Η ορθόδοξη μοναχική παράδοση και η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον

Μοναχής Θεοξένης

Καθηγουμένης Ι. Μονής Χρυσοπηγής Χανίων

Η βάναυση συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στη φύση και η εγκληματική εκμετάλλευσή της έχει γίνει πλέον συνηθισμένος τρόπος ζωής.

Η μόλυνση της ατμόσφαιρας και των υδάτων, η καταστροφή των δασών, -ο Άγιος Κοσμάς έλεγε: «Οι άνθρωποι θα μείνουν φτωχοί, διότι δεν έχουν αγάπη για τα δέντρα», - η συνεχώς αυξανόμενη χρήση φαρμάκων και χημικών ουσιών ως αποτέλεσμα εφαρμογής βιομηχανικών μεθόδων στη γεωργία και κτηνοτροφία, έχουν οδηγήσει σε πλήρες αδιέξοδο τον πολιτισμένο λεγόμενο κόσμο. Όλοι σήμερα γνωρίζουν ότι οι επιστημονικές μέθοδοι που προτείνουν λύσεις για το οικολογικό πρόβλημα, δεν οδηγούν σε ουσιαστικά αποτελέσματα, γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος είναι βαθιά επηρεασμένος, συχνά αλλοιωμένος από το πνεύμα μιας κακώς εννοουμένης προόδου, από την αδιαφορία για τον συνάνθρωπό και τις ανάγκες του και φυσικά αιχμάλωτος της παράνοιας που αναζητεί συνεχώς αυξανόμενο κέρδος.

Η φύση ως Κτίση Θεού δόθηκε απ’ Αυτόν για χρήση και όχι παράχρηση ή κατάχρηση, σύμφωνα μέ το «εργάζεσθαι και φυλάσσειν» (Γένεσις).

Ο άνθρωπος ορίστηκε χρήστης της φύσης και όχι καταχραστής της. Σήμερα στη φύση ως Κτίση είναι κατάδηλα τα σημάδια της βαναυσότητας του ανθρώπου, γεγονός που οδηγεί στην εξαφάνιση της ζωής.

Η αλλαγή στάσης και νοοτροπίας του σημερινού ανθρώπου απέναντι στη φύση και το περιβάλλον μπορεί να προέλθει μόνο ως συνέπεια ιδεολογικής επανατοποθετήσεώς του απέναντι στα ουσιώδη της ζωής, διότι το πρόβλημα είναι πρωτίστως πνευματικό και επομένως έχουν λόγο η Εκκλησία και η Θεολογία της.

Η πρόσληψη της ύλης ως στοιχείο συμμετοχής στη σωτηρία είναι ολοφάνερη στην Ορθόδοξη υμνολογία. Στην εορτή των Θεοφανείων, στον αγιασμό των υδάτων είναι αποκαλυπτική η δυνατότητα της Εκκλησίας να προσλαμβάνει την ύλη και να την καθαγιάζει. «Σήμερον των υδάτων αγιάζεται η φύσις», «Και καταξίωσον ημάς εμπλησθήναι του αγιασμού σου, δια της του ύδατος τούτου μεταλήψεως και ραντισμού».

Ενώ δε η Εκκλησία καθαγιάζει την ύλη, ο ίδιος ο υλικός κόσμος συμμετέχει δοξολογικά : «... πάσα η κτίσις ύμνησέ Σε επιφανέντα» στο έργο της σωτηρίας, που επιτυγχάνεται και δια υλικών στοιχείων όπως το νερό...

• Στο Μοναστήρι οι Μοναχοί εργάζονται χειρωνακτικά, γιατί αγαπούν τον κόπο, σέβονται τη φύση ως δώρο Θεού και καλλιεργούν τα δένδρα και τα φυτά με αγάπη και υπομονή περιμένοντας την ωρίμανση των καρπών ως ευλογία, ποτέ παραβιάζοντάς την...

• Όλα τα μέσα μαζικής ενημερώσεως σήμερα μιλούν για ενημέρωση, διαφώτιση, οργάνωση γύρω από το οικολογικό πρόβλημα. Και ενώ καθημερινά γίνονται αναφορές και περιγραφές μεγεθών καταστροφής και αριθμών που καθορίζουν διεθνώς τη μόλυνση, κανείς δν υποψιάζεται τη μετάνοια, ως αλλαγή σκέψης, φρονήματος και νοοτροπίας ως κατ’ εξοχήν ασκητικής οδού...

• Μόνο στην Εκκλησία, και ειδικά στην ορθόδοξη ασκητική ζωή, συναντάται η αντίληψη της πρόσληψης του διασπασμένου και κατακερματισμένου από τη φθορά κόσμου, για ν’ ανακαινισθεί και να μεταμορφωθεί με τη χαρισματική δύναμη της λατρείας ως αναφοράς των πάντων στον Θεό, και της θεραπευτικής δύναμης της αγάπης, που πηγάζει από «καιομένη καρδία», γεμάτη συμπόνια για όλη την κτίση μέσα από μία υπερβατική διαδικασία.