Από τις 22 μέχρι τις 25 Αυγούστου 2003 ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος Α΄ επισκέφτηκε τη Ζάκυνθο, προσκαλεσμένος του Μητροπολίτη Ζακύνθου κ. Χρυσοστόμου, για τη θερινή γιορτή του πολιούχου του νησιού Αγίου Διονυσίου. Το πρωί της τελευταίας ημέρας της ιστορικής αυτής παραμονής του στο νησί μετέβη στα Στροφάδια. Τα νησάκια αυτά κείνται νότια της Ζακύνθου, 37 ναυτικά μίλια από το λιμάνι, 22 ν.μ. από το Ακρωτήριο Γέρακας.
Πρόκειται για έναν έρημο από τη βουή και τους κάθε λογής ρύπους των ανθρώπων και του πολιτισμού τους Τόπο, όπου πάντως κυριαρχεί η ησυχία μιας φυσικής Ομορφιάς, που πολύ δύσκολα περιγράφεται με λόγια. Μόνο βιώνεται!
Τα δυο αυτά παραδείσια νησιά στη νοτιοδυτική γωνιά του ελληνικού χάρτη αποτελούν πλέον αναπόσπαστο τμήμα του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου και «στέφονται» από το παλαίφατο Καστρομονάστηρο των Παλαιολόγων, κτίσμα του 13ου αιώνα. Μοναδικός κάτοικος σήμερα, δίχως μάλιστα διάθεση επιστροφής στον κόσμο, ένας ταπεινός και ανύστακτος ασκητής, ο Ζακύνθιος Ιερομόναχος Γρηγόριος Κλάδης, με πιστότατους και οικείους συμπαραστάτες τον λόγγο, τα πετεινά του ουρανού, τον σκύλο, τα ζωντανά του, αλλά και (γιατί όχι;) τις πάλαι ποτέ ακοές πλήθους οσιακών μορφών, που μπορεί ν' ανήκουν όλοι τους πια στην Αιωνιότητα, μα με τον τρόπο τους συνεχίζουν ακόμη να διαρκούν, κυκλοφορώντας μυστικά στον πολυαγαπημένο τους τόπο, εκεί ακριβώς όπου αφιέρωσαν νιάτα, μόχθο, ιδρώτα, δάκρυ, αίμα, ζωή ολόκληρη κι έτσι συσσωματώθηκαν οργανικά με το τοπίο στους αιώνες.
Σκοπός του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, κατά το ολόφωτο εκείνο κι ευφρόσυνο πρωινό της 25ης Αυγούστου 2003, ήταν αφ' ενός μεν να προσκυνήσει τα ιερά και τα όσια των Στροφάδων, να εισπράξει ευωδίες ευεργετικές απ' τον υπέρκαλο αυτό «ναό της φύσης» (που θάλεγε ο Διονύσιος Σολωμός), αφ' ετέρου δε να τελέσει Αγιασμό για την απαρχή των εργασιών αποκατάστασης του τραυματισμένου σοβαρότατα από τον σεισμό του 1997 Πύργου της Μονής, και ν' ακούσει από τον τότε Πρόεδρο του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Καθηγητή κ. Γιάννη Παντή, σκέψεις και απόψεις για το παρόν και κυρίως το μέλλον του ευλογημένου εκείνου τόπου.
Αφού, λοιπόν, άκουσε και είδε ο κ. Βαρθολομαίος, με πολλή συγκίνηση απευθύνθηκε ύστερα στους παρευρισκόμενους επισήμους κι εκδρομείς, καταθέτοντας καίριες παραινέσεις για το παρόν και το μέλλον του Κόσμου μας.
Ακολουθούν οι σχετικές Προσφωνήσεις – Ομιλίες:
1. ΠΡΟΣΦΩΝΗΜΑ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ Β΄
Παναγιώτατε Δέσποτα, Ευλογητέ Πατέρα της υπ’ ουρανόν Ορθοδοξίας,
Τιμία των Ιεραρχών Σύναξη,
Εντιμότατοι άρχοντες,
Κυρίες και Κύριοι,
Σκιρτά «ο χορός, Πατέρων θεοφόρων, μονής της των Στροφάδων», διότι, μετά από τις λειτουργικές και άλλες εκδηλώσεις πανηγυρισμών και πνευματικης ανατάσεως του προηγουμένου τριημέρου εν Ζακύνθω, τα μονωμένα και ξεχασμένα μέχρι πρότινος νησάκια των Στροφάδων και η εν αυτοίς Ιερά Μονή ξαναποκτά την αίγλη της, διότι ο φορέας κι εκφραστής της Οικουμενικής Ορθοδοξίας πατά το πόδι του στον πανίερο αυτό τόπο των Στροφάδων, στον αγιογραμμένο αυτό ναό της φύσης και της πίστης όλων μας, ο οποίος έχει παλαιόθεν καθαγιασθεί από την παρουσία του κλεινού Αγίου Διονυσίου, αλλά και το αίμα των πατέρων της ενταύθα Μονής, των σφαγιασθέντων εδώ από τους Αγαρηνούς, το 1537.
