί “Πράσινος Πατριάρχης”.

[Φωτογραφίες: Ιωάννης Πορφύριος Καποδίστριας]