Προκαταρκτικά αποτελέσματα από τη μελέτη της εαρινής μετανάστευσης στo σύμπλεγμα των Στροφάδων νήσων κατά την περίοδο 2-8 Μαΐου 2009

Γράφει ο Γιώργος Καρρής
Βιολόγος - Ορνιθολόγος

Η οικολογική σημασία αυτού του νησιωτικού συμπλέγματος των Στροφάδων αναδεικνύεται πολύ περισσότερο κατά τη διάρκεια της εαρινής και φθινοπωρινής μετανάστευσης (Χάρτης 1). Ιδιαιτέρως την Άνοιξη οπότε και καταφθάνουν στην περιοχή μεγάλοι αριθμοί μεταναστευτικών πουλιών από την Αφρική, αυτά «εισπράττουν» το μωσαϊκό των ενδιαιτημάτων στα Στροφάδια, ως ζωτικής σημασίας σταθμούς ξεκούρασης, τροφοδοσίας και καταφυγίου μετά από ένα τόσο επίπονο και ενεργειακά δαπανηρό ταξίδι.

Η ποικιλία των ενδιαιτημάτων που συναντάται σε αυτούς τους ξεχωριστούς νησιωτικούς τόπους με ωκεάνια χαρακτηριστικά, ευνοεί την επισκεψιμότητα τους από πολλά είδη μεταναστευτικών πουλιών. Στις περιοχές αυτές κατά τη διάρκεια της προαναφερθείσας περιόδου, μπορεί να παρατηρήσει κανείς πολλά είδη στρουθιόμορφων, παρυδάτιων, θαλασσόπουλων αλλά και αρπακτικών πουλιών που γυροπετούν.

Ιδιαίτερα για την ομάδα των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων που περιλαμβάνει και τα πιο μικρόσωμα είδη, η ύπαρξη των Στροφάδων θεωρείται ανεκτίμητης ζωτικής-οικολογικής αξίας κατά το εαρινό ανέβασμα από την Αφρική στην Ευρώπη. Η διάσχιση της Σαχάρας αλλά και της Μεσογείου (μία διάβαση που μπορεί να ξεπερνά τα 2.500 χιλιόμετρα) εξαντλούν τα αποθέματα λίπους που έχουν αποθηκεύσει πριν από το ταξίδι τους. Η συνέχιση του μακρινού ταξιδιού για τις αναπαραγωγικές περιοχές ανά την Ευρώπη επιβάλλει την ξεκούραση και τον ανεφοδιασμό και σε αυτή ακριβώς την αναγκαιότητα συμβάλλει η ύπαρξη των Στροφάδων. Τα μικρόπουλα αφού ανακτήσουν μέρος του χαμένου λίπους και ξεκουραστούν για λίγες ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας, ξεκινούν για τη συνέχιση του μεταναστευτικού ταξιδιού τους, το οποίο και πραγματοποιείται μόνο τη νύχτα, ξεκινώντας μισή ώρα περίπου μετά το ηλιοβασίλεμα.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης συστηματικής μελέτης της εαρινής μετανάστευσης στα Στροφάδια το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου 2009, παγιδεύτηκαν με τη χρήση κατάλληλων διχτυών (mist nets) και κατόπιν δακτυλιώθηκαν περίπου 900 πουλιά τα οποία ανήκαν σε 37 διαφορετικά είδη. Τα πιο πολυάριθμα είδη αφορούσαν μικρόπουλα και ήταν ο Κηποτσιροβάκος, ο Θαμνοτσιροβάκος, o Δασοφυλλοσκόπος, ο Δεντροφυλλοσκόπος και ο Μαυρομυγοχάφτης, ενώ η μέτρηση του λίπους τους έδειξε ότι τα πουλιά ήταν πολύ αδύνατα μια και σχεδόν είχαν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα. Σε αυτό συμβάλλει και η μεγάλη απόσταση (γύρω στα 600 χλμ) που έχουν να διανύσουν τα μεταναστευτικά πουλιά πάνω από τη λεκάνη της Μεσογείου, καταφθάνοντας στα Στροφάδια από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής. Μάλιστα οι συγκρίσεις από τις αντίστοιχες μετρήσεις του λίπους στα Αντικύθηρα και για την ίδια περίοδο έδειξαν ότι τα πουλιά στα Στροφάδια είμαι πολύ πιο αδύνατα και εξασθενημένα από αυτά που καταφθάνουν στα Αντικύθηρα. Το γεγονός αυτό μπορεί να αποδοθεί στη μεγαλύτερη απόσταση που έχουν να διανύσουν οι φτερωτοί μετανάστες φθάνοντας κατά την ανοιξιάτικη διάσχιση της Μεσογείου στα Στροφάδια. Η σύγκριση των αποτελεσμάτων από τα δύο προγράμματα δακτυλίωσης αναδεικνύουν τη σημαντικότητα των Στροφάδων για τη μετανάστευση και υπερτονίζουν την ανάγκη επόπτευσης-φύλαξης και αποθάρρυνσης της «παραδοσιακής» παρουσίας λαθροθήρων κατά την περίοδο της εαρινής μετανάστευσης.

Τα συγκριτικά αποτελέσματα από τη φετινή μελέτη της μετανάστευσης σε Αντικύθηρα και Στροφάδια, παρουσιάστηκαν με τη μορφή Πόστερ κατά τη διάρκεια του 11th International Congress on the Zoogeography, Ecology and Evolution of Eastern Mediterranean, 21-25/9/09 Heraklion-Crete, με τίτλο: “Are migratory birds in the eastern Mediterranean affected by the distance of sea crossing in spring?”


Εικόνα 1. Δακτυλίωση κούκος που παγιδεύτηκε στα δίχτυα κατά τη μελέτη της μετανάστευσης.
Χάρτης 1. Χάρτης με τους κύριους μεταναστευτικούς διαδρόμους άγριων πτηνών στην Ελλάδα (Πηγή: ΕΟΕ).
Εικόνα 2. Δακτυλιωμένη Τσιχλοποταμίδα. Ένας από τους κοινούς φτερωτούς μετανάστες των Στροφάδων κατά τη διάρκεια της Άνοιξης.