Σταυροπήγιο το Καστρομονάστηρο που υψώνεται δίπλα μας, ιδρύθηκε τον ΙΓ’αιώνα από τον αυτοκράτορα Νικαίας Θεόδωρο τον Λάσκαρι. Εδώ εμόνασαν κατά καιρούς σχολάζοντες Πατριάρχες του Γένους, μεταξύ των οποίων ο Μεθόδιος ο Γ΄ ο Μορώνης, αλλά και εκάρη μοναχός κο εκ Δημητσάνης Γεώργιος Αγγελόπουλος, μετέπειτα πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, ο εθνομάρτυς.
Και ιδού, σήμερα, Εσείς Παναγιότατε, διάδοχος άξιος εκείνων των «Κηρύκων και των Σηματωρών» του Γένους μας, επισκέπτεσθε τον ιστορικό αυτό τόπο, ευλογώντας και αγιάζοντας άπαντες εμάς, ιδιαιτέρως όμως την απαρχή των εργασιών για την αποκατάσταση του τραυματισμένου από τον Χρόνο και τον Εγκέλαδο Πύργου των Παλαιολόγων.
Και όλ’ αυτά μέσα σ’ ένα περιβάλλον εκτάκτου φυσικής ωραιότητος και οικολογικού ενδιαφέροντος, το οποίο δικαίως έχει πλέον ενταχθεί στο Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου. Και, για να θυμηθώ την ποιητική περιγραφή τουΑνδρέα Μαρτζώκη,
«Πυκνόκλαδα δέντρα θαρρείς φυτεμένα
σε απέραντο κήπο εις δάσος πλατύ,
οπού απ’ τ’ αγέρι του νότου σπρωγμένα
γλιστρούν στου πελάου τον άγριο αφρό».
Περισσότερα δεν θα προσθέσω, Παναγιότατε Δέσποτα κι εκλεκτοί προσκεκλημένοι μας – προσκυνητές των Στροφάδων και της Παναγίας Παντοχαρας, εφόρου των νησιών. Παρακαλώ Υμάς, Τιμιώτατε Πάτερ, απ’την περίσσεια της σοφίας Σας και με ορατό Κήπο - Παράδεισο, όπου αέναα και αδιάλειπτα εκδηλώνονται -αγαπητικώ τω τρόπω- τα μεγαλεία της Πρόνοιας του Δημιουργού, ν’ αφουγκρασθούμε λόγον αγαθόν!!!
2. ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ
ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
Καθηγητή Γιάννη Παντή
Παναγιότατε,
Είναι εξαιρετική η τιμή και η χαρά μας, που αξιωθήκαμε να Σας υποδεχθούμε στον Ιερό τούτο τόπο, που φέρει έντονα τα σημάδια της ιδιαίτερης πολιτιστικής, θρησκευτικής και περιβαλλοντικής κληρονομιάς.
Οι νήσοι Στροφάδες, με περίπου 4 Km2 έκταση, που ανήκουν στην Ιερά Μονή Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου και στην Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου, αποτελούν το Στολίδι του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου της Ζακύνθου.
Οι νήσοι Στάμφανη και Αρτίνα αποτελούν ένα νησιωτικό συγκρότημα ωκεανικού τύπου (δεν υπήρξε ποτέ επαφή με παρακείμενες ηπειρωτικές ξέρες), γεγονός το οποίο τα διαφοροποιεί από την πλειονότητα των ελληνικών νησιών, τα οποία θεωρούνται χερσογενούς τύπου (δηλαδή αποτελούν υπολείμματα παλαιότερης ενιαίας ξηράς).
Λόγω του ιδιαίτερου τρόπου δημιουργίας τους οι νήσοι Στροφάδες εμφανίζουν έντονο το στοιχείο της γεωγραφικής απομόνωσης και σημαντικό παλαιοντολογικό ενδιαφέρον, με απολιθώματα Μειοκαινικής και Παλαικαινικής πανίδας, σημαντικό ορνιθολογικό ενδιαφέρον, αφού έχουν καταγραφεί 416 είδη πουλιών (το 36% της Ελληνικής ορνιθοπανίδας), καθώς και σημαντικό χλωριδικό ενδιαφέρον, αφού έχουν καταγραφεί πάνω από 500 είδη φυτών (περίπου το 10% της ελληνικής χλωρίδας).
Επιπρόσθετα, το ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον της περιοχής εντοπίζεται:
1. Στο γεγονός ότι τα νησιά βρίσκονται στον κύριο δρόμο της μετανάστευσης των πουλιών της Δυτικής Ελλάδας και χρησιμοποιούνται ως δασικός σταθμός ανάπαυσης ή και αναπαραγωγής.
2. Στην παρουσία της θαλάσσιας φώκιας Μονάχους – Μονάχους και του ρινοδέλφινου
3. Στα υπολείμματα φυσικής βλάστησης που χαρακτηρίζονται από τη μεγάλη πυκνότητα των εντυπωσιακών σε μέγεθος κέδρων (Juniporus Phoenica) και άλλα φυτικά είδη, όπως Quercus cocciferae, Laurus Nobilis, Phillyrta Media κτλ, τα οποία όλα μαζί συγκροτούν το μοναδικό ως προς την εμφάνισή του οικοσύστημα, το οποίο πιθανότατα ήταν διαδεδομένο στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, αλλά σήμερα, δυστυχώς, διασώζονται μόνο μερικά υπολείμματα, σε άσχημη γενικώς κατάσταση.
Όλα τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά έχουν οδηγήσει στον χαρακτηρισμό των νήσων Στροφάδων, ως «καταφύγιο άγριας ζωής», ως «περιοχή προστασίας της φύσης στο πλαίσιο του ΕΘΠΖ», αλλά και ως «σημαντική περιοχή του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 με τον κωδικό GR 2210003.
Παναγιώτατε,
Οι νήσοι Στροφάδες, με περίπου 4 Km2 έκταση, που ανήκουν στην Ιερά Μονή Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου και στην Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου, αποτελούν το Στολίδι του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου της Ζακύνθου.
Οι νήσοι Στάμφανη και Αρτίνα αποτελούν ένα νησιωτικό συγκρότημα ωκεανικού τύπου (δεν υπήρξε ποτέ επαφή με παρακείμενες ηπειρωτικές ξέρες), γεγονός το οποίο τα διαφοροποιεί από την πλειονότητα των ελληνικών νησιών, τα οποία θεωρούνται χερσογενούς τύπου (δηλαδή αποτελούν υπολείμματα παλαιότερης ενιαίας ξηράς).
Λόγω του ιδιαίτερου τρόπου δημιουργίας τους οι νήσοι Στροφάδες εμφανίζουν έντονο το στοιχείο της γεωγραφικής απομόνωσης και σημαντικό παλαιοντολογικό ενδιαφέρον, με απολιθώματα Μειοκαινικής και Παλαικαινικής πανίδας, σημαντικό ορνιθολογικό ενδιαφέρον, αφού έχουν καταγραφεί 416 είδη πουλιών (το 36% της Ελληνικής ορνιθοπανίδας), καθώς και σημαντικό χλωριδικό ενδιαφέρον, αφού έχουν καταγραφεί πάνω από 500 είδη φυτών (περίπου το 10% της ελληνικής χλωρίδας).
Επιπρόσθετα, το ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον της περιοχής εντοπίζεται:
1. Στο γεγονός ότι τα νησιά βρίσκονται στον κύριο δρόμο της μετανάστευσης των πουλιών της Δυτικής Ελλάδας και χρησιμοποιούνται ως δασικός σταθμός ανάπαυσης ή και αναπαραγωγής.
2. Στην παρουσία της θαλάσσιας φώκιας Μονάχους – Μονάχους και του ρινοδέλφινου
3. Στα υπολείμματα φυσικής βλάστησης που χαρακτηρίζονται από τη μεγάλη πυκνότητα των εντυπωσιακών σε μέγεθος κέδρων (Juniporus Phoenica) και άλλα φυτικά είδη, όπως Quercus cocciferae, Laurus Nobilis, Phillyrta Media κτλ, τα οποία όλα μαζί συγκροτούν το μοναδικό ως προς την εμφάνισή του οικοσύστημα, το οποίο πιθανότατα ήταν διαδεδομένο στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, αλλά σήμερα, δυστυχώς, διασώζονται μόνο μερικά υπολείμματα, σε άσχημη γενικώς κατάσταση.
Όλα τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά έχουν οδηγήσει στον χαρακτηρισμό των νήσων Στροφάδων, ως «καταφύγιο άγριας ζωής», ως «περιοχή προστασίας της φύσης στο πλαίσιο του ΕΘΠΖ», αλλά και ως «σημαντική περιοχή του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 με τον κωδικό GR 2210003.
Παναγιώτατε,
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτού του Ιερού Τόπου ήταν και είναι η συνύπαρξη της Ορθόδοξης Μοναστηριακής παράδοσης, με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι τυχαίο το ότι ένας μεγάλος αριθμός σημαντικών ως προς την περιβαλλοντική προστασία τους περιοχών ανήκουν, όπως συμβαίνει και στα Στροφάδια, αλλά και στο Αγιο Όρος και αλλού σε Ιερές Μονές;
Τι καταδεικνύει αυτό αν όχι το ότι οι περιοχές αυτές «σώθηκαν» από την λαίλαπα της καταστροφής, επειδή βρέθηκαν ή ακόμη βρίσκονται κάτω από την συνετή, βιώσιμη θα λέγαμε σήμερα, διαχείριση, σύμφωνα με τις επιταγές της Ορθόδοξης Χριστιανικής παράδοσης;
Η προστασία του περιβάλλοντος όπως Εσείς μας έχετε διδάξει από τις πρωτοβουλίες της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης δεν πρέπει να καθοδηγείται μόνο μέσω της ανθρωποκεντρικής και συνάμα χρησιμοθηρικής αντίληψης του να φυλάττωμεν για να έχουμε προς χρήση στο μέλλον, αλλά κυρίως λόγω της «αυταξίας» του φυσικού περιβάλλοντος ως «κτίση Θεού».
Αυτό το ηχηρό μήνυμα που το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά και Εσείς προσωπικά ως Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας στέλνετε προς ολόκληρη την οικουμένη είναι που μας κάνει όλους εμάς που ασχολούμαστε με το περιβάλλον είτε από την πλευρά του Πανεπιστημιακού Δασκάλου είτε του ερευνητή επιστήμονα είτε από την πλευρά του απλού ευαισθητοποιημένου πολίτη να αισθανόμαστε υπερηφάνεια, χαρά και αγαλλίαση που είμεθα μέλος της Μεγάλης Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής Παραδόσεως.
Τι καταδεικνύει αυτό αν όχι το ότι οι περιοχές αυτές «σώθηκαν» από την λαίλαπα της καταστροφής, επειδή βρέθηκαν ή ακόμη βρίσκονται κάτω από την συνετή, βιώσιμη θα λέγαμε σήμερα, διαχείριση, σύμφωνα με τις επιταγές της Ορθόδοξης Χριστιανικής παράδοσης;
Η προστασία του περιβάλλοντος όπως Εσείς μας έχετε διδάξει από τις πρωτοβουλίες της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης δεν πρέπει να καθοδηγείται μόνο μέσω της ανθρωποκεντρικής και συνάμα χρησιμοθηρικής αντίληψης του να φυλάττωμεν για να έχουμε προς χρήση στο μέλλον, αλλά κυρίως λόγω της «αυταξίας» του φυσικού περιβάλλοντος ως «κτίση Θεού».
Αυτό το ηχηρό μήνυμα που το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά και Εσείς προσωπικά ως Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας στέλνετε προς ολόκληρη την οικουμένη είναι που μας κάνει όλους εμάς που ασχολούμαστε με το περιβάλλον είτε από την πλευρά του Πανεπιστημιακού Δασκάλου είτε του ερευνητή επιστήμονα είτε από την πλευρά του απλού ευαισθητοποιημένου πολίτη να αισθανόμαστε υπερηφάνεια, χαρά και αγαλλίαση που είμεθα μέλος της Μεγάλης Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής Παραδόσεως.
Πολύ συχνά, όταν σε διάφορα επιστημονικά συνέδρια συνομιλούμε με ανθρώπους ευαίσθητους για το περιβάλλον, που ανήκουν σ’ άλλα χριστιανικά δόγματα ή άλλες θρησκείες, αυτή η υπερηφάνεια αυξάνεται όταν διακρίνουμε μια μικρή ζήλια που πηγάζει από το έλλειμμα των δικών τους θρησκευτικών παραδόσεων στην αντιμετώπιση των σύγχρονων οικολογικών θεμάτων.
Παναγιότατε,
Παναγιότατε,
Σας ευχαριστούμε που προικίζετε με τις εμπεριστατωμένες θέσεις Σας και τις εύστοχες πρωτοβουλίες Σας, την ιδιαίτερη σχέση της Ορθοδοξίας με την οικολογία. Σας ευχαριστούμε που δυναμώνετε την πίστη μας στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Σας ευχαριστούμε για την πνευματική Σας βοήθεια στο δύσκολο έργο της αντιμετώπισης της ανθρώπινης αλαζονείας. Σας υποσχόμαστε να μεταφέρουμε παντού την σκέψη Σας και Σας διαβεβαιώνουμε ότι σύντομα θα προστρέξουμε σε Σας για περαιτέρω συνεργασία και για να συστρατευθούμε και εμείς στον μεγαλόπνοο αγώνα Σας.
Τέλος, από αυτόν τον Ιερό Τόπο Σας διαβεβαιώνουμε ότι με τη συνεργασία του Πεφωτισμένου Ιεράρχη μας Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Ζακύνθου θα πράξουμε το πρέπον, ως ΕΘΠΖ, για την προστασία του Θεού κτίσης.
3. ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ Α΄
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΑΓΙΑΣΜΟΥ ΕΝΑΡΞΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ιερώτατε Μητροπολίτα Ζακύνθου και φίλτατε εν Χριστώ αδελφέ κύριε Χρυσόστομε,
Εξοχώτατοι,
Εντιμολογιώτατοι Άρχοντες,
Λαέ του Θεού ηγαπημένε,
Η αίσθησις της ιστορικής συνεχείας, της συνεχίσεως της ζωής και του αλληλενδέτου του πεπρωμένου ανθρώπου και φύσεως, υπό την διακυβέρνησιν πάντοτε του Θεού, είναι τα τρία βιώματα τα οποία η παρούσα τελετή προκαλεί εις ημάς.
Ο Πύργος των Παλαιολόγων, μνημείον της ιστορίας διασωθέν εις πείσμα του πανδαμάτορος χρόνου, μάς ανάγει ορατώς και αισθητώς εις την ιστορικήν συνέχειαν. Υπήρξε και υπάρχει και ανακαινίζεται δια να συνεχίση να υπάρχη. Ιδού η ιστορία.
Πρόκειται να χρησιμοποιηθή εντός του πλαισίου προστασίας της τοπικής πανίδος και χλωρίδος, η οποία ως προς ωρισμένα είδη κινδυνεύει να εξαφανισθή. Ιδού η συνέχεια της ζωής, η οποία υπό τας συγκεκριμένας εν κινδύνω σήμερον μορφάς επεβίωσε ιδίαις δυνάμεσι επί χιλιετίας.
Την ζωήν υπό τας συγκεκριμένας σήμερον φθινούσας μορφάς προσπαθεί να συντηρήση αφιλοκερδώς, μάλλον δε και δια δαπανηρών τρόπων, ο άνθρωπος, ο οποίος προφανώς διαισθάνεται ότι η εξαφάνισις ενός είδους ζωικής ή φυτικής υπάρξεως προοιωνίζεται κίνδυνον αυτής ταύτης της ζωής ως εννοίας και πραγματικότητος, δι’ ον λόγον και προαισθάνεται το κοινόν πεπρωμένον πάσης μορφής ζωής και αναλαμβάνει την μέριμναν και το κόστος της συντηρήσεως παντός είδους ζωής. Ιδού η αίσθησις του κοινού πεπρωμένου ανθρώπου και φύσεως.
Ιστορία, ζώσα φύσις και άνθρωπος, τρεις άξονες μεγαλειώδεις εις αλληλοσυσχέτισιν και έκαστος ημών πλίνθος δομικός του οικοδομήματος της δημιουργίας, στοιχείον ζωντανόν και σκεπτόμενον του οικοσυστήματος, βούλησις και διάνοια διαμορφώνουσα την ιστορίαν, συνεχίζουσα την ζωήν, διακυβερνώσα την φύσιν. Εύλογος η κραυγή απορίας και θαυμασμού του ποιητού διερωτωμένου «τι εστιν άνθρωπος, ότι μιμνήσκη αυτού» και απαντώντος «ηλάττωσας αυτόν βραχύ τι παρ’ αγγέλους, δόξη και τιμή εστεφάνωσας αυτόν», προσθέτοντος δε και το συναφές με το θέμα μας «και κατέστησας αυτόν επί τα έργα των χειρών σου, πάντα υπέταξας υποκάτω των ποδών αυτού,… έτι δε και τα κτήνη του πεδίου, τα πετεινά του ουρανού και τους ιχθύας της θαλάσσης» (Ψαλμ. 8,5-9).
Φαίνεται παράδοξον το ότι ψαλμωδός αιώνας πολλούς προ Χριστού θεωρεί υποτεταγμένα εις τον άνθρωπον τα πλέον ελεύθερα είδη του χοϊκού βασιλείου, τα πετεινά και τους ιχθύς. Και όμως εκφράζει μίαν βαθείαν αλήθειαν, την οποίαν βλέπομεν σήμερον όσοι μελετώμεν τα προβλήματα του περιβάλλοντος. Η ζωή των πετεινών του ουρανού και των ιχθύων της θαλάσσης έχει πλεόν καταστή υποχείριος της ανθρωπίνου συμπεριφοράς και θελήσεως. Είναι υποτεταγμένη εις την εξουσίαν του ανθρώπου. Η μοίρα της εξαρτάται από τον άνθρωπον.
Χαιρετίζομεν ολοκαρδίως το γεγονός ότι ανακαινίζεται ο Πύργος των Παλαιολόγων και το πέριξ κτιριακόν συγκρότημα δια να βοηθήση εις την συνέχισιν της ζωής και της ιστορίας, επιβεβαιώνοντας την ευθύνην και την βούλησιν του ανθρώπου να βοηθήση την υπό την εξουσίαν αυτού ζωήν να συνεχίση το έργον της. Ευχόμεθα ολοκαρδίως ταχείαν την έναρξιν των εργασιών προστασίας των στοιχείων του περιβάλλοντος. Αύται αι εργασίαι θα αναδείξουν την περιβαλλοντικήν ευθύνην του ανθρώπου, αλλά και το κοινόν πεπρωμένον ανθρώπου και φύσεως.
Είθε να καρποφορήσουν αγαθούς καρπούς. Είθε ο Θεός, ο καταστήσας τον άνθρωπον εξουσιαστήν και υπεύθυνον δια την φύσιν να εμπνεύση εις αυτόν τα δέοντα μέτρα υπέρ της ανθρωπίνου και της λοιπής εμβίου υπάρξεως. Αμήν.
«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος, εκεί ερπετά, ων ουκ έστιν αριθμός, ζώα μικρά μετά μεγάλων» (Ψαλμ. 103,25).
Ούτως ανακράζει πλήρης θαυμασμού ο ιερός Ψαλμωδός ενώπιον της ωραιότητος και της σοφίας της δημιουργίας του Θεού.
Την θάλασσαν έταξεν ο δημιουργός κατοικητήριον απειραρίθμων ζωικών ειδών, ερπετών, μαλακίων, οστρακοειδών, ιχθύων και άλλων. Βιότοπον ενός μεγάλου αριθμού δημιουργημάτων, πλείστα των οποίων αποτελούν βασικόν τμήμα της ανθρωπίνης διαίτης.
«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος» στέλλει τους υδρατμούς εις την ατμόσφαιραν , οι οποίοι επιστρέφουν εις την γην ως όμβριοι εξαφανίζοντες όχι μόνον το πόσιμον ύδωρ εις τον άνθρωπον και τα ζώα, αλλά και καταρδεύοντες πάσαν καλλιέργειαν εδωδίμων και καλλωπιστικών φυτών.
«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος», δια την Ελλάδα, την «θαλασσοφίλητη», με τα ατελείωτα ακρογιάλια και τας παμπληθείς νήσους, ήτο ανέκαθεν και είναι πηγή πλούτου, πηγή ζωής, αλλά και πηγή χαράς. Έλλην και θάλασσα είναι έννοιαι αλληλοσυμπληρούμεναι και αλληλοπεριχωρούμεναι.
Η δημιουργία, όθεν, εν Ελλάδι Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου είναι ενέργεια αφ’ ενός μεν συμβολική, αφ’ ετέρου δε επιβεβλημένη. Συμβολική μεν, διότι εκφράζει τον οφειλόμενον σεβασμόν προς το υγρόν στοιχείον και το οφειλόμενον ενδιαφέρον όλων δια τα εν αυτώ πολυποίκιλα δημιουργήματα του Θεού, επιβελημένη δε, διότι η αδιαφορία, ενίοτε δε και η απληστία και απερισκεψία του ανθρώπου, εδημιούργησε φοβεράς μολύνσεις και καταστρεπτικάς παρεμβάσεις εις τον θαλάσσιον χώρον, με αποτέλεσμα την επικίνδυνον μείωσιν του εναλίου πλούτου, τον κίνδυνον εξαφανίσεως ωρισμένων ειδών και διαταράξεως της οικολογικής ισορροπίας με απροβλέπτους δια τον άνθρωπον συνεπείας.
Η σμαραγδίνη Ιόνιος Θάλασσα, βιότοπος και καταφύγιον μεγάλης ποικιλίας ιχθύων και λοιπών θαλασσίων ειδών, είναι και βιότοπος της περιφήμου θαλασσίας χελώνης «καρέτα-καρέτα», της οποίας οι αριθμοί τα τελευταία έτη βαίνουν φθίνοντες, με ορατόν τον κίνδυνον να εκλείψη το ευλογημένον τούτο δημιούργημα του Θεού, του οποίου ο ρόλος εις την ενάλιον ισορροπίαν ουδόλως είναι δευτερεύον. Η προστασία, λοιπόν, της χελώνης «καρέτα-καρέτα», η οποία, άλλωστε, συνιστά και διεθνή υποχρέωσιν της Ελλάδος, αποτελεί ένα επί πλέον λόγον δια την δημιουργίαν του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου.
Ελπίζομεν ότι πάντα τα ενάλια είδη, τα απαντώμενα εις τας Ελληνικάς θαλάσσας θα προστατευθούν και θα ενισχυθή πολυτρόπως η ανάπτυξις και αύξησίς των. Πιστεύομεν, τέλος, ότι το Εθνικόν Θαλάσσιον Πάρκον θα αποτελέση χώρον εν τω οποίω οι ειδικοί επιστήμονες, ιχθυολόγοι και άλλοι θα δύνανται να πραγματοποιούν τας παρατηρήσεις των, επ’ αγαθώ της επιστήμης των.
Με τας σκέψεις αυτάς, ευχόμεθα από καρδίας δαψιλή την ευόδωσιν των προσπαθειών αυτών, συγχαίροντες ολοθύμως τους δημιουργούς του ωραίου τούτου έργου.
Τέλος, από αυτόν τον Ιερό Τόπο Σας διαβεβαιώνουμε ότι με τη συνεργασία του Πεφωτισμένου Ιεράρχη μας Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Ζακύνθου θα πράξουμε το πρέπον, ως ΕΘΠΖ, για την προστασία του Θεού κτίσης.
3. ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ Α΄
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΑΓΙΑΣΜΟΥ ΕΝΑΡΞΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ιερώτατε Μητροπολίτα Ζακύνθου και φίλτατε εν Χριστώ αδελφέ κύριε Χρυσόστομε,
Εξοχώτατοι,
Εντιμολογιώτατοι Άρχοντες,
Λαέ του Θεού ηγαπημένε,
Η αίσθησις της ιστορικής συνεχείας, της συνεχίσεως της ζωής και του αλληλενδέτου του πεπρωμένου ανθρώπου και φύσεως, υπό την διακυβέρνησιν πάντοτε του Θεού, είναι τα τρία βιώματα τα οποία η παρούσα τελετή προκαλεί εις ημάς.
Ο Πύργος των Παλαιολόγων, μνημείον της ιστορίας διασωθέν εις πείσμα του πανδαμάτορος χρόνου, μάς ανάγει ορατώς και αισθητώς εις την ιστορικήν συνέχειαν. Υπήρξε και υπάρχει και ανακαινίζεται δια να συνεχίση να υπάρχη. Ιδού η ιστορία.
Πρόκειται να χρησιμοποιηθή εντός του πλαισίου προστασίας της τοπικής πανίδος και χλωρίδος, η οποία ως προς ωρισμένα είδη κινδυνεύει να εξαφανισθή. Ιδού η συνέχεια της ζωής, η οποία υπό τας συγκεκριμένας εν κινδύνω σήμερον μορφάς επεβίωσε ιδίαις δυνάμεσι επί χιλιετίας.
Την ζωήν υπό τας συγκεκριμένας σήμερον φθινούσας μορφάς προσπαθεί να συντηρήση αφιλοκερδώς, μάλλον δε και δια δαπανηρών τρόπων, ο άνθρωπος, ο οποίος προφανώς διαισθάνεται ότι η εξαφάνισις ενός είδους ζωικής ή φυτικής υπάρξεως προοιωνίζεται κίνδυνον αυτής ταύτης της ζωής ως εννοίας και πραγματικότητος, δι’ ον λόγον και προαισθάνεται το κοινόν πεπρωμένον πάσης μορφής ζωής και αναλαμβάνει την μέριμναν και το κόστος της συντηρήσεως παντός είδους ζωής. Ιδού η αίσθησις του κοινού πεπρωμένου ανθρώπου και φύσεως.
Ιστορία, ζώσα φύσις και άνθρωπος, τρεις άξονες μεγαλειώδεις εις αλληλοσυσχέτισιν και έκαστος ημών πλίνθος δομικός του οικοδομήματος της δημιουργίας, στοιχείον ζωντανόν και σκεπτόμενον του οικοσυστήματος, βούλησις και διάνοια διαμορφώνουσα την ιστορίαν, συνεχίζουσα την ζωήν, διακυβερνώσα την φύσιν. Εύλογος η κραυγή απορίας και θαυμασμού του ποιητού διερωτωμένου «τι εστιν άνθρωπος, ότι μιμνήσκη αυτού» και απαντώντος «ηλάττωσας αυτόν βραχύ τι παρ’ αγγέλους, δόξη και τιμή εστεφάνωσας αυτόν», προσθέτοντος δε και το συναφές με το θέμα μας «και κατέστησας αυτόν επί τα έργα των χειρών σου, πάντα υπέταξας υποκάτω των ποδών αυτού,… έτι δε και τα κτήνη του πεδίου, τα πετεινά του ουρανού και τους ιχθύας της θαλάσσης» (Ψαλμ. 8,5-9).
Φαίνεται παράδοξον το ότι ψαλμωδός αιώνας πολλούς προ Χριστού θεωρεί υποτεταγμένα εις τον άνθρωπον τα πλέον ελεύθερα είδη του χοϊκού βασιλείου, τα πετεινά και τους ιχθύς. Και όμως εκφράζει μίαν βαθείαν αλήθειαν, την οποίαν βλέπομεν σήμερον όσοι μελετώμεν τα προβλήματα του περιβάλλοντος. Η ζωή των πετεινών του ουρανού και των ιχθύων της θαλάσσης έχει πλεόν καταστή υποχείριος της ανθρωπίνου συμπεριφοράς και θελήσεως. Είναι υποτεταγμένη εις την εξουσίαν του ανθρώπου. Η μοίρα της εξαρτάται από τον άνθρωπον.
Χαιρετίζομεν ολοκαρδίως το γεγονός ότι ανακαινίζεται ο Πύργος των Παλαιολόγων και το πέριξ κτιριακόν συγκρότημα δια να βοηθήση εις την συνέχισιν της ζωής και της ιστορίας, επιβεβαιώνοντας την ευθύνην και την βούλησιν του ανθρώπου να βοηθήση την υπό την εξουσίαν αυτού ζωήν να συνεχίση το έργον της. Ευχόμεθα ολοκαρδίως ταχείαν την έναρξιν των εργασιών προστασίας των στοιχείων του περιβάλλοντος. Αύται αι εργασίαι θα αναδείξουν την περιβαλλοντικήν ευθύνην του ανθρώπου, αλλά και το κοινόν πεπρωμένον ανθρώπου και φύσεως.
Είθε να καρποφορήσουν αγαθούς καρπούς. Είθε ο Θεός, ο καταστήσας τον άνθρωπον εξουσιαστήν και υπεύθυνον δια την φύσιν να εμπνεύση εις αυτόν τα δέοντα μέτρα υπέρ της ανθρωπίνου και της λοιπής εμβίου υπάρξεως. Αμήν.
«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος, εκεί ερπετά, ων ουκ έστιν αριθμός, ζώα μικρά μετά μεγάλων» (Ψαλμ. 103,25).
Ούτως ανακράζει πλήρης θαυμασμού ο ιερός Ψαλμωδός ενώπιον της ωραιότητος και της σοφίας της δημιουργίας του Θεού.
Την θάλασσαν έταξεν ο δημιουργός κατοικητήριον απειραρίθμων ζωικών ειδών, ερπετών, μαλακίων, οστρακοειδών, ιχθύων και άλλων. Βιότοπον ενός μεγάλου αριθμού δημιουργημάτων, πλείστα των οποίων αποτελούν βασικόν τμήμα της ανθρωπίνης διαίτης.
«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος» στέλλει τους υδρατμούς εις την ατμόσφαιραν , οι οποίοι επιστρέφουν εις την γην ως όμβριοι εξαφανίζοντες όχι μόνον το πόσιμον ύδωρ εις τον άνθρωπον και τα ζώα, αλλά και καταρδεύοντες πάσαν καλλιέργειαν εδωδίμων και καλλωπιστικών φυτών.
«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος», δια την Ελλάδα, την «θαλασσοφίλητη», με τα ατελείωτα ακρογιάλια και τας παμπληθείς νήσους, ήτο ανέκαθεν και είναι πηγή πλούτου, πηγή ζωής, αλλά και πηγή χαράς. Έλλην και θάλασσα είναι έννοιαι αλληλοσυμπληρούμεναι και αλληλοπεριχωρούμεναι.
Η δημιουργία, όθεν, εν Ελλάδι Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου είναι ενέργεια αφ’ ενός μεν συμβολική, αφ’ ετέρου δε επιβεβλημένη. Συμβολική μεν, διότι εκφράζει τον οφειλόμενον σεβασμόν προς το υγρόν στοιχείον και το οφειλόμενον ενδιαφέρον όλων δια τα εν αυτώ πολυποίκιλα δημιουργήματα του Θεού, επιβελημένη δε, διότι η αδιαφορία, ενίοτε δε και η απληστία και απερισκεψία του ανθρώπου, εδημιούργησε φοβεράς μολύνσεις και καταστρεπτικάς παρεμβάσεις εις τον θαλάσσιον χώρον, με αποτέλεσμα την επικίνδυνον μείωσιν του εναλίου πλούτου, τον κίνδυνον εξαφανίσεως ωρισμένων ειδών και διαταράξεως της οικολογικής ισορροπίας με απροβλέπτους δια τον άνθρωπον συνεπείας.
Η σμαραγδίνη Ιόνιος Θάλασσα, βιότοπος και καταφύγιον μεγάλης ποικιλίας ιχθύων και λοιπών θαλασσίων ειδών, είναι και βιότοπος της περιφήμου θαλασσίας χελώνης «καρέτα-καρέτα», της οποίας οι αριθμοί τα τελευταία έτη βαίνουν φθίνοντες, με ορατόν τον κίνδυνον να εκλείψη το ευλογημένον τούτο δημιούργημα του Θεού, του οποίου ο ρόλος εις την ενάλιον ισορροπίαν ουδόλως είναι δευτερεύον. Η προστασία, λοιπόν, της χελώνης «καρέτα-καρέτα», η οποία, άλλωστε, συνιστά και διεθνή υποχρέωσιν της Ελλάδος, αποτελεί ένα επί πλέον λόγον δια την δημιουργίαν του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου.
Ελπίζομεν ότι πάντα τα ενάλια είδη, τα απαντώμενα εις τας Ελληνικάς θαλάσσας θα προστατευθούν και θα ενισχυθή πολυτρόπως η ανάπτυξις και αύξησίς των. Πιστεύομεν, τέλος, ότι το Εθνικόν Θαλάσσιον Πάρκον θα αποτελέση χώρον εν τω οποίω οι ειδικοί επιστήμονες, ιχθυολόγοι και άλλοι θα δύνανται να πραγματοποιούν τας παρατηρήσεις των, επ’ αγαθώ της επιστήμης των.
Με τας σκέψεις αυτάς, ευχόμεθα από καρδίας δαψιλή την ευόδωσιν των προσπαθειών αυτών, συγχαίροντες ολοθύμως τους δημιουργούς του ωραίου τούτου έργου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου