© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Άγραφα (6) Αμερική (25) Αφιερώματα (6) Γιώργος Καρρής (10) Γρεβενά (1) Έδεσσα (1) Ειδήσεις για το Περιβάλλον (28) Εκδόσεις (23) Εκπαίδευση (2) Ελαιο-σώματα (13) Επικαιρότητα (28) Ζάκυνθος και Περιβάλλον (233) Ζωές εφήμερες (μικρά videos π. Π. Κ.) (10) Θρησκεία και Περιβάλλον (348) Κείμενα π. Παναγιώτη Καποδίστρια (42) Κέντρο Λόγου ΑΛΗΘΩΣ (23) Κερκίνη (1) Κορινθία (1) Κρίσεις για τα "Κεφάλαια Θεολογίας του Περιβάλλοντος" (7) Λίμνη Πλαστήρα (6) Λογοτεχνία (2) ΜάνηNatura (1) Μοναχισμός και Περιβάλλον (9) Μουσεία Φύσης (16) Μουσική (2) Οικολογικά Συνέδρια (58) Οικολογικές δράσεις Βατικανού (5) Πρωτοβουλίες Οικουμενικού Πατριάρχη (268) Πυρκαγιές 2007 (13) Πυρκαγιές 2009 (6) Πυρκαγιές 2017 (10) Πυρκαγιές 2018 (9) Πυρκαγιές 2019 (1) Σεισμοί (2) Στίγματα (62) Στροφάδια (20) Ταινίες οικολογικές (14) ΤΕΙ Ζακύνθου (10) Το Η΄ Οικολογικό Συμπόσιο στον Μισισιπή (22) Υμνολογία Οικολογική (3) Φύση Ιορδανίας (6) Φύση Κιέβου (4) ΦωτοNatura (209) Ώρα της Γης (9) AfricaNatura (23) Covid-19 (7) Editorial (1) Greener Attica 2018 (9) Halki Summit 2012 (6) Halki Summit 2015 (5) Halki Summit 2019 (5) Halki Summit 2021 (1) Halki Summit 2022 (1) Halki Summit 2024 (3) Holy Land Άγιοι Τόποι (1)

25.2.10

Διαβαίνοντας μες από τα καμένα στου Φαγιά Ζακύνθου














Το περασμένο καλοκαίρι (2009) υπήρξε πράγματι καυτό για τη Ζάκυνθο. Συχνά πυκνά, πολλές και διάφορες ανακυκλούμενες πυρκαγιές κατέστρεψαν τους πνεύμονες της υγείας μας στα ορεινά. Από τις σελίδες του NaturaZante είχαμε τότε συχνή ενημέρωση. Θυμηθήτε ενδεικτικά εδώ τις φωτιές του Βραχιώνα, πάνω από το γραφικό χωριό του Φαγιά.

Επειδή και τα χειρότερα στη ζωή, προϊόντος του χρόνου, απολησμονιούνται και ύστερα ξαναϋποκείμεθα στα ίδια και τα ίδια εγκληματικά λάθη, λέμε σήμερα να ξαναπεράσουμε από εκείνα τα μέρη, προς γνώσιν και συμμόρφωσιν. Διαβαίνουμε λοιπόν μες από τα καμένα στου Φαγιά και συγκρατούμε την αναπνοή, είτε από έντονο συγκλονισμό, είτε για να μην εισπνέουμε τη μυρουδιά από τη στάχτη και τις καφτρίλες που νομίζεις ότι ακόμη αποπνέουν την οδύνη της φωτιάς εδώ... 

5.2.10

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην συναυλία της ΕΛΒΥΧ για το Περιβάλλον


φωτό: Νικόλαος Μαγγίνας

Χθες βράδυ ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος τίμησαν με την παρουσία τους την συναυλία της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας υπό την διεύθυνση του Λυκούργου Αγγελόπουλου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Η συναυλία είχε "οικολογικό χρώμα", καθώς η ΕΛΒΥΧ ερμήνευσε ύμνους από την Ακολουθία του Περιβάλλοντος, ποίημα του αειμνήστου Υμνογράφου της Μ.τ.Χ.Ε. Γερασίμου Μικραγιαννανίτου και την παλαιά Ακολουθία των Τριών Παίδων σε μεταγραφή του συνθέτη Μιχάλη Αδάμη.
Ακολουθεί η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου κατά την συναυλία.



Ο Μ Ι Λ Ι Α
ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ
ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ. κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ
ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΓΑΡΟΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
(4 Φεβρουαρίου 2010)

Φιλόμουσος ὁμήγυρις!

Μὲ πολλὴν συγκίνησιν παρηκολουθήσαμεν τὴν ἀφιερωμένην εἰς τὴν Βυζαντινὴν Μουσικὴν Τέχνην καὶ τὸ Φυσικὸν Περιβάλλον ὡραίαν Συναυλίαν τῆς, ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν τοῦ πολυταλάντου Μουσικολογιωτάτου Ἄρχοντος Πρωτοψάλτου τῆς Ἁγιωτάτης Ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντινουπόλεως κ. Λυκούργου Ἀγγελοπούλου, ἀνὰ τὸν κόσμον εὐφημότατα γνωστῆς, «Ἑλληνικῆς Βυζαντινῆς Χορῳδίας».
Τόσον ἡ «Ἱκετήριος Ἀκολουθία διὰ τὴν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος», τοῦ Α΄ μέρους, ὅσον καὶ ἡ «Ἀκολουθία τῶν Τριῶν Παίδων», τοῦ Β΄, ἀπεδόθησαν θαυμάσια καὶ ἐκάλυψαν πλήρως τὸν τίτλον τῆς ἐκδηλώσεως: «Ἄνθρωπος καὶ Περιβάλλον - Ὄψεις μέσῳ τῶν Τεχνῶν. Μουσική: Ἀπὸ τὸ Βυζάντιο στὸν Ἑλληνισμό».

Ἀγαπητοί παρόντες, ὁ τὰ πάντα ἐκ τοῦ μὴ ὄντος δημιουργήσας Θεός, ἐδημιούργησε μὲ πολλὴν σοφίαν, μὲ πολλὴν εὐαισθησίαν, μὲ πολλὴν ἀγάπην καὶ μὲ πολλὴν καλαισθησίαν τὸν κόσμον· ἄξιον τῆς σημασίας τῆς λέξεως εἰς τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν, δηλαδή, κόσμημα! Καὶ κορωνίδα τῆς Δημιουργίας ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον· βασιλέα ἀλλὰ καὶ φύλακα τοῦ κόσμου! Ἡ ἁμαρτία διετάραξε τὰς σχέσεις τοῦ ἀνθρώπου τόσον μὲ τὸν Θεόν, ὅσον καὶ μὲ τὸν συνάνθρωπον καὶ μὲ τὸν περιβάλλοντα κόσμον, μὲ τὰ γνωστὰ εἰς ὅλους θλιβερὰ ἀποτελέσματα. Ὑπῆρξε καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι, δυστυχῶς, τὸ μεγάλο «φάλτσο» εἰς τὴν θαυμαστὴν ἁρμονίαν, τὴν ὁποίαν ἐμελούργησεν ὁ Θεός! Ἀλλ’ ἦλθεν ὁ Χριστὸς καὶ μὲ τὸ βιολὶ τῆς ἀγάπης Του, τὸν Τίμιον Σταυρόν, ἐπλημμύρισε τὰ πάντα μὲ τὴν παναρμόνιον μελῳδίαν τῆς σωτηρίας! Συνεχίζων τὸ ἔργον Του ὁ δεύτερος Παράκλητος, τὸ Πανάγιον Πνεῦμα, ἀδιακόπως διορθώνει τὰς ἰδικάς μας παραφωνίας καὶ μουσουργεῖ τὴν ἀλήθειαν διὰ τῆς ὅλης ζωῆς καὶ τοῦ καθόλου Μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας: διὰ τοῦ εὐσεβοῦς δόγματος, τῆς εὐχαριστιακῆς κοινωνίας, τοῦ καθαροῦ ἤθους, τῆς ἀσκητικῆς διαγωγῆς, τῆς φιλοκαλικῆς θεωρίας, τῆς ἀναγωγικῆς ἱερᾶς τέχνης (ἁγιογραφίας, ὑμνογραφίας, θεοπρεποῦς μέλους κ.λπ.). Εἰς τὸ ποσοστὸν ποὺ τὸ πιστεύομεν, τὸ ἀποδεχόμεθα καὶ ἀγωνιζόμεθα φιλοτίμως νὰ τὸ βιώσωμεν, ἡ ἁρμονία ἀποκαθίσταται, ὁ ἄνθρωπος ἄνω θρώσκει, ἡ δημιουργία ὑγιαίνει, ἡ ζωὴ προχωρεῖ, ὁ κόσμος ξαναγίνεται κόσμημα, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἔρχεται καὶ ποιεῖ τὰ πάντα καινά, ἅγια καὶ αἰώνια! Ἐνθυμηθῆτε τοὺς Ἁγίους, παλαιοτέρους καὶ νεωτέρους, καὶ θὰ καταλάβετε!

Ὡς Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἔχομεν, ὡς γνωστόν, ἀποδυθῆ καθηκόντως εἰς ἀνυποχώρητον καὶ παγκοσμίου ἐμβελείας ἀγῶνα διὰ τὸν Ἄνθρωπον καὶ διὰ τὸ Περιβάλλον. Μὲ ὅσας δυνάμεις διαθέτομεν, μὲ ἱερὰν ἀγωνίαν καὶ μὲ πολλὴν ἐλπίδα! Αἱ σχετικαὶ πρωτοβουλίαι τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας εἶναι εὐρέως γνωσταὶ καὶ δὲν θὰ ὁμιλήσωμεν περὶ αὐτῶν. Θὰ εἴπωμεν μόνον ὅτι χαιρόμεθα ἰδιαίτατα διαπιστοῦντες ὅτι αἱ πρωτοβουλίαι ἡμῶν αὗται ἐκτιμῶνται πρεπόντως καὶ ἐν Ἑλλάδι, τοῦθ’ ὅπερ βεβαιοῖ ἡ ἐκδήλωσις τῆς παρούσης ἑσπέρας, διὰ τὴν ἐπιτυχῆ διοργάνωσιν τῆς ὁποίας καὶ ἀπονέμομεν τὴν Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐαρέσκειαν εἰς τὸν φορέα προγραμμάτων πολιτισμικῆς δράσεως «Ἀνάπλους» καὶ ἰδιαιτέρως εἰς τὰς ἐριτίμους κυρίας Βασιλείαν Κατσιάνη καὶ Ἀνθήν Βαλσαμάκη. Προσεπιδηλοῦμεν ὅτι ἀναμένομεν νὰ ἀπολαύσωμεν καὶ τὴν ἑπομένην καλλιτεχνικὴν ἐκδήλωσιν τοῦ «Ἀνάπλου» εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, εἰς τὰ πλαίσια τῶν ἐκδηλώσεων: «Πόλις: Πολιτιστικὴ Πρωτεύουσα τῆς Εὐρώπης 2010», καὶ θὰ χαρῶμεν νὰ σᾶς ἴδωμεν ὅλους ἐκεῖ, ὅπου ἡ ἕδρα τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ ἡ εὐσεβὴς πηγὴ τοῦ Γένους! Ἐκεῖ ὅπου ἡ Παράδοσις, ὄχι μόνον ἡ μουσική, ἀλλ’ εἰς ὅλας της τὰς ἐκφάνσεις, ἐξακολουθεῖ, παρὰ τὰς δυσκολίας, νὰ εἶναι ζῶσα καθημερινὴ πραγματικότης καὶ βίωμα!
Συγχαίρομεν θερμότατα καὶ εὐχαριστοῦμεν τὴν «Ἑλληνικὴν Βυζαντινὴν Χορῳδίαν», τά τε μέλη καὶ τὸν ἱδρυτὴν καὶ διευθυντὴν αὐτῆς φίλτατον κ. Ἀγγελόπουλον, εὐλογοῦμεν δὲ ὁλοθύμως καὶ αὐτοὺς καὶ τὸ ἔργον των, εὐχόμενοι καὶ ἄλλας πολλὰς λαμπρὰς παρουσίας εἰς πολλὰ ἔτη! Εὐχαριστοῦμεν, ἐπίσης, τὴν ὑπὸ τὴν ἡγεσίαν τοῦ Ἐντιμοτάτου καὶ ἀγαπητοῦ κ. Παναγιώτου Μανιᾶ Ὀργανωτικὴν Ἐπιτροπὴν διὰ τὴν ἐκδήλωσιν ταύτην ὡς καὶ τὴν διοίκησιν τοῦ Μεγάρου Μουσικῆς διὰ τὴν φιλοξενίαν τῆς πρὸς τιμὴν τῆς ἡμετέρας Μετριότητος ἀποψινῆς Συναυλίας, καὶ στρέφομεν μὲ πολλὴν συγκίνησιν τὴν σκέψιν εἰς τὴν ἀλησμόνητον μορφὴν τοῦ ὁραματιστοῦ καὶ δημιουργοῦ τοῦ Μεγάρου, μεγάλου Ἕλληνος Χρήστου Λαμπράκη. Ἄς εἶναι ἀναπαυμένη ἡ ψυχή του μετὰ τῶν δικαίων καὶ ἡ μνήμη του αἰωνία!
Πρὶν σᾶς ἀποχαιρετίσωμεν, σᾶς εὐχόμεθα πλουσίαν τὴν Θείαν Χάριν κατὰ τὴν διανυομένην ἁγίαν περίοδον τοῦ Κατανυκτικοῦ Τριῳδίου καὶ καταστέφομεν ἅπαντας μὲ τὴν πατρικὴν ἡμῶν εὐχὴν καὶ τὴν εὐλογίαν τοῦ πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Ὁ Θεὸς μαζὶ σας!


Μετά την ομιλία του Πατριάρχου ο Λυκούργος Αγγελόπουλος προσέφερε στον κ. Βαρθολομαίο τον νέο ψηφιακό δίσκο της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας με την Ακολουθία του Περιβάλλοντος. Αντίτυπα του cd θα δοθούν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο προκειμένου ο Πατριάρχης να τα διανέμει στις ανά τον κόσμο οικολογικές δραστηριότητές του.

3.2.10

Πατριάρχης Βαρθολομαίος: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Φωτό: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων

[Ευρισκόμενος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στην Αθήνα, παρέστη απόψε στην Ακαδημία Αθηνών, της οποίας είναι επίτιμο μέλος.
Όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, στην κατάμεστη αίθουσα τελετών της Ακαδημίας ήταν παρόντες, εκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο, πλήθος αρχιερέων της Ιεράς Συνόδου, καθηγητών Πανεπιστημίων και Ακαδημαϊκών, εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου της χώρας, ο πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, η υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου και εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων. Ο κ. Βαρθολομαίος, από του βήματος του ανώτατου αυτού πνευματικού ιδρύματος, συνεχάρη τον κ. Παπούλια «για την πανηγυρική επανεκλογή του» όπως είπε χαρακτηριστικά και συνέχισε τονίζοντας ότι η επανεκλογή του «μαρτυρεί περιτράνως την εμπιστοσύνη του πολιτικού κόσμου στο πρόσωπο σας, τον σεβασμό την αγάπη και, γιατί όχι, την ευγνωμοσύνη του ελληνικού λαού». Και ο κ. Βαρθολομαίος κατέληξε ευχόμενος «καρποφόρα θητεία όπως και η προηγουμένη».
Ακολουθεί ολόκληρη η Πατριαρχική Ομιλία:]


Η ευγενώς απευθυνθείσα πρόσκλησις προς την ημετέραν Μετριότητα όπως ομιλήση σήμερον από του βήματος του ανωτάτου πνευματικού ιδρύματος της χώρας ταύτης παρέχει εις ημάς την ευκαιρίαν να μεταφέρωμεν προς την εκλεκτήν αυτήν ομήγυριν και δι' αυτής προς πάντα τον πεφιλημένον Ελληνικόν λαόν την αγάπην και την ευλογίαν της Μητρός Εκκλησίας, του ιερού αιωνοβίου θεσμού του Γένους, του ιστορικού και μαρτυρικού Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Ευχαριστούμεν θερμώς τους αξιοτίμους οργανωτάς της σημερινής ομιλίας δια την απευθυνθείσαν εις ημάς πρόσκλησιν, ως και την Ακαδημίαν Αθηνών δια την παραχώρησιν του βήματος αυτής εις την ημετέραν Μετριότητα, την οποίαν έχει ευμενώς τιμήσει και δια της ιδιότητος του επιτίμου αυτής μέλους.

Αγαπητοί παρόντες,

Αποτελεί πλέον κοινόν τόπον η αναγνώρισις της κρισιμότητος του οικολογικού προβλήματος, το οποίον αντιμετωπίζει σήμερον η ανθρωπότης. Επιστήμονες, πολιτικοί και πάσης φύσεως μελετηταί των φυσικών φαινομένων του πλανήτου μας συμπίπτουν εις την διαπίστωσιν ότι η ζωή εις αυτόν απειλείται με καταστροφήν, εάν συνεχισθή η παρούσα κατάστασις.

Η συνεχιζομένη εξαφάνισις πολλών ειδών, η αποψίλωσις των δασών, η ραγδαία τήξις των πάγων της Αρκτικής, η συνεχιζομένη μόλυνσις της ατμοσφαίρας και αι σοβαραί κλιματικαί μεταβολαί, τας οποίας προκαλεί το λεγόμενον «φαινόμενον του θερμοκηπίου», πάντα ταύτα σηματοδοτούν τον σοβαρώτατον κίνδυνον, τον οποίον αντιμετωπίζει εις τας ημέρας μας το φυσικόν μας περιβάλλον.

Ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών προσπαθεί να συνεγείρη τας συνειδήσεις των λαών και να οδηγήση τας κυβερνήσεις των -ανεπιτυχώς, φευ(!), ως απεδείχθη προσφάτως εις Κοπεγχάγην- εις την λήψιν μέτρων, τα οποία θα περιορίζουν τα αίτια της επικινδύνου ταύτης καταστάσεως. Πολλαί μη κυβερνητικαί οργανώσεις αξιεπαίνως αγωνίζονται επίσης δια την διάσωσιν του πλανήτου μας. Οι πάντες αναγνωρίζομεν πλέον την κρισιμότητα του οικολογικού προβλήματος, αν και, ακόμη και την στιγμήν αυτήν, ολίγοι και ολίγα πράττομεν δια την αντιμετώπισίν του.

Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον δύναται εν ταπεινώσει να καταθέση ότι ήδη εις χρόνον γενικής αδιαφορίας διείδε τον επερχόμενον κίνδυνον και προσεπάθησε να υψώση την φωνήν του ποιούμενον έκκλησιν εις συνεργασίαν όλων των πνευματικών δυνάμεων προς αντιμετώπισιν της επερχομένης κρίσεως.

Κατά το έτος 1989, πρώτον αυτό εξ όλων των Χριστιανικών Εκκλησιών και θρησκευτικών δογμάτων, δια στόματος του αοιδίμου προκατόχου ημών Πατριάρχου Δημητρίου απηύθυνε Μήνυμα προς τους ορθοδόξους πιστούς και πάντα άνθρωπον καλής θελήσεως να σεβασθούν το φυσικόν περιβάλλον, περιορίζοντες την ευδαιμονιστικήν μανίαν, η οποία επιθέτει βάρη δυσβάστακτα εις την φύσιν και ανατρέπει τους νόμους και τον ρυθμόν της λειτουργίας της.

Ως υπόδειγμα δε συμπεριφοράς και πηγήν εμπνεύσεως προέτεινε το ήθος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, το οποίον δια της λειτουργικής ζωής, η οποία καθαγιάζει την κτίσιν, και της ασκητικής παραδόσεως, η οποία περιορίζει εις το άκρως αναγκαίον τας απαιτήσεις του ανθρώπου από το φυσικόν του περιβάλλον, επί αιώνας ήδη διεμόρφωσε την δέουσαν στάσιν του ανθρώπου έναντι της φύσεως. Δια του ιδίου Μηνύματος ο αοίδιμος Πατριάρχης ανεκήρυττε την 1ην Σεπτεμβρίου εκάστου έτους, εορτήν της Ινδίκτου εις το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, ως ημέραν προσευχών πάντων των Ορθοδόξων δια την προστασίαν του φυσικού περιβάλλοντος, και ανέθετεν εις αγιορείτην υμνογράφον την σύνταξιν ειδικής Ιεράς, προς τούτο, Ακολουθίας.

Αλλά δεν ηρκέσθη εις τούτο το Οικουμενικόν Πατριαρχείον. Προς κινητοποίησιν και των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών συνεκάλεσε το έτος 1991 Πανορθόδοξον Συνέδριον δια την προστασίαν του φυσικού περιβάλλοντος εν Κρήτη παρουσία και του Πρίγκηπος Φιλίππου του Εδιμβούργου ως Προέδρου του Ταμείου Προστασίας δια την φύσιν (WWF).

Εν συνεχεία διωργάνωσε δια της συνεργασίας της Οργανώσεως «Κύκλος της Πάτμου» σειράν διεθνών Συμποσίων υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και εξεχουσών προσωπικοτήτων, ως ο Πρίγκηψ Φίλιππος του Εδιμβούργου, οι εκάστοτε Πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο Γενικός Γραμματεύς του ΟΗΕ. Τα Συμπόσια αυτά διεξήχθησαν εν πλω εις την Πάτμον (1995), εις την Μαύρην Θάλασσαν (1997), εις τον Δούναβιν (1999), εις την Αδριατικήν (2002), εις την Βαλτικήν (2003), εις τον Αμαζόνιον (2006), εις την Αρκτικήν (2007) και προσφάτως (2009) εις τον ποταμόν Μισισσιπή των Η.Π.Α.

Τα Συμπόσια διοργανώνει ειδική επιστημονική επιτροπή, συμμετέχουν δε εις αυτά διακεκριμένοι επιστήμονες και θρησκευτικοί ηγέται από τον κόσμον, συσκεπτόμενοι και αναζητούντες τρόπους συνεργασίας μεταξύ επιστήμης και θρησκείας προς αντιμετώπισιν της οικολογικής κρίσεως.

Η δια του διεθνούς Τύπου προβολή των Συμποσίων τούