Γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας
O σημερινός Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος Α' (γεν. 1940), ένας εκκλησιαστικός ηγέτης εξαίρετης σοφίας, ευστροφίας και πνευματικότητας, αμέσως μετά την ανάληψη τω καθηκόντων του στο τιμόνι της Ορθόδοξης Εκκλησίας το 1991, ανάμεσα στις πρώτες του προτεραιότητες έθεσε την ανάδειξη του προβληματισμού για την προστασία του Περιβάλλοντος παγκόσμια, ώστε να ευαισθητοποιηθεί η διεθνής κοινότητα δια των θρησκευτικών (και όχι μόνον) ηγετών της.
Η θετική κι ενεργητική του διάθεση προς τούτο εκφράστηκε σαφέστατα για πρώτη φορά στο Μήνυμα, το οποίο απηύθυναν προς την ανθρωπότητα οι συνελθόντες, με πρωτοβουλία του, Προκαθήμενοι όλων των Ορθοδόξων Αυτοκέφαλων και Αυτόνομων Εκκλησιών, στο Φανάρι από 1 μέχρι 15 Μαρτίου 1992.
Βαρυσήμαντη όμως υπήρξε αναμφίβολα η επίσημη ομιλία του μπροστά στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκου Κοινοβουλίου στις 19 Απριλίου 1994. Ανάμεσα στα μεγάλα θύματα του σύγχρονου Κόσμου, έθεσε το οικολογικό, τονίζοντας:
«Επιτρέψατε ημίν την πεποίθησιν ότι το οικολογικόν πρόβλημα της εποχής ημών απαιτεί ριζικήν αναθεώρησιν της κοσμολογίας ημών. Άλλην ερμηνείαν της φύσεως, διαφορετικήν νοηματοδότησιν της προσλήψεως και χρήσεως των υλικών αγαθών. Η Ορθόδοξος Εκκλησία και θεολογία προσπαθεί, εν τω μέτρω των πνευματικών αυτής δυνάμεων, να συνεισφέρη εις τον περί το πρόβλημα τούτο αναγκαίον διάλογον. (...) Αλλ' αι προσπάθειαι ημών δεν έχουν νόημα εάν παραμείνουν αποσπασματικαί. Δραττόμεθα της ευκαιρίας της ενώπιον υμών παρουσίας ημών, δια να δηλώσωμεν, ότι είμεθα έτοιμοι να θέσωμεν τις ισχνές ημών δυνάμεις εις την διάθεσιν του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δια πάσαν περαιτέρω μελέτην και προσπάθειαν πανευρωπαϊκής αντιμετωπίσεως του οικολογικού προβλήματος (...)».
Λίγους μήνες αργότερα, στη Μυτιλήνη 27 Οκτωβρίου 1994, το Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου του Αιγαίου τον ανακήρυξε επίτιμο Διδάκτορα του, λόγω της σοβαρότατης ενασχόλησής του με την Οικολογία.
Αξίζει ν' αναφερθούν και ορισμένες άλλες σημαντικές στιγμές του υπέρ του Περιβάλλοντος, που ακολούθησαν:
* Συγκάλεσε στην Πάτμο Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο με έμφαση στη μόλυνση των θαλασσών, τον Σεπτέμβριο του 1995, επί του θέματος «Αποκάλυψις και Περιβάλλον 95-1995».
* Μετέσχε διεθνών διαθρησκειακών οικολογικών συνεδρίων στην Ιαπωνία και Αγγλία, το 1995.
* Οργάνωσε με τον Jacques Santer το Β' Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο για τη Μαύρη Θάλασσα, τον Σεπτέμβριος του 1997, επί του θέματος «Θρησκεία – Επιστήμη - Περιβάλλον: Η Μαύρη Θάλασσα εν κινδύνω».* Οργάνωσε με τον Romano Prodi το Γ' Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο για την προστασία του ποταμού Δούναβη, τον Οκτώβριο του 1999, επί του θέματος «Δούναβις – Ποταμός Ζωής».
* Οργάνωσε και πάλι με τον Romano Prodi το Δ' Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο για την προστασία της Αδριατικής Θάλασσας, τον Ιούνιο του 2002, επί του θέματος «Η Αδριατική: Μία απειλούμενη Θάλασσα, ένας κοινός στόχος». Στο πλαίσιο της διοργάνωσης αυτής τού απονεμήθηκε ο τίτλος του Επίτιμου Διδάκτορα της Σχολής Διασώσεως των Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου της Ραβέννας.
