Επίσκεψη στο Ενυδρείο - Ερπετάριο της Έδεσσας

Ταξίδεψε και φωτο-αποτύπωσε ο π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Κείμενο: edessacity.gr

Στην Έδεσσα την πόλη των νερών δίπλα στους Καταρράκτες και μέσα στο Μουσείο Νερού της πόλης λειτουργεί από τον Μάιο του 2001  το πρώτο ενυδρείο και με ενδημικά ψάρια γλυκού νερού στην Ελλάδα.

Στο Ενυδρείο υπάρχουν τμήματα Ενδημικών Ψαριών Αμφιβίων, Ερπετών, Αμφιβίων Ερπετών και Καρκινοειδών. Μπορεί κανείς να δει από κοντά Τρίτωνες, Χελώνες, Καβούρια, Καραβίδες αλλά και διάφορα είδη φιδιών.

Στο Ενυδρείο λειτουργεί μία μεγάλη εγκατάσταση 3000lit νερού και 14 μικρότερες με ψάρια Λιμνών (Γριβάδι, Γουλιανός, Πεταλούδα, Χέλι κα), ψάρια ποταμών, ρεμάτων και στάσιμων νερών (Πέρκα, Χρυσοβελονίτσα, Τούρνα, Κορίγονος, Πλατίκα, Τσίμα, Τσιρόνι, Γλυνάρι, Κουνουποφάγος, Ηλιόψαρο, Μπρένα, Γουβιός κα).

Πολύ σημαντικός είναι και αριθμός των ερπετών και των αμφιβίων που αποτελούν το ιδιαίτερο τμήμα του Ερπεταρίου.

Επίσης εντός του ενυδρείου/ερπεταρίου λειτουργεί επιστημονικό εργαστήριο με όλα τα απαραίτητα τμήματα (αναρρωτήριο - εκκολαπτήριο) και τον απαιτούμενο τεχνικό εξοπλισμό (μικροσκόπια, ελεγκτές νερού κλπ)

Άμεσος στόχος του ενυδρείου είναι η οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα σχολεία έτσι ώστε οι μικροί μαθητές να έρχονται σε άμεση επαφή με το νερό, την φύση και το περιβάλλον (στοιχεία που καταδεικνύουν την περιοχή) ενώ παράλληλα θα συνεχιστεί η έρευνα και ο εμπλουτισμός του με νέα είδη απο τα 35 (και 80 υποείδη) που έχουν καταγραφεί στην περιοχή.  

 

Τριάντα χρόνια οικολογικής δραστηριότητας του «Πράσινου» Πατριάρχη

Εφημερίδα ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ, 4.9.2020

Του πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτη Καποδίστρια 

ΖΑΚΥΝΘΟΣ. 

Το 1989, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, υπό τον μακαριστό Πατριάρχη Δημήτριο, καθιέρωσε την 1η Σεπτεμβρίου (εκκλησιαστική πρωτοχρονιά) ως ημέρα Προσευχών για το φυσικό περιβάλλον, απευθύνοντας μάλιστα εμπνευσμένο Μήνυμα προς κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως. Έκτοτε, κάθε 1η Σεπτεμβρίου εξαπολύονται εκ Φαναρίου σχετικά πατριαρχικά μηνύματα προς τον λαό, άρχοντες και αρχόμενους, θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες, καλώντας τους όλους σε ευαισθητοποίηση και συστράτευση υπέρ των δικαίων του περιβάλλοντος κόσμου. 

Σημειωτέον ότι προδρομικώς, το 1967, ο κορυφαίος θεολόγος Ιωάννης Ζηζιούλας (νυν Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου), δημοσίευσε το θεολογικο-οικολογικό μελέτημα «Η ευχαριστιακή θεώρηση του κόσμου και ο σύγχρονος άνθρωπος». 

Από το 1991 ο σημερινός Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος συνέχισε την περιβαλλοντική δράση επαυξάνοντάς την τόσο, ώστε σήμερα εκ Φαναρίου εκπορεύεται ένα αξιομνημόνευτο κίνημα οικο-ευαισθητοποίησης, στηριζόμενο στις αγιογραφικές και αγιοπατερικές βάσεις ως προς τις αιτίες και την λύση οικολογικού προβλήματος. Άλλωστε, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η εκφραζόμενη από αυτό θεολογία της Οικολογίας, δεν στηρίζεται σε δύναμη κοσμική, αλλά στην δισχιλιετή δύναμη που απορρέει από την Αγία Γραφή και την Ιερή Παράδοση της Εκκλησίας. Δεν είναι, άλλωστε, αμελητέο ότι το 1997 η παγκόσμια κοινότητα, έχοντας εκτιμήσει τις οικο-δράσεις Βαρθολομαίου, διά στόματος Al Gore, Αντιπροέδρου Η.Π.Α., τον ονόμασε «Green Patriarch». 

Εστιάζοντας το ενδιαφέρον μας στις πατριαρχικές οικο-πρωτοβουλίες, σταχυολογούμε: α) πέντε Σεμινάρια στη νήσο Χάλκη (1994-1998), με θέματα το Περιβάλλον σχετιζόμενο με τη θρησκευτική εκπαίδευση, την ηθική, την δικαιοσύνη, τη φτώχεια, β) εννέα διεθνή εν πλω Συμπόσια (1994-2018), αφορώντα σε θάλασσες ή ποτάμια εν κινδύνω: Αιγαίο – Πάτμο – «Αποκάλυψη του Ιωάννου», Μαύρη Θάλασσα, Δούναβη, Αδριατική, Βαλτική, Αμαζόνιο, Αρκτική, Μισισιπή και Αττική – Σαρωνικό, γ) την υπογραφή της «Διακηρύξεως της Βενετίας», με τον Πάπα Ιωάννη-Παύλο Β΄ (2002) και δ) τρεις Συναντήσεις Κορυφής της Χάλκης (2012, 2015, 2019), με θέματα: «Παγκόσμια ευθύνη και περιβαλλοντική αειφορία», «Θεολογία, Οικολογία και ο Λόγος» και «Θεολογική Εκπαίδευση και Οικολογική Εγρήγορση». 

Σημαντικότατος σταθμός ήταν η 1η Σεπτεμβρίου 2017. Εκτός του κατ' έτος Πατριαρχικού Μηνύματος, υπήρξε κι ένα δεύτερο Μήνυμα, το οποίο εξαπολύθηκε εκ του Φαναρίου και εκ του Βατικανού ταυτόχρονα, ως Κοινό Μήνυμα Πατριάρχη Βαρθολομαίου και Πάπα Φραγκίσκου. Εν τω μεταξύ, τον Αύγουστο του 2015, ο Πάπας Φραγκίσκος, με επιστολή του προς Ρωμαιοκαθολικούς υψηλόβαθμους κληρικούς, γνωστοποίησε την απόφασή του να καθιερώσει κι εκείνος την 1η Σεπτεμβρίου ως Ημέρα Προσευχών για τη Φύση, επισημαίνοντας ότι δι' αυτού του τρόπου μπορεί να συμβάλει στο να ξεπεραστεί η οικολογική κρίση. Την εξέλιξη αυτήν είχε προτείνει ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης νωρίτερα (Ιούνιο 2015), όταν στο Βατικανό είχε παρουσιάσει την εγκύκλιο του Πάπα Φραγκίσκου «Laudato Si», που αφορούσε στο περιβάλλον και την αναγκαιότητα προστασίας των ασθενέστερων κοινωνικά πολιτών του κόσμου. 

Το καινούργιο που φέρνει ο «Πράσινος Πατριάρχης» στον καιρό μας έρχεται παλαιόθεν, ως απαύγασμα θείας σοφίας, η οποία «μένουσα εν αυτή τα πάντα καινίζει» (Σοφία Σολομώντος 7, 27). Όλα τα οικο-κείμενα της παρελθούσης τριακονταετίας, απαρτίζοντα τη λεγόμενη θεολογία της Οικολογίας -άγνωστη νωρίτερα στις θεολογικές σχολές όλων των χριστιανικών δογμάτων-, γέμουν από την παραδοχή της χριστιανικής πίστης ότι τα πάντα προήλθαν «εκ του μη όντος εις το είναι», διά της δημιουργικής πνοής του Ποιητή των πάντων Τριαδικού Θεού. Ο άνθρωπος αποτελεί την κορωνίδα της Κτίσης, εξέχον μέλος της ποιητικής θείας βούλησης και ενέργειας. 

Τούτο σημαίνει ότι εντός της εύμορφης και «καλής λίαν» Δημιουργίας ο άνθρωπος έχει τεθεί ως διαχειριστής και όχι ως κατακτητής και ληστής, όπως συχνά συμπεριφέρεται. Είναι οικονόμος περιουσίας άλλου, όχι ιδιοκτήτης ή καταχραστής ξένης κυριότητας. Πίσω από κάθε πλάσμα του Θεού (του εαυτού του συμπεριλαμβανομένου) ψαύει και σέβεται τον ίδιο τον Πλάστη. Μάλιστα προσφέρει ευχαριστιακά σ' Εκείνον τα πάντα ως ιερέας θείων Μυστηρίων. Άλλωστε, στη θεία Λειτουργία παραδέχεται: «Τα σα εκ των σων σοι προσφέρομεν κατά πάντα και διά πάντα»! 

Αναμφίβολα, η οικολογική κρίση είναι εξόχως επικίνδυνη για το σήμερα και το αύριο της ανθρωπότητας. Πλήττει την υπόσταση του ανθρώπου, τον κοινό οίκο του, την αυλή, τον αγρό, τη γη εν γένει. Σ' ένα κατεστραμμένο σπίτι, μια λεηλατημένη αυλή, ένα πολυμολυσμένο αγρό κάθε ευμάρεια είναι πρόσκαιρη, ατελέσφορη. Πρόκειται περί πραγματικής μολύνσεως: Αρχικά ψυχής και πνεύματος του ανθρώπου, η οποία στη συνέχεια μεθίσταται στο σώμα, ακολούθως δε στο φυσικό περιβάλλον του.

Επισημαίνοντας, λοιπόν, προς την παγκόσμια κοινότητα την ανάγκη οικολογικής συμπεριφοράς του σύγχρονου κόσμου, την αειφόρο ή βιώσιμη ανάπτυξη ως διατηρούσας την ισορροπία της φύσης και καλύπτουσας τις βιολογικές και πνευματικές ανάγκες τού σήμερα δίχως να διακινδυνεύουν οι ανάγκες τού αύριο, αναδεικνύονται η χριστιανική κοσμολογία και ανθρωπολογία ως τόπος και τρόπος διασώσεως του ίδιου του ανθρώπου, του ανθρώπινου προσώπου σε συνάρτηση με τον κόσμο και σε αναφορά προς τον Θεό, «ποιητήν ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων». 

Ο ληστρικά φερόμενος άνθρωπος καταφέρεται θανάσιμα πρωταρχικώς εναντίον του εαυτού του, δηλαδή αυτοκτονεί, ουδόλως ενδιαφερόμενος για το ανθρώπινο πρόσωπο. Όποιος παραθεωρεί την ιερότητα του φυσικού περιβάλλοντος, καπηλεύεται εκ προοιμίου το μέλλον των παιδιών του και συνεπώς της αυριανής ανθρωπότητας. Πάντα ισχύει ο λόγος Γρηγορίου του Θεολόγου: «μη φοβηθής την πρόοδον […] φοβήθητι την αλλοτρίωσιν» (Λόγος ΚΕ΄, PG 35, 1224). 

Οι οικο-φιλικά φερόμενοι άνθρωποι της Εκκλησίας είναι οι «μηδέν έχοντες και τα πάντα κατέχοντες» (Β΄ Κορ. 6, 10), οι εν τη ολιγαρκεία τους αυτάρκεις. Σε κάθε καιρό Κρίσης οι Χριστιανοί δεν καταβάλλονται. Ταλαιπωρούνται στους λαβυρίνθους του κοινοτικού βίου, όμως δεν εξουθενώνονται, επειδή δεν χρειάζονται την άφρονη, εγωπαθή απόκτηση και περίσσεια υλικών αγαθών, αλλά αναπαύονται στα ολίγα και ποιοτικά, την ορθόδοξη ασκητική ζωή, υπακούοντας στην εντολή του Χριστού: «Ζητείτε δε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν» (Ματθ. 6, 33), διότι «ουκ επ' άρτω ζήσεται άνθρωπος» (Ματθ. 4, 4). 

Οι Αναχωρητές και αφοσιωμένοι στον κοινοβιακό βίο Μοναχοί σέβονται το φυσικό περιβάλλον τους, προσέχουν τα στελέχη του επίγειου κήπου-παραδείσου τους, αναφέροντας λατρευτική αγάπη προς τον κοινό Δημιουργό τους. Παράδειγμα: Πήγε κάποτε στον ερημίτη Άγιο Αντώνιο ένας σοφός της εποχής και του είπε: «Πάτερ, πώς μπορείς και αντέχεις να ζεις εδώ, στερημένος απ' όλη την παρηγοριά των βιβλίων;». Ο Αντώνιος απάντησε: «Το βιβλίο μου, φιλόσοφε, είναι η φύση των δημιουργημάτων, και οποτεδήποτε επιθυμήσω, μπορώ να διαβάσω μέσα σ' αυτήν τα έργα του Θεού». 

Ανάλογη συμπεριφορά παρατηρείται έως και τους σημερινούς θεοδίδακτους Γεροντάδες και πρόσφατα αγιοδιακηρυχθέντες Πατέρες: Παΐσιο Αγιορείτη, Πορφύριο Καυσοκαλυβίτη, Ιάκωβο τον εν Ευβοία και Αμφιλόχιο τον εν Πάτμω. Τουτέστιν, συμβαίνει μια αδιάκοπη οικο-σκυταλοδρομία του μοναστικού ιδεώδους υπέρ των δικαίων του φυσικού περιβάλλοντος, απλού εν τη μεγαλοπρεπεία του και μεγαλοπρεπούς εν τη απλότητί του. 

Όλη αυτή η οικο-θεολογική εμπειρία συμπυκνώθηκε στην Εγκύκλιο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας (Κρήτη, 2016). Παράλληλα, εξαπολύθηκε σχετικό Μήνυμα προς τον λαό, συνοπτικότερο των παραγράφων της Εγκυκλίου: 

«Η σημερινή οικολογική κρίση είναι προφανές ότι οφείλεται σε πνευματικά και ηθικά αίτια. Οι ρίζες της συνδέονται με την πλεονεξία, την απληστία και τον εγωισμό, που οδηγούν στην αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων, την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με ζημιογόνους ρύπους και την κλιματική αλλαγή. Η χριστιανική αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί μετάνοια για τις καταχρήσεις, εγκράτεια και ασκητικό ήθος, που αποτελούν αντίδοτο στην υπερκατανάλωση, συγχρόνως δε, καλλιέργεια στον άνθρωπο της συνειδήσεως ότι είναι 'οικονόμος', και όχι κάτοχος της δημιουργίας. Δεν παύει να τονίζει ότι και οι μελλοντικές γενεές έχουν δικαίωμα πάνω στα φυσικά αγαθά, που μας εμπιστεύθηκε ο Δημιουργός. Για αυτό το λόγο και η Ορθόδοξος Εκκλησία συμμετέχει ενεργώς στις διάφορες διεθνείς οικολογικές προσπάθειες. Όρισε δε την 1η Σεπτεμβρίου ως ημέρα προσευχής για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος». 

*Ο πρωτοπρεσβύτερος Παναγιώτης Καποδίστριας κάτοχος Μάστερ Θεολογίας, είναι Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου, εκ των πλέον λογίων κληρικών της Εκκλησίας της Ελλάδος δόκιμος συγγραφέας και ποιητής. Έγραψε το παρόν άρθρο αποκλειστικά για τον «Εθνικό Κήρυκα», αφιέρωμα σεπτό στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Διαχριστιανική Προσευχή υπέρ του Φυσικού Περιβάλλοντος στην Cordoba της Αργεντινής [video-photos]

Την 1η Σεπτεμβρίου 2020, ο Σεβ. Μητροπολίτης Μπουένος Άϊρες κ. Ιωσήφ προσκάλεσε τους χριστιανούς ηγέτες της πόλεως Κόρδοβας της Αργεντινής για την καθιερωμένη δια-χριστιανική προσευχή για την προστασία του περιβάλλοντος στον ελληνορθόδοξο Καθεδρικό Ναό του τιμίου Προδρόμου.

Παρόντες ήταν ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Κόρδοβας με τον Θεοφ. Βοηθό του Επίσκοπο, ο Αιδ. ιερέας της Αρμενικής Κοινότητας και ο Πάστορας της Κοινότητος των Λουθηρανών της πόλης. Επίσης βρισκόταν η Διευθύντρια Πολιτιστικών Θεμάτων της Πολιτείας και ο Αντιδήμαρχος, εκπροσωπώντας την πολιτική ηγεσία της δεύτερης πόλης της Αργεντινής. 

Την κεντρική ομιλία εξεφώνησε ο Σεβ. Ρωμαιοκαθολικός Αρχιεπίσκοπος της πόλης, ο δε οικείος Ορθόδοξος Ποιμενάρχης, Σεβ. Μητροπολίτης Ιωσήφ, ανέγνωσε την εκ Φαναρίου εξαπολυθείσα Πατριαρχική Εγκύκλιο για την αρχή του νέου εκκλησιαστικού έτους. 

Ακολουθώντας τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα και πρωτόκολλα για τέτοιες περιπτώσεις, ήταν επίσης παρόντες ο Εντιμολ. Άρχων Χαρτουλάριος της Α.Χ.Μ.Ε. κ. Κυριάκος Ζωναράς με τη σύζυγό του, ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας της Κόρδοβας, οι απαραίτητοι βοηθοί και πιστοί της ενορίας. Η τελετή μεταδόθηκε ζωντανά με τα ψηφιακά μέσα της Ιεράς Μητροπόλεως.

*    *    *

Hoy, primer día del mes de septiembre, inicio del año nuevo eclesiástico de acuerdo a la tradición ortodoxa, nuestro arzobispo Iosif convocó a los líderes cristianos de Córdoba -donde se encuentra temporalmente a causa de las dificultades de locomoción originadas por la pandemia- para orar en nuestro templo del Precursor y Bautista Juan por el cuidado del medio ambiente.

Siguiendo todas las medidas del protocolo sanitario, participaron S.E.R. el Sr. Arzobispo de Córdoba Carlos Ñañez acompañado de su obispo auxiliar y Presidente de la Comisión de Ecumenismo y Diálogo Interreligioso de la C.E.A. S.E.R. Mons. Pedro Torres, el Revdo. Padre Harutium Sepanian de la Iglesia Apostólica Armenia y el Pastor Noberto Ruffa. Asimismo, participaron la Lic. Mara Pedicino, Directora de Cultos de la ciudad de Córdoba y el Sr. Miguel Siciliano, Secretario de Gobierno de la Municipalidad de Córdoba. Además, se contó con la presencia de la Sra. Patricia Caudana co-fundadora del COMIPAZ, así también como del Arconte Ing. Kiriakos Zonnaras y Sra., y del Presidente y el Vice-presidente de la Colectividad Helénica de Córdoba Sres. Javier Siderides y Leandro Scandaliaris, respectivamente.

El evento se llevó a cabo en una atmósfera familiar pero con un hondo sentido de la oración. La reflexión principal estuvo a cargo del Sr. Arzobispo de Córdoba, mientras que el arzobispo Iosif concluyó el servicio con la lectura de la encíclica del Patriarca Bartolomé para el inicio del nuevo año eclesiástico.

El Sr. Secretario de Gobierno en su mensaje transmitió las salutaciones del Sr. Intendente de Córdoba, celebró la iniciativa y pidió la oración del clero y la iluminación de Dios para que los servidores públicos puedan llevar a cabo una gestión con los valores del cuidado del medioambiente como prioridad.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΛΟΥΘΩΣ:

Ecumenical Patriarch: Life of the Church is an applied ecology

In a Message released on Tuesday, Ecumenical Patriarch Bartholomew says “a change of direction toward an ecological economy is an unwavering necessity.”

By Vatican News | 1.9.2020

The Ecumenical Patriarch of Constantinople, Bartholomew I, has issued a message to Orthodox bishops and faithful, calling for a renewed commitment to protecting the environment.

His message comes on the World Day of Prayer for the Care of Creation, September 1, which also marks the beginning of the Byzantine ecclesiastical year. The Day of Prayer was originally established by Bartholomew’s predecessor, Dimitrios, in 1989, and later adopted by other Orthodox churches. In a significant ecumenical gesture, Pope Francis in 2015 announced that the Catholic Church would also observe the Day on September 1.

An unprecedented threat

In his letter, the Ecumenical Patriarch says, “It is a shared conviction that, in our time, the natural environment is threatened like never before in the history of humankind.” While modern advances have provided great benefits, they can also prove destructive if misused.

Bartholomew continues, “Protection of the common good, of the integrity of the natural environment, is the common responsibility of all the inhabitants of the earth.” However, while many individuals and communities have shown their commitment to ecology, “nations and economic agents” have been unable to make decisions for the good of the environment.

“How much longer,” asks Bartholomew, “will nature endure the fruitless discussions and consultations, as well as any further delay in assuming decisive actions for its protection?”

Human culpability for the ecological crisis

The reduction of pollution that has resulted from the lockdowns and other measures during the coronavirus emergency demonstrates “the anthropogenic nature of the contemporary ecological crisis,” says Bartholomew. Therefore, he says, there must be “a change of direction toward an ecological economy.”

Economic concerns must be balanced against genuine concern for the environment: “It is inconceivable that we adopt economic decisions without taking into account their ecological consequences.”

A pioneer in protecting the environment

Bartholomew notes the efforts of the Ecumenical Patriarchate in recent decades in the field of protecting the environment. This commitment, he says, is “an extension of its ecclesiological self-awareness,” and not simply a “circumstantial reaction to a new phenomenon.”

The ecological concern of the Orthodox Church is a part of the nature of the Church, he says: “The very life of the Church is an applied ecology.” Care for creation, says Bartholomew, is an act of praise of God, while “destruction of creation is an offence against the creator.”

Faith strengthens Christian witness

Finally, Ecumenical Patriarch Bartholomew says the Orthodox tradition of care for the environment provides a defence against certain aspects of contemporary culture, founded on the idea of the “domination of man over nature.”

In the face of the grave challenges of the environmental crisis, faith in Christ can help us not only see the problems with the current culture, but also help us to see the “possibilities and prospects of contemporary civilization.”

Bartholomew calls especially on “Orthodox young men and women to realize the significance of living as faithful Christians and contemporary people,” adding, “Faith in the eternal destiny of man strengthens our witness in the world.”

The Ecumenical Patriarch concludes his Message with best wishes for “a propitious and all-blessed new ecclesiastical year, fruitful in Christ-like deeds, for the benefit of all creation and to the glory of the all-wise Creator of all.”

Η Εκκλησία της Κύπρου για την Ημέρα Προσευχής υπέρ του Φυσικού Περιβάλλοντος (1.9.2020)

ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Παντί τῷ χριστεπωνύμῶ πληρώματι τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτης Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου.

Ἡ χάρις καί ἡ εὐλογία τοῦ Δημιουργοῦ πάσης τῆς κτίσεως Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά πάντων ὑμῶν.

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἡ Ἐκκλησία, σύμφωνα μὲ τοὺς Πατέρες, εἶναι ὁ Χριστὸς παρατεινόμενος εἰς τοὺς αἰῶνας. Εἶναι, δηλαδή, ἡ ζωντανὴ ἐκείνη πνοή, ἡ ὁποία ἑρμηνεύει τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ ὀρθοτομοῦσα διακηρύσσει τὰ ἐπιβαλλόμενα μηνύματα στὴν ψυχοσύνθεση τοῦ ποιμνίου της, λαμβάνουσα ὑπεύθυνη θέση ἔναντι τῶν μεγάλων θεμάτων ποὺ ἀντιμετωπίζουμε.

Ἕνα πολὺ μεγάλο πρόβλημα ποὺ ἔντονα ταλανίζει τὴν ἀνθρωπότητα εἶναι αὐτὸ τῆς οἰκολογικῆς μας καταστροφῆς. Οἱ διαστάσεις τὶς ὁποῖες ἔχει προσλάβει εἶναι τόσο τραγικές, ὥστε ἡ Ἐκκλησία μας καθιέρωσε τὴν 1η Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους, ὡς «ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ», καὶ ὅρισε ὅπως ἑκάστη πρώτη Κυριακὴ τοῦ μηνὸς αὐτοῦ ἀναπέμπονται εὐχαριστήριες δοξολογίες πρὸς τὸν Δημιουργὸ τοῦ σύμπαντος κόσμου, καὶ ταυτόχρονα ἱκετήριες δεήσεις γιὰ τὴ σωτηρία του ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη βουλιμία καὶ πλεονεξία.

Ἡ Μητέρα Ἐκκλησία τὸ ἐνέταξε ἀνάμεσα στὰ κορυφαῖα προβλήματά της κατὰ τὴν ἐν Κολυμπάρι συνελθοῦσα Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο καὶ διακήρυξε μὲ μεγάλο αἴσθημα εὐθύνης:

«Ἡ χριστιανικὴ ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος ἀπαιτεῖ μετάνοια γιὰ τὶς καταχρήσεις, ἐγκράτεια καὶ ἀσκητικὸ ἦθος, ποὺ ἀποτελοῦν ἀντίδοτο στὴν ὑπερκατανάλωση, συγχρόνως δέ, καλλιέργεια στὸν ἄνθρωπο τῆς συνειδήσεως ὅτι εἶναι «οἰκονόμος», καὶ ὄχι κάτοχος τῆς δημιουργίας. Δὲν παύει νὰ τονίζει ὅτι καὶ οἱ μελλοντικὲς γενεὲς ἔχουν δικαίωμα πάνω στὰ φυσικὰ ἀγαθά, ποὺ μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ Δημιουργός».

Πραγματικὰ καίριες καὶ οὐσιαστικὲς οἱ θέσεις τῆς ἐν Κολυμπάρι Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου. Τὸ ὅλο θέμα «τῆς οἰκολογικῆς καταστροφῆς» τίθεται στὶς πιὸ ὀρθές του διαστάσεις. Τὰ πάντα ἀνήκουν στὸν Θεὸ Δημιουργό, ὁ ὁποῖος ἐγκατέστησε τὸ κορυφαῖο δημιούργημά του, τὸν Ἄνθρωπο στὸ μέσο τῆς Δημιουργίας ὡς ἄρχοντα ἀλλὰ καὶ ὡς οἰκονόμο τοῦ περιβάλλοντος. Συνεπῶς, ὁ ἄνθρωπος, ὡς ἄρχων, ἔχει δικαίωμα γιὰ κάθε δυνατὴ ἀξιοποίηση, ἡ ὁποία θὰ ἀναδεικνύει τὸ περιβάλλον ὡς τὸ πεφιλημένο του βασίλειο, ἐντὸς τοῦ ὁποίου θὰ βιώνει τὴν εὐτυχία του. Οἱαδήποτε, ὅμως, ἐνέργειά του καταστρέφει τὸ περιβάλλον, ἀποστερεῖ ἀπὸ τὶς μελλοντικὲς γενεὲς τὴ δυνατότητα τῆς λελογισμένης ἀξιοποίησης τῶν φυσικῶν πηγῶν τοῦ πλούτου του καὶ ἀπὸ τὴ δυνατότητα νὰ χαροῦν τὸ ὑπερκόσμιο φυσικό του κάλλος. Πάρα πολὺ ὀρθὰ ἐλέχθη ὅτι τὸ περιβάλλον δὲν ἀποτελεῖ ἰδιοκτησία μας, ἀλλὰ τὸ κληρονομήσαμε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ὀφείλουμε νὰ τὸ σεβόμαστε, γιατὶ αὐτὸ συνιστᾶ τὴν ἔκφραση τῆς ἀγάπης Του πρὸς ἐμᾶς καὶ ἔχουμε ἠθικὴ ὑποχρέωση νὰ τὸ παραδώσουμε στὶς μελλοντικὲς γενεές, γιὰ νὰ τὸ χαροῦν καὶ αὐτὲς δημιουργικά, καὶ μὲ τὸ ἴδιο αἴσθημα εὐθύνης νὰ τὸ παραδώσουν στὶς κατοπινὲς γενεές.

Ἀγαπητοί μου,

Τὰ τελευταῖα χρόνια ἐκτὸς ἀπὸ τὴν τραγικὴ καταστροφὴ τοῦ Φυσικοῦ Περιβάλλοντος, βιώνουμε, παράλληλα, μὲ τὴν ἴδια ὀδύνη καὶ τὴν καταστροφὴ τῶν Πολιτιστικῶν μας Δημιουργημάτων καὶ Ἐπιτευγμάτων. Περιβάλλον καὶ Πολιτισμὸς εἶναι ἔννοιες καὶ ἀξίες ἀλληλέλενδετες καὶ ἀλληλοπεριχωρούμενες. Ἡ μία προσδίδει ἀξία καὶ περιεχόμενο στὴν ἄλλη. Τὸ περιβάλλον μᾶς τὸ χάρισε ὁ Θεός, ἀλλὰ τὰ ἔργα τοῦ Πολιτισμοῦ μας τὰ δημιουργήσαμε ἐμεῖς μὲ τὴ σοφία, τὴ σύνεση καὶ τὴν ἀγάπη ποὺ Ἐκεῖνος μᾶς χάρισε.  

Συνεπῶς, τὸν ἴδιο σεβασμὸ ποὺ ὀφείλουμε στὴ Δημιουργία τοῦ Θεοῦ, ποὺ λέγεται Περιβάλλον, ὀφείλουμε νὰ ἀποδίδουμε καὶ στὰ διαχρονικὰ ἐκεῖνα ἔργα ποὺ δημιουργήσαμε, καὶ τὰ ὁποῖα ὁ παγκόσμιος ὀργανισμὸς τῆς UNESCO ἐνέταξε καὶ χαρακτήρισε ὡς «ΕΡΓΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ».

Δυστυχῶς, μὲ ἄφατη ὀδύνη ψυχῆς, βιώσαμε πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια τὴν καταστροφὴ τῶν πολιτιστικῶν ἐπιτευγμάτων τῶν ἀρχαιολογικῶν χώρων τῆς ΠΑΛΜΥΡΑΣ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ, ἕνεκα τῆς βαρβαρότητας τοῦ πολέμου καὶ τῆς ἀδηφαγίας τῶν ἰσχυρῶν δυνάμεων τῆς Γῆς.

Ἀλλά, καὶ ὡς ἀνθρωπότητα, βιώσαμε, ἐπίσης, τὴ βαρβαρότητα τῆς Τουρκίας ἔναντι ἑνὸς θησαυροῦ τῆς παγκόσμιας πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς, γιὰ τὴν ὁποία ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα, καὶ ἰδιαίτερα ὁ χριστιανικὸς κόσμος, νιώθουμε ἰδιαίτερη ὑπερηφάνεια. Βιώσαμε μὲ ἄφατη ὀδύνη ψυχῆς τὴ μετατροπὴ τῆς ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ «ἓν τῶν τελειοτάτων ἔργων, ἀφ’ ὅσα ἤγειρέ ποτε ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ καταβολῆς κόσμου, εἰς τὴν λατρείαν τοῦ Θεοῦ», σὲ τζαμί.

Οἱ πολιτισμικοὶ θησαυροί, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τὴ διαχρονικὴ ἔκφραση τῶν ἐπιτευγμάτων τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος, δὲν ἀνήκουν μονάχα στὸν λαὸ ποὺ τοὺς δημιούργησε, ἀλλὰ σὲ ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα. Καὶ ὁ καθένας μας δικαιοῦται νὰ τοὺς θεωρεῖ ἰδικούς του, νὰ τοὺς σέβεται, νὰ τοὺς θαυμάζει καὶ νὰ δοξολογεῖ τὸν Θεό, ποὺ φωτίζει νὰ δημιουργοῦνται τέτοια ἐπιτεύγματα, ποὺ σὲ ἀνάγουν ἀπὸ τὰ ἐπίγεια πρὸς τὶς ὑψηλότερες σφαῖρες τῆς θέωσης. Γιατί τότε μόνον ἡ στάση καὶ ἡ πορεία τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ τῆς Γῆς καταξιώνεται καὶ καρποφορεῖ, ὅταν μὲ τὰ ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἔργα τοῦ Πολιτισμοῦ του, συντελεῖ εἰς «τὸ εὖ ζῆν ὁλοκλήρου τῆς ἀνθρωπότητος».

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἀναλογιζόμενοι τὶς φυσικές, τὶς πολιτισμικὲς καὶ τὶς πολεμικὲς καταστροφὲς ποὺ λαμβάνουν χώρα ἀνὰ τὴν ὑφήλιο, ἐμεῖς ἄς ἐργαζόμεθα καὶ ἂς παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ γιὰ τὴν προστασία τῶν Δημιουργημάτων Του. Ἐπὶ πλέον, ἂς καλλιεργοῦμε αὐτὸ τὸ πνεῦμα πρὸς τὸ ἐγγύτερο καὶ εὐρύτερο περιβάλλον μας καὶ ἂς προσευχόμαστε, ὅπως ὁ Δωρεοδότης Κύριος φωτίζει καὶ ἐμᾶς καὶ τοὺς ἰσχυροὺς τῆς Γῆς σὲ ἔργα ἀγαθὰ καὶ εὐάρεστα ἐνώπιόν Του.

Μετ’ εὐχῶν διαπύρων

† ο Κύπρου Χρυσόστομος

καὶ οἱ σὺν ἐμοί Ἀδελφοί.

Μήνυμα Οικουμενικού Πατριάρχη για την Εκκλησιαστική Ημέρα Περιβάλλοντος (1.9.2020) [english]

+ B A R T H O L O M E W

BY GOD’S MERCY ARCHBISHOP OF CONSTANTINOPLE-NEW ROME

AND ECUMENICAL PATRIARCH

TO ALL THE PLENITUDE OF THE CHURCH GRACE, PEACE AND MERCY

FROM THE MAKER OF ALL CREATION

OUR LORD, GOD AND SAVIOR JESUS CHRIST

Dearest brother Hierarchs and beloved children in the Lord,

It is a shared conviction that, in our time, the natural environment is threatened like never before in the history of humankind. The magnitude of this threat becomes manifest in the fact that what is at stake is not anymore the quality, but the preservation of life on our planet. For the first time in history, man is capable of destroying the conditions of life on earth. Nuclear weapons are the symbol of man’s Promethean titanism, the tangible expression of the “complex of omnipotence” of the contemporary “man-god.”

In using the power that stems from science and technology, what is revealed today is the ambivalence of man’s freedom. Science serves life; it contributes to progress, to confronting illnesses and many conditions that were hitherto considered “fateful”; it creates new positive perspectives for the future. However, at the same time, it provides man with all-powerful means, whose misuse can be turned destructive. We are experiencing the unfolding destruction of the natural environment, of biodiversity, of flora and fauna, of the pollution of aquatic resources and the atmosphere, the progressing collapse of climate balance, as well as other excesses of boundaries and measures in many dimensions of life. The Holy and Great Council of the Orthodox Church (Crete, 2016) rightly and splendidly decreed that “scientific knowledge does not mobilize the moral will of man, who knows the dangers but continues to act as if he did not know.” (Encyclical, § 11)

It is apparent that the protection of the common good, of the integrity of the natural environment, is the common responsibility of all inhabitants of the earth. The contemporary categorical imperative for humankind is that we live without destroying the environment. However, while on a personal level and on the level of many communities, groups, movements and organizations, there is a demonstration of great sensitivity and ecological responsibility, nations and economic agents are unable – in the name of geopolitical ambitions and the “autonomy of the economy” – to adopt the correct decisions for the protection of creation and instead cultivate the illusion that the pretended “global ecological destruction” is an ideological fabrication of ecological movements and that the natural environment has the power of renewing itself. Yet the crucial question remains: How much longer will nature endure the fruitless discussions and consultations, as well as any further delay in assuming decisive actions for its protection?

The fact that, during the period of the pandemic of the novel coronavirus Covid-19, with the mandatory restrictions of movement, the shutdown of factories, and the diminishment in industrial activity and production, we observed a reduction of pollution and encumbrance of the atmosphere, has proved the anthropogenic nature of the contemporary ecological crisis. It became once again clear that industry, the contemporary means of transportation, the automobile and the airplane, the non-negotiable priority of economic indicators and the like, negatively impact the environmental balance and that a change of direction toward an ecological economy constitutes an unwavering necessity. There is no genuine progress that is founded on the destruction of the natural environment. It is inconceivable that we adopt economic decisions without also taking into account their ecological consequences. Economic development cannot remain a nightmare for ecology. We are certain that there is an alternative way of economic structure and development besides the economism and the orientation of economic activity toward the maximization of profiteering. The future of humanity is not the homo œconomicus.

The Ecumenical Patriarchate, which in recent decades has pioneered in the field of the protection of the creation, will continue its ecological initiatives, the organization of ecological conferences, the mobilization of its faithful and especially the youth, the promotion of the environment’s protection as a fundamental subject for interreligious dialogue and the common initiatives of religions, the contacts with political leaders and institutions, the cooperation with environmental organizations and ecological movements. It is evident that the collaboration for the protection of the environment creates additional avenues of communication and possibilities for new common actions.

We repeat that the environmental activities of the Ecumenical Patriarchate are an extension of its ecclesiological self-consciousness and do not comprise a simple circumstantial reaction to a new phenomenon. The very life of the Church is an applied ecology. The sacraments of the Church, its entire life of worship, its asceticism and communal life, the daily life of its faithful, express and generate the deepest respect for creation. The ecological sensitivity of Orthodoxy was not created by but emerged from the contemporary environmental crisis. The struggle for the protection of creation is a central dimension of our faith. Respect for the environment is an act of doxology of God’s name, while the destruction of creation is an offense against the Creator, entirely irreconcilable with the basic tenets of Christian theology.

Most honorable brothers and dearly beloved children,

The ecofriendly values of the Orthodox tradition, the precious legacy of the Fathers, constitute an embankment against the culture, whose axiological foundation is the domination of man over nature. Faith in Christ inspires and strengthens the human endeavor even before the immense challenges. From the perspective of faith, we are able to discover and assess not only the problematic dimensions, but also the positive possibilities and prospects of contemporary civilization. We call upon Orthodox young men and women to realize the significance of living as faithful Christians and contemporary people. Faith in the eternal destiny of man strengthens our witness in the world.

In this spirit, from the Phanar, we wish all of you a propitious and all-blessed new ecclesiastical year, fruitful in Christ-like deeds, for the benefit of all creation and to the glory of the all-wise Creator of all. And we invoke upon you, through the intercessions of the All-Holy Theotokos, the Pammakaristos, the grace and mercy of the God of wonders.

September 1, 2020

+Bartholomew of Constantinople

Fervent supplicant of all before God

Μήνυμα Οικουμενικού Πατριάρχη για την Εκκλησιαστική Ημέρα Περιβάλλοντος (1.9.2020) [français]

† Bartholomaios


par la grâce de dieu archevêque de constantinople,


nouvelle rome, et patriarche œcuménique 


que la grâce, la paix et la miséricorde 
de notre seigneur,

dieu et sauveur jésus christ,


auteur de toute la création,


soient avec le plérôme de l’église

Frères et enfants bien-aimés dans le Seigneur,

C’est une conviction commune que, de nos jours, l’environnement naturel est menacé plus que jamais dans l’histoire de l’humanité. Le fait que ce n’est plus la qualité, mais la préservation de la vie sur notre planète qui est en jeu révèle l’ampleur de la menace. Pour la première fois dans l’histoire, l’être humain peut détruire les conditions de la vie sur la terre. Les armes nucléaires symbolisent le gigantisme prométhéen de l’homme, manifestation tangible du « complexe de toute-puissance » de l’« homme-dieu » contemporain.

L’ambiguïté de la liberté humaine se révèle dans l’usage de la puissance puisée dans la science et la technologie. La science est au service de la vie ; elle contribue au progrès, à faire face aux maladies et à de nombreuses autres situations considérées comme « fatales » jusqu’à nos jours ; elle crée de nouvelles perspectives d’avenir. Cependant, elle fournit, en même temps, à l’humain des moyens puissants dont le mauvais usage peut s’avérer désastreux. Nous sommes en train de vivre un processus évolutif caractérisé par : la destruction de l’environnement naturel, de la biodiversité, de la flore et de faune ; la pollution des ressources en eau et de l’atmosphère ; le bouleversement de l’équilibre climatique, ainsi que d’autres dépassements de limites et de justes mesures qui affectent plusieurs dimensions de la vie. C’est donc à bon escient que le saint et grand Concile de l’Église orthodoxe (Crète 2016) affirme que « La connaissance scientifique ne mobilise pas la volonté morale de l’humain qui, tout en connaissant les risques, continue d’agir comme s’il n’en avait pas été averti ». (Encyclique, § 11).

Il incombe manifestement à tous les habitants de la terre de protéger le bien commun, c’est-à-dire l’environnement naturel dans son intégrité. L’impératif catégorique contemporain adressé à l’humanité, c’est de vivre sans détruire l’environnement. Néanmoins, au niveau personnel et plusieurs communautés, groupes, courants et organisations, font preuve de sensibilité et de haut sens de responsabilité écologique. En revanche, au nom de planifications géopolitiques et du fonctionnemant de l’économie selon ses propres lois, les États et les agents économiques sont dans l’impossibilité de prendre les décisions judicieuses destinées à la protection de la création ; ils cultivent l’illusion que ce qui a trait à une « destruction écologique mondiale » serait une construction idéologique des mouvements écologiques et que l’environnement naturel possèderait la capacité de se renouveler. La question cruciale demeure cependant : Jusqu’à quel point la nature pourra endurer les concertations et les débats infructueux, les tergiversations et hésitations à entreprendre des actions décisives pour sa protection ?

Durant la pandémie du Covid-19, avec la limitation imposée des déplacements, la fermeture d’usines et la réduction de l’activité industrielle, on a noté une diminution des polluants et de la dégradation atmosphérique. Ce fait a démontré à nouveau que la crise écologique contemporaine est générée par le facteur humain. Il a été clairement établi que l’industrie, les moyens de déplacement modernes – la voiture et l’avion – la priorité indéniable accordée aux indices économiques et autres données de ce genre, ont un impact négatif sur l’équilibre environnemental et que le changement de cap vers une économie écologique s’avère une nécessité impérieuse. Il n’y a pas de progrès véritable qui s’appuie sur la destruction de l’environnement naturel. Il est impensable de prendre des décisions économiques sans aussi tenir compte de leurs retombées écologiques. Le développement économique ne saurait demeurer un cauchemar pour l’écologie. Nous sommes certains qu’il y a une alternative d’organisation économique et de développement face à l’économisme et l’activité orientée sur la maximalisation du profit. L’avenir de l’humanité n’est pas l’homo œconomicus.

Le Patriarcat œcuménique, assumant un rôle de pionnier en matière de protection de la création au cours des dernières décennies, continuera à prendre des initiatives écologiques, à organiser des colloques écologiques, à mobiliser les croyants, la jeunesse surtout, à ériger la protection de l’environnement en question fondamentale du dialogue interreligieux et des initiatives communes prises par les religions ; il poursuivra ses contacts avec des chefs politiques et des institutions, la coopération avec des organisations et des mouvements écologiques. Le partenariat pour la protection de l’environnement établit manifestement des canaux de communication et fournit des possibilités pour entreprendre ensemble de nouvelles actions.

Répétons-le, les activités environnementales du Patriarcat sont un corollaire de sa conscience de soi ecclésiologique et non pas simplement une réaction ponctuelle à un phénomène nouveau. La vie même de l’Église est une écologie appliquée. Les sacrements de l’Église, la vie cultuelle dans son ensemble, l’ascétisme et le cénobitisme, la vie quotidienne des fidèles, expriment et engendrent un respect très profond envers la création. La sensibilité écologique de l’Orthodoxie n’a pas été créée, mais elle s’est illustrée dans la crise environnementale contemporaine. La lutte pour la protection de la création est une dimension centrale de notre foi. Le respect de l’environnement, c’est rendre gloire au nom de Dieu, alors que la destruction de la création est une offense au Créateur, totalement incompatible avec les préceptes de la théologie chrétienne.

Vénérables frères et enfants bien-aimés,

Les valeurs respectueuses de l’environnement de la tradition orthodoxe, le patrimoine précieux que les Pères de l’Église nous ont légué, constituent une puissante digue contre la culture ayant pour axiome fondamental la domination humaine sur la nature. La foi en Christ inspire et renforce l’effort humain face aux plus graves difficultés. Dans l’optique de la foi, nous pouvons découvrir et évaluer non seulement les aspects problématiques, mais aussi les potentialités et perspectives positives de la civilisation moderne. Nous faisons appel à la jeunesse orthodoxe pour prendre conscience de l’importance de vivre en tant que croyants chrétiens et en tant qu’humains modernes. La foi en la destination éternelle de l’être humain affermit notre témoignage dans le monde.

Dans cet esprit, en souhaitant du Phanar une heureuse et toute-bénie nouvelle année ecclésiastique, féconde en œuvres christiques, au profit de la création tout entière et à la gloire du Très sage Créateur de toutes choses, par l’intercession de la toute-Sainte Mère de Dieu Pammakaristos, nous invoquons sur vous la grâce et l’infinie miséricorde du Dieu des miracles.

1er septembre 2020


† Bartholomaios de Constantinople


votre fervent intercesseur devant Dieu

Μήνυμα Οικουμενικού Πατριάρχη για την Εκκλησιαστική Ημέρα Περιβάλλοντος (1.9.2020) [italiano]

+ B A R T O L O M E O

PER GRAZIA DI DIO ARCIVESCOVO DI COSTANTINOPOLI

NUOVA ROMA E PATRIARCA ECUMENICO

A TUTTO IL PLEROMA DELLA CHIESA GRAZIA, PACE E MISERICORDIA

DAL FATTORE DI TUTTO IL CREATO

IL SIGNORE E DIO E SALVATORE NOSTRO GESU’ CRISTO

Diletti fratelli vescovi e figli amati nel Signore,

Costituisce una comune certezza, che nella nostra epoca l’ambiente naturale è minacciato come mai nella storia dell’umanità. L’entità della minaccia viene rivelata dal fatto che la posta in gioco non è più la qualità della vita, ma la sua conservazione sul nostro pianeta. Per la prima volta nella storia, l’uomo può distruggere le condizioni della vita sulla terra. Le armi nucleari sono il simbolo del titanismo prometeico dell’uomo, manifestazione tangibile del “complesso di onnipotenza” dell’attuale “uomo-dio”.

Nell’uso della forza che sgorga dalla scienza e dalla tecnologia, si rivela oggi l’ambiguità della libertà dell’uomo. La scienza è al servizio della vita, contribuisce al progresso, a fronteggiare le malattie e molte situazioni che erano ritenute fino ad oggi “fatali”, crea nuove prospettive positive per il futuro. Tuttavia, allo stesso tempo, consegna all’uomo mezzi potentissimi, il cui cattivo utilizzo può rivelarsi catastrofico. Viviamo la catastrofe che si evolve dell’ambiente naturale, della biodiversità, della flora e della fauna, l’inquinamento delle falde acquifere e dell’atmosfera, lo sconvolgimento in atto dell’equilibrio climatico e altre violazioni di limiti e misure in molte dimensioni della vita. In modo corretto e appropriato si è espresso il Santo e Grande Concilio della Chiesa Ortodossa (Creta 2016), che “la conoscenza scientifica non fa muovere la volontà etica dell'uomo, il quale, anche se conosce i pericoli, continua ad agire come se li ignorasse.” (Enciclica pg. 11).

È evidente che la protezione del bene comune, dell’ambiente naturale integro, è una comune responsabilità di tutti gli abitanti della terra. L’attuale imperativo categorico per la umanità è di vivere senza distruggere l’ambiente. Mentre tuttavia sul piano personale e tra molte comunità, gruppi, movimenti e organizzazioni si mostra grande sensibilità e responsabilità ecologica, i paesi e i fattori economici non sono capaci, nel nome di pianificazioni geopolitiche e della “legge propria della economia”, di prendere le corrette decisioni per la protezione del creato e coltivano la illusione che ciò che riguarda “una catastrofe ecologica mondiale” è una ideologizzazione dei movimenti ecologici e che l’ambiente naturale ha la forza di rinnovarsi da sé stesso. La domanda cruciale, tuttavia, rimane: Quanto la natura sopporterà le discussioni e le conferenze infruttuose, l’ulteriore ritardo nell’assumere azioni risolutive per la sua protezione?

Il fatto che nel corso della pandemia del nuovo coronavirus Covid-19, con la limitazione imposta agli spostamenti, la chiusura delle fabbriche e la riduzione della attività biomeccanica e della produzione è stata osservata una riduzione degli inquinamenti e del peggioramento dell’atmosfera, ha dimostrato il carattere antropogeno della attuale crisi ecologica. Si è di nuovo reso chiaro che la biomeccanica, il contemporaneo modo di spostamento, l’automobile e l’aeroplano, la priorità indiscutibile degli indici economici e altre affini, influenzano negativamente l’equilibrio ambientale, e che il cambiamento di marcia nella direzione di una economia ecologica costituisce una necessità ineluttabile. Non esiste vero progresso, che si regge sulla distruzione dell’ambiente naturale. È inconcepibile che vengano prese decisioni economiche senza che vengano calcolate insieme le loro conseguenze ecologiche. Lo sviluppo economico non può restare un incubo per l’ecologia. Siamo certi che esiste una via alternativa di organizzazione e di sviluppo economico nei confronti dell’economismo e dell’orientamento della attività economica nel massimizzare la redditività. Il futuro dell’umanità non è l’homo oeconomicus.

Il Patriarcato Ecumenico, che durante gli ultimi decenni è leader nel campo della protezione del creato, continuerà le proprie iniziative ecologiche, la organizzazione di convegni ecologici, la mobilitazione dei fedeli e principalmente della gioventù, col proclamare la protezione dell’ambiente tema fondamentale del dialogo interreligioso e delle iniziative comuni delle religioni, i contatti con leader politici e istituzioni, la collaborazione con organizzazioni ambientali e movimenti ecologici. È evidente che la cooperazione per la protezione dell’ambiente crea canali di comunicazione e possibilità per nuove azioni comuni.

Ripetiamo che, le attività ambientali del Patriarcato Ecumenico sono una estensione della sua autocoscienza ecclesiologica e non costituiscono semplicemente una reazione occasionale a un nuovo fenomeno. La stessa vita della Chiesa è una ecologia applicata. I misteri della Chiesa, l’insieme della vita cultuale, l’ascetismo e la vita in comune, la quotidianità dei fedeli, manifestano e tributano profondissimo rispetto verso il creato. La sensibilità ecologica dell’Ortodossia non si è formata, ma è stata messa in risalto dalla attuale crisi ambientale. La lotta per la protezione della creazione è una dimensione centrale della nostra fede. Il rispetto dell’ambiente è una glorificazione reale del nome di Dio, mentre la distruzione del creato è una offesa del Creatore, del tutto incompatibile con gli insegnamenti fondamentali della teologia cristiana.

Onoratissimi fratelli e amatissimi figli,

I valori amichevoli verso la casa della tradizione Ortodossa, la eredità culturale dei Padri, costituiscono un argine contra la cultura, il cui fondamento valutativo è il predominio dell’uomo sulla natura. La fede in Cristo ispira e rafforza lo sforzo umano anche davanti alle più grandi difficoltà. Sotto il prisma della fede, possiamo scoprire e valutare non solo gli aspetti problematici, ma anche le possibilità e le prospettive positive della civiltà contemporanea. Chiamiamo i giovani e le giovani ortodossi a prendere coscienza del significato di vivere come fedeli cristiani e uomini contemporanei. La fede nella destinazione eterna dell’uomo rafforza la nostra testimonianza nel mondo.

Con questo spirito, augurando dal Fanar a voi tutti propizio e tutto benedetto il nuovo anno ecclesiastico, fruttuoso in ogni opera adatta a Cristo, per il bene di tutto il creato e a gloria del Fattore pieno di saggezza di ogni cosa, invochiamo su di voi, per intercessione della Tuttasanta Pammakaristos, la grazia e la misericordia del Dio delle meraviglie.

1° Settembre 2020

Il Patriarca di Costantinopoli

Fervente intercessore presso Dio di tutti voi

Μήνυμα Οικουμενικού Πατριάρχη για την Εκκλησιαστική Ημέρα Περιβάλλοντος (1.9.2020) [Русский]

+ В А Р Ф О Л О М Е Й

МИЛОСТЬЮ БОЖИЕЙ АРХИЕПИСКОП КОНСТАНТИНОПОЛЯ,

НОВОГО РИМА И ВСЕЛЕНСКИЙ ПАТРИАРХ

ВСЕЙ ПОЛНОТЕ ЦЕРКВИ БЛАГОДАТЬ, МИР И МИЛОСТЬ

ОТ СОЗДАТЕЛЯ ВСЕГО ТВОРЕНИЯ

ГОСПОДА И БОГА И СПАСА НАШЕГО ИИСУСА ХРИСТА

Дорогие братья иерархи и возлюбленные чада о Господе,

Всеобщим убеждением является то, что в наше время природная среда находится под угрозой, как никогда раньше в истории человечества. Масштабы этой угрозы проявляются в том, что на карту поставлено уже не качество жизни, а сохранение самой жизни на нашей планете. Впервые в истории человек способен разрушить условия жизни на земле. Ядерное оружие — это символ прометеевского титанизма человека, осязаемое выражение «комплекса всемогущества» современного «человекобога».

При использовании силы, порождённой наукой и техникой, в наши дни обнаруживается двойственность человеческой свободы. Наука служит жизни, способствует прогрессу, борьбе с болезнями и многими состояниями, которые до сих пор считались «роковыми», создавая новые позитивные перспективы на будущее. Однако в то же время она предоставляет человеку всемогущественные средства, неправильное использование которых может стать разрушительным. Мы переживаем усугубляющееся разрушение природной среды, биоразнообразия, флоры и фауны, загрязнение водных ресурсов и атмосферы, прогрессирующий коллапс климатического баланса, а также другие нарушения пределов и мер во многих аспектах жизни. Святой и Великий Собор Православной Церкви (Крит, 2016) справедливо и замечательно утверждал, что «научное знание не обязательно стимулирует моральную волю человека, который, несмотря на то? что знает об опасностях, тем не менее продолжает действовать, как будто бы он о них не знал» (Окружное послание, § 11).

Очевидно, что защита общего блага, целостности природной среды — есть общая ответственность всех жителей Земли. Сегодня категорический императив человечества — жить так, чтобы не разрушать окружающую среду. Однако, хотя на личном уровне и на уровне многих обществ, групп, движений и организаций проявляется большая чуткость и экологическая ответственность, государства и экономические факторы, преследуя геополитические амбиции и «автономию экономики», не могут принимать правильные решения для защиты творения, и культивируют иллюзию, что «глобальное экологическое разрушение» является идеологическим вымыслом экологических движений и что естественная среда обладает способностью обновляться. Тем не менее, главный вопрос остаётся: как долго природа сможет терпеть бесплодные дискуссии и консультации, а также любые дальнейшие задержки в принятии решительных мер по её защите?

В период пандемии нового коронавируса Covid-19, с обязательными ограничениями передвижения, остановкой заводов и сокращением промышленной деятельности и производства, наблюдается уменьшение загрязнения и отягощения атмосферы, что доказывает антропогенную природу современного экологического кризиса. В очередной раз стало ясно, что промышленность, современные транспортные средства, автомобили и самолёты, неоспоримый приоритет экономических показателей и тому подобное — негативно влияют на экологический баланс и что смена направления в сторону экологически благоприятно экономики представляет собой неоспоримую необходимость. Нет подлинного прогресса, основанного на разрушении окружающей среды. Невозможно представить, чтобы мы принимали экономические решения без учёта их экологических последствий. Экономическое развитие не должно оставаться бедствием для экологии. Мы уверены, что есть альтернативный путь экономической структуры и развития, помимо экономизма и ориентации экономической деятельности на максимизацию прибыли. Будущее человечества — это не homo œconomicus...

Вселенский Патриархат, который в последние десятилетия был флагманом в области защиты творения, продолжит выдвижение своих экологических инициатив, организацию экологических конференций, мобилизацию своих верующих и особенно молодёжи, продвижение защиты окружающей среды как фундаментального предмета межрелигиозного диалога и религиозных инициатив в целом, контактов с политическими лидерами и учреждениями, сотрудничества с экологическими организациями и экологическими движениями. Очевидно, что сотрудничество в области защиты окружающей среды создаёт дополнительные возможности для общения и возможности для новых совместных действий.

Мы повторяем, что экологическая деятельность Вселенского Патриархата является проекцией его экклезиологического самосознания, а не просто некой случайной реакцией на новое явление. Сама жизнь Церкви есть действенная экология. Таинства Церкви, вся её богослужебная жизнь, её аскетизм и общинная жизнь, повседневная жизнь её верующих выражают и вызывают глубочайшее почитание творения. Экологическая чуткость Православия не столько порождена, сколько выявлена современным экологическим кризисом. Борьба за сохранение творения — центральное измерение нашей веры. Уважение к окружающей среде — есть акт славословия имени Бога, в то время как разрушение творения есть оскорбление Творца, совершенно несовместимое с основными принципами христианского богословия.

Достопочтенные братья и горячо любимые дети!

Экологические ценности православной традиции, драгоценное наследие отцов, являются защитной стеной против той культуры, где аксиологической основой является господство человека над природой. Вера во Христа вдохновляет и укрепляет человеческие усилия даже перед лицом самых колоссальных испытаний. Чрез призму веры мы можем обнаружить и оценить не только проблемные аспекты, но и позитивные возможности и перспективы современной цивилизации. Мы призываем православных юношей и девушек осознать важность жизни верных христиан и современных людей. Вера в вечное предназначение человека укрепляет наше свидетельство в мире.

В этом духе, из Фанара мы шлём всем вам благоприятного и всеблагословенного нового церковного года, плодотворного в Христоподобных делах на благо всего творения и во славу всемудрого Творца всего. И мы призываем на вас молитвы Пресвятой Богородицы Всеблаженной благодать и милость Бога чудотворящего.

1 сентября 2020 года

Константинопольский

пламенный к Богу молитвенник о всех вас