Κορυφαία στιγμή αυτού του Συμποσίου ήταν η συνυπογραφή με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β' της «Διακήρυξης της Βενετίας» για το Περιβάλλον (Ρώμη – Βενετία, Παλάτσο Ντουκάλε, 10.6.2002). Τούτο θεωρείται ιστορικό γεγονός, κυρίως επειδή κατόρθωσε ο Βαρθολομαίος να συστρατεύσει και το Βατικανό στις οικολογικές του κινήσεις. Στο εξής θα μπορούμε να μιλάμε για συναντίληψη Ανατολής και Δύσης· για πρωτοβουλίες χριστιανικές, όχι μόνον ορθόδοξες. Λίγες μέρες μετά, στο Όσλο, τού απονεμήθηκε το νορβηγικό οικολογικό Βραβείο της Οργάνωσης Sophie («The Sophie Foundation») για το 2002, γνωστότερο ως «Πράσινο Νόμπελ», συνοδευόμενο από το ποσό 100.000 δολλαρίων, το οποίο διέθεσε ο Πατριάρχης για τ' άπορα παιδιά της Αφρικής μέσω της Γιούνισεφ, τα «παιδιά του δρόμου» της Πόλης και της Αθήνας, αλλά και την ενίσχυση διαφόρων οικολογικών δραστηριοτήτων.
* Οργάνωσε το Ε' Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο για την προστασία της Βαλτικής Θάλασσας, τον Ιούνιο του 2003, επί του θέματος «Η Βαλτική Θάλασσα: Κοινή Κληρονιμιά και Ευθύνη».
* Πραγματοποίησε τό Στ΄ Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο υπέρ του Αμαζονίου Ποταμού, τον Ιούλιο του 2006, επί του θέματος: «Αμαζόνιος: Πηγή ζωής».
* Πραγματοποίησε τον Σεπτέμβριο του 2007 τό Ζ΄ ανάλογο Συμπόσιο για την ευαισθητοποίηση των λαών της γης υπέρ της Αρκτικής Θάλασσας και με θέμα: «Αρκτική: Καθρέπτης ζωής».
Παράλληλα τού έχουν απονεμηθεί και άλλα σχετικά διεθνή βραβεία (Νέα Υόρκη και Λίχτενσταϊν του Ιδρύματος Binding), την δε 1η Οκτωβρίου 1997 αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος της Σχολής Γεωτεχνικών Επιστημών του Α.Π.Θ.
Την Άνοιξη του 2005 ο Πατριάρχης τιμήθηκε από τον Ο.Η.Ε. με το Βραβείο «Υπέρμαχοι της Γης», μαζί με άλλες έξι προσωπικότητες του Κόσμου (π.χ. Πρόεδρος Νοτίου Αφρικής και Βασιλιάς του Μπουτάν) «για την παραδειγματική συνεισφορά τους στην προστασία του περιβάλλοντος». Ο Κλάους Τόφερ, επικεφαλής του Προγράμματος (UPER), κατά την τελετή της απονομής υπογράμμισε τη «συνάφεια των πνευματικών αξιών και της περιβαλλοντικής προστασίας, όπως αυτή φαίνεται στο έργο του Οικουμενικού Πράσινου Πατριάρχη». Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος, εκπροσωπώντας τον τιμώμενο, αναφέρθηκε στο όλο δραστήριο περιβαλλοντικό έργο του Πατριάρχη δια των ποικίλων παιδευτικών σεμιναρίων, συμποσίων και περιηγήσεων σε υποβαθμισμένες ή απειλούμενες περιοχές του Κόσμου.
Στις 4 Νοεμβρίου 2005, ο Πατριάρχης μετέβη στο Λίχτενσταϊν, όπου ομίλησε σε συγκέντρωση των κατά την τελευταία εικοσαετία τιμηθέντων με το πρώτο Βραβείο της Οικολογικής Οργάνωσης «Binding Stiftung».
Εν τω μεταξύ ανακηρύχτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του αρχαιότερου ιταλικού Πανεπιστημίου «Alma Mater Studiorum» της Μπολόνια, λόγω των περιβαλλοντικών του ευαισθησιών. Η επίσημη τελετή έγινε στις 19 Νοεμβρίου 2005 στον περιώνυμο για τα ψηφιδωτά του ναό του Σαν Βιτάλε, στη Ραβέννα. Σε διάλεξη μάλιστα, την οποία έδωσε ο Πατριάρχης, λαμβάνοντας μέρος σε οικολογικό Συνέδριο του τοπικού Πανεπιστημίου, μεταξύ πολλών άλλων ενδιαφερόντων, επεσήμανε:
Άξια προσοχής και προβολής είναι επίσης το υψηλού επιστημονικού επιπέδου και κύρους Θερινά Οικολογικά Σεμινάρια του Πατριαρχείου κάθε χρόνο από το 1994 έως το 1998 στη Μονή Αγίας Τριάδος, στον Λόφο της Ελπίδος της νήσου Χάλκης, όπου και η περίφημη Θεολογική Σχολή. Ας αναφέρουμε, χάριν παραδείγματος, τη θεματολογία των Συναντήσεων αυτών:
* Το Α' (1994) είχε θέμα «Το Περιβάλλον και η Θρησκευτική Εκπαίδευση»,
* το Β' (1995) «Περιβάλλον και Ηθική»,
* το Γ' (1996) «Περιβάλλον και Επικοινωνία»,
* το Δ' (1997) «Οικολογία και Δικαιοσύνη» και
* το Ε' (1998) «Περιβάλλον και Πτωχεία: Νομικαί Διαστάσεις και Ηθική Ευθύνη».
Στα Σεμινάρια αυτά ένθερμα συνεργάστηκαν το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF), ο δε Πρίγκηπας του Εδιμβούργου Φίλιππος υπήρξε Πρόεδρος και αργότερα ομότιμος Πρόεδρός τους.
Ο ίδιος ο Πατριάρχης πάντως έχει αναφερθεί στην ανάληψη των εν γένει περιβαλλοντικών του πρωτοβουλιών, κατά την επίσημη επίσκεψη του στην Αβάνα της Κούβας, τον Ιανουάριο του 2004:
«Αι προσπάθειαι μας δεν περιορίζονται εις ευκαιριακάς μόνον ομιλίας. Επί σειράν ετών διοργανώνομεν εις την εν τη νήσω Χάλκη της Κωνσταντινουπόλεως Ιεράν Μονήν της Αγίας Τριάδος, ένθα εστεγάζετο η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, οικολογικά και περιβαλλοντικά θερινά σεμινάρια. Επί πλέον, εν συνεργασία μετά της Ευρωπαϊκής Ενώσεως διωργανώσαμεν τα εν πλω περιβαλλοντικά διεθνή συνέδρια εις το Αιγαίον, τον Εύξεινον Πόντον, τον Δούναβιν, την Αδριατικήν και την Βαλτικήν. Τα θαλάσσια ή τα ποτάμια ύδατα αυτών των περιοχών είναι δεκτά ρυπαρών και τοξικών αποβλήτων εις μεγάλον βαθμόν, με αποτέλεσμα να ευρίσκωνται εις τα πρόθυρα της ακαταλληλότητος δια την συνέχισιν της ζωής και της αδυναμίας της αυτοκαθάρσεως. Δι’ αυτούς τους λόγους και επελέγησαν προς ιδιαιτέραν διεθνή συμμελέτην με την συμμετοχήν ειδικών εξ όλων των παρακτίων και παροχθίων χωρών. Αι συζητήσεις υπήρξαν γόνιμοι και αποτελούν πρότυπον συλλογικής μελέτης δια περιβαλλοντικά θέματα απασχολούντα πλείονας χώρας, τα οποία δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν δια μέτρων λαμβανομένων υπό μιας μόνον εξ αυτών».
Είναι αναγκαίο να καταστεί εδώ σαφές, ότι οι εναγώνιες ετούτες κινήσεις του σημερινού Πρώτου των Ορθοδόξων (αλλά και του προηγούμενου μακαριστού Πατριάρχη Δημητρίου Α΄, λίγο πριν την εκδημία του), δεν υπαγορεύονται πάντως από διαθέσεις εκκοσμίκευσης του θρησκευτικού βιώματος ή απόπειρες αδιέξοδης νεοτερίζουσας παρέμβασης στα μέχρι τώρα κατεστημένα κι εν πολλοίς αμφισβητούμενα εκκλησιαστικά μας πράγματα, αλλά συνάδουν, αφ' ενός μεν με τη στεντόρεια κι επείγουσα απαίτηση των υγιών φωνών διεθνώς για χωρίς χρονοτριβή πια σεβασμό του κοινού μας Οίκου ενώπιον της διαφαινόμενης ολοσχερούς καταστροφής, αφ' ετέρου δε με το ακριβές νόημα της γνήσιας χριστιανικής θεώρησης περί του τόσο ακανθώδους αυτού προβλήματος. Σύμφωνα με αυτήν, τα στοιχεία του φυσικού κόσμου δεν είναι ισάξια με τον άνθρωπο, αλλά υποβοηθητικά των αναγκών του. Η τιμητική όμως αυτή θέση δεν συνεπάγεται, ότι του επιτρέπεται -ευκαίρως ακαίρως- να τ' απορρυθμίζει, διότι τούτο μακροπρόθεσμα και αναπόφευκτα θα στραφεί εναντίον του.
Ο Βαρθολομαίος πάντως έχει εξηγήσει διεξοδικά το πώς και το γιατί των προθέσεων και της όλης συστηματικής (όχι ευκαιριακής) τακτικής του για το ζήτημα:
Σε άλλη περίπτωση, ο Πατριάρχης εξομολογείται τις σκέψεις για τις μελλοντικές του προθέσεις απέναντι στο πρόβλημα και τις δυσκολίες, που εν τω μεταξύ ανακύπτουν, επιχειρώντας μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, να τού ανακόψουν την όλη προσπάθεια:
Ταύτα λέγοντες ήκιστα είμεθα ονειροπόλοι ή αιθεροβάμονες. Γνωρίζομεν τας δυσκολίας και τα εμπόδια. Γνωρίζομεν ότι ταπεινά και χθαμαλά συμφέροντα αντιστρατεύονται και θα αντιστρατεύωνται εις την προσπάθειαν ημών δι' ένα κόσμον καλλίτερον, όπως τον θέλει ο Θεός. Όμως αι δυσκολίαι δεν μάς πτοούν. Η προσπάθεια ημών δι' εν περιβάλλον υγιές και καλόν λίαν, δεν είναι αυτόνομος, ως πολλών περιβαλλοντιστών, αλλ' ερείδεται από αγιογραφικών και θεολογικών θεμελίων, επί του θελήματος του Θεού, τον Οποίον και έχομεν σύμμαχον, εις την δόξαν δ' Αυτού και κατατείνει πάσα ενέργεια και πρωτοβουλία ημετέρα.»
Δικαιολογημένα, λοιπόν, λόγω των παραπάνω ποικίλων, καίριων και πολυσήμαντων δραστηριοτήτων κι επιδόσεών του, τις οποίες επιγραμματικά σχεδόν αναφέραμε, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει προσφυέστατα χαρακτηριστεί από την παγκόσμια κοινότητα «Πράσινος Πατριάρχης».
* Οργάνωσε το Ε' Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο για την προστασία της Βαλτικής Θάλασσας, τον Ιούνιο του 2003, επί του θέματος «Η Βαλτική Θάλασσα: Κοινή Κληρονιμιά και Ευθύνη».
* Πραγματοποίησε τό Στ΄ Διεθνές εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο υπέρ του Αμαζονίου Ποταμού, τον Ιούλιο του 2006, επί του θέματος: «Αμαζόνιος: Πηγή ζωής».
* Πραγματοποίησε τον Σεπτέμβριο του 2007 τό Ζ΄ ανάλογο Συμπόσιο για την ευαισθητοποίηση των λαών της γης υπέρ της Αρκτικής Θάλασσας και με θέμα: «Αρκτική: Καθρέπτης ζωής».
Παράλληλα τού έχουν απονεμηθεί και άλλα σχετικά διεθνή βραβεία (Νέα Υόρκη και Λίχτενσταϊν του Ιδρύματος Binding), την δε 1η Οκτωβρίου 1997 αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος της Σχολής Γεωτεχνικών Επιστημών του Α.Π.Θ.
Την Άνοιξη του 2005 ο Πατριάρχης τιμήθηκε από τον Ο.Η.Ε. με το Βραβείο «Υπέρμαχοι της Γης», μαζί με άλλες έξι προσωπικότητες του Κόσμου (π.χ. Πρόεδρος Νοτίου Αφρικής και Βασιλιάς του Μπουτάν) «για την παραδειγματική συνεισφορά τους στην προστασία του περιβάλλοντος». Ο Κλάους Τόφερ, επικεφαλής του Προγράμματος (UPER), κατά την τελετή της απονομής υπογράμμισε τη «συνάφεια των πνευματικών αξιών και της περιβαλλοντικής προστασίας, όπως αυτή φαίνεται στο έργο του Οικουμενικού Πράσινου Πατριάρχη». Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος, εκπροσωπώντας τον τιμώμενο, αναφέρθηκε στο όλο δραστήριο περιβαλλοντικό έργο του Πατριάρχη δια των ποικίλων παιδευτικών σεμιναρίων, συμποσίων και περιηγήσεων σε υποβαθμισμένες ή απειλούμενες περιοχές του Κόσμου.
Στις 4 Νοεμβρίου 2005, ο Πατριάρχης μετέβη στο Λίχτενσταϊν, όπου ομίλησε σε συγκέντρωση των κατά την τελευταία εικοσαετία τιμηθέντων με το πρώτο Βραβείο της Οικολογικής Οργάνωσης «Binding Stiftung».
Εν τω μεταξύ ανακηρύχτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του αρχαιότερου ιταλικού Πανεπιστημίου «Alma Mater Studiorum» της Μπολόνια, λόγω των περιβαλλοντικών του ευαισθησιών. Η επίσημη τελετή έγινε στις 19 Νοεμβρίου 2005 στον περιώνυμο για τα ψηφιδωτά του ναό του Σαν Βιτάλε, στη Ραβέννα. Σε διάλεξη μάλιστα, την οποία έδωσε ο Πατριάρχης, λαμβάνοντας μέρος σε οικολογικό Συνέδριο του τοπικού Πανεπιστημίου, μεταξύ πολλών άλλων ενδιαφερόντων, επεσήμανε:
«(…) Επιπλέον η συνείδηση είναι η μοναδική δύναμη που ο άνθρωπος μπορεί να αντιπαραθέσει στη μόλυνση. Και σε αυτή την κατεύθυνση εργάζεται το Πατριαρχείο. Θέλουμε να πείσουμε τα άτομα και τις κυβερνήσεις, χρησιμοποιώντας ηθικά επιχειρήματα, παρόντα και στην Αγία Γραφή, τα οποία μπορούν να συγκινήσουν. Πρέπει να πείσουμε τους ανθρώπους ότι ο Θεός μας έδωσε την εντολή να εργαζόμαστε και να φυλάμε τη Γη. Ο Θεός δημιούργησε μια οικολογική ισορροπία. Η διατάραξή της απειλεί τους επόμενους και η συνείδησή μας δεν μάς επιτρέπει πράξεις προς αυτή την κατεύθυνση. (…)»
Άξια προσοχής και προβολής είναι επίσης το υψηλού επιστημονικού επιπέδου και κύρους Θερινά Οικολογικά Σεμινάρια του Πατριαρχείου κάθε χρόνο από το 1994 έως το 1998 στη Μονή Αγίας Τριάδος, στον Λόφο της Ελπίδος της νήσου Χάλκης, όπου και η περίφημη Θεολογική Σχολή. Ας αναφέρουμε, χάριν παραδείγματος, τη θεματολογία των Συναντήσεων αυτών:
* Το Α' (1994) είχε θέμα «Το Περιβάλλον και η Θρησκευτική Εκπαίδευση»,
* το Β' (1995) «Περιβάλλον και Ηθική»,
* το Γ' (1996) «Περιβάλλον και Επικοινωνία»,
* το Δ' (1997) «Οικολογία και Δικαιοσύνη» και
* το Ε' (1998) «Περιβάλλον και Πτωχεία: Νομικαί Διαστάσεις και Ηθική Ευθύνη».
Στα Σεμινάρια αυτά ένθερμα συνεργάστηκαν το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF), ο δε Πρίγκηπας του Εδιμβούργου Φίλιππος υπήρξε Πρόεδρος και αργότερα ομότιμος Πρόεδρός τους.
Ο ίδιος ο Πατριάρχης πάντως έχει αναφερθεί στην ανάληψη των εν γένει περιβαλλοντικών του πρωτοβουλιών, κατά την επίσημη επίσκεψη του στην Αβάνα της Κούβας, τον Ιανουάριο του 2004:
«Αι προσπάθειαι μας δεν περιορίζονται εις ευκαιριακάς μόνον ομιλίας. Επί σειράν ετών διοργανώνομεν εις την εν τη νήσω Χάλκη της Κωνσταντινουπόλεως Ιεράν Μονήν της Αγίας Τριάδος, ένθα εστεγάζετο η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, οικολογικά και περιβαλλοντικά θερινά σεμινάρια. Επί πλέον, εν συνεργασία μετά της Ευρωπαϊκής Ενώσεως διωργανώσαμεν τα εν πλω περιβαλλοντικά διεθνή συνέδρια εις το Αιγαίον, τον Εύξεινον Πόντον, τον Δούναβιν, την Αδριατικήν και την Βαλτικήν. Τα θαλάσσια ή τα ποτάμια ύδατα αυτών των περιοχών είναι δεκτά ρυπαρών και τοξικών αποβλήτων εις μεγάλον βαθμόν, με αποτέλεσμα να ευρίσκωνται εις τα πρόθυρα της ακαταλληλότητος δια την συνέχισιν της ζωής και της αδυναμίας της αυτοκαθάρσεως. Δι’ αυτούς τους λόγους και επελέγησαν προς ιδιαιτέραν διεθνή συμμελέτην με την συμμετοχήν ειδικών εξ όλων των παρακτίων και παροχθίων χωρών. Αι συζητήσεις υπήρξαν γόνιμοι και αποτελούν πρότυπον συλλογικής μελέτης δια περιβαλλοντικά θέματα απασχολούντα πλείονας χώρας, τα οποία δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν δια μέτρων λαμβανομένων υπό μιας μόνον εξ αυτών».
Είναι αναγκαίο να καταστεί εδώ σαφές, ότι οι εναγώνιες ετούτες κινήσεις του σημερινού Πρώτου των Ορθοδόξων (αλλά και του προηγούμενου μακαριστού Πατριάρχη Δημητρίου Α΄, λίγο πριν την εκδημία του), δεν υπαγορεύονται πάντως από διαθέσεις εκκοσμίκευσης του θρησκευτικού βιώματος ή απόπειρες αδιέξοδης νεοτερίζουσας παρέμβασης στα μέχρι τώρα κατεστημένα κι εν πολλοίς αμφισβητούμενα εκκλησιαστικά μας πράγματα, αλλά συνάδουν, αφ' ενός μεν με τη στεντόρεια κι επείγουσα απαίτηση των υγιών φωνών διεθνώς για χωρίς χρονοτριβή πια σεβασμό του κοινού μας Οίκου ενώπιον της διαφαινόμενης ολοσχερούς καταστροφής, αφ' ετέρου δε με το ακριβές νόημα της γνήσιας χριστιανικής θεώρησης περί του τόσο ακανθώδους αυτού προβλήματος. Σύμφωνα με αυτήν, τα στοιχεία του φυσικού κόσμου δεν είναι ισάξια με τον άνθρωπο, αλλά υποβοηθητικά των αναγκών του. Η τιμητική όμως αυτή θέση δεν συνεπάγεται, ότι του επιτρέπεται -ευκαίρως ακαίρως- να τ' απορρυθμίζει, διότι τούτο μακροπρόθεσμα και αναπόφευκτα θα στραφεί εναντίον του.
Ο Βαρθολομαίος πάντως έχει εξηγήσει διεξοδικά το πώς και το γιατί των προθέσεων και της όλης συστηματικής (όχι ευκαιριακής) τακτικής του για το ζήτημα:
«Εν πρώτοις οφείλομεν να διευκρινήσωμεν ότι το ενδιαφέρον ημών προσωπικώς και του Οικουμενικού Πατριαρχείου δια το περιβάλλον δεν απορρέει από μίαν στάσιν ειδωλοποιήσεως αυτού, ως συμβαίνει παρά τισι των οικολόγων, αλλά από την πίστιν ότι τούτο, ως και ολόκληρος ο φυσικός κόσμος, είναι έργον του Θεού “καλόν λίαν” και ότι ο άνθρωπος, ο λαβών εν τω προσώπω του πρωτοπλάστου Αδάμ την εντολήν του “εργάζεσθαι και φυλάσσειν” τον εγκόσμιον Παράδεισον, εις τον οποίον αρχήθεν ετέθη, οφείλει και σήμερον και εις το μέλλον να εργάζεται και να φυλάσση τον φυσικόν κόσμον, ο οποίος περιβάλλει αυτόν, κατάλληλον δια την εντός αυτού διαβίωσιν αυτού και των επερχομένων γενεών, ήτοι καθαρόν, υγιεινόν, παραγωγικόν, αειφόρον και ωραίον. Δεν εκκινούμεν εκ της εσφαλμένης ιδέας ότι ο άνθρωπος και ο έμβιος και μη έμβιος φυσικός κόσμος ή τα καθ’ έκαστον στοιχεία του είναι όντα ισοδυνάμου αξίας, διότι τούτο συνεπάγεται υποβιβασμόν του ανθρώπου, κτισθέντος υπό του Θεού ως βασιλέως της κτίσεως, εις κατάστασιν απαράδεκτον χριστιανικώς. Πιστεύομεν ότι εις την φύσιν κυριαρχεί η ανθρωπική αρχή, ως λέγουν οι ειδικοί επιστήμονες, ήτοι ότι τα πάντα είναι ερρυθμισμένα υπό του Θεού κατά τρόπον υποβοηθούντα την ζωήν του ανθρώπου. Αγωνιζόμεθα, λοιπόν, συστηματικώς ίνα συνειδητοποιήση πας άνθρωπος και πάσα Κυβέρνησις ότι αυτήν την θείαν ρύθμισιν του φυσικού περιβάλλοντος οφείλομεν να μη την απορρυθμίσωμεν, διότι το αποτέλεσμα θα αποβή μακροχρονίως εις βάρος ημών».
Σε άλλη περίπτωση, ο Πατριάρχης εξομολογείται τις σκέψεις για τις μελλοντικές του προθέσεις απέναντι στο πρόβλημα και τις δυσκολίες, που εν τω μεταξύ ανακύπτουν, επιχειρώντας μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, να τού ανακόψουν την όλη προσπάθεια:
«(...) Σκοπούμεν δε, συν Θεώ, να μη δώσωμεν ανάπαυσιν τοις κροτάφοις και ύπνον τοις οφθαλμοίς ημών, προκειμένου να εργασθώμεν, το καθ' ημάς, το αύριον του περιβάλλοντος κόσμου να γίνη καλλίτερον από το χθες. Η γη, η θάλασσα, η ατμόσφαιρα και πάντα τα εν αυτοίς, άνθρωπος, ζώα, πτηνά, ιχθείς, δένδρα, άνθη, φυτά, ύδωρ, όλα τα στοιχεία της Δημιουργίας του Θεού να ευρίσκωνται εις κατάστασιν κατά φύσιν και ουχί παρά φύσιν, συμφώνως προς το πρόγραμμα και το σχέδιον του Δημιουργού. Ο άνθρωπος δε, η κορωνίς της Δημιουργίας, εκ του κατά φύσιν, θα δύναται τότε ευκολώτερον να αναχθή, χάριτι Θεού, εις το υπέρ φύσιν, εις την θέωσιν. Τα πάντα να επανέλθουν εις το “καλά λίαν” της Γενέσεως.
Ταύτα λέγοντες ήκιστα είμεθα ονειροπόλοι ή αιθεροβάμονες. Γνωρίζομεν τας δυσκολίας και τα εμπόδια. Γνωρίζομεν ότι ταπεινά και χθαμαλά συμφέροντα αντιστρατεύονται και θα αντιστρατεύωνται εις την προσπάθειαν ημών δι' ένα κόσμον καλλίτερον, όπως τον θέλει ο Θεός. Όμως αι δυσκολίαι δεν μάς πτοούν. Η προσπάθεια ημών δι' εν περιβάλλον υγιές και καλόν λίαν, δεν είναι αυτόνομος, ως πολλών περιβαλλοντιστών, αλλ' ερείδεται από αγιογραφικών και θεολογικών θεμελίων, επί του θελήματος του Θεού, τον Οποίον και έχομεν σύμμαχον, εις την δόξαν δ' Αυτού και κατατείνει πάσα ενέργεια και πρωτοβουλία ημετέρα.»
Δικαιολογημένα, λοιπόν, λόγω των παραπάνω ποικίλων, καίριων και πολυσήμαντων δραστηριοτήτων κι επιδόσεών του, τις οποίες επιγραμματικά σχεδόν αναφέραμε, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει προσφυέστατα χαρακτηριστεί από την παγκόσμια κοινότητα «Πράσινος Πατριάρχης».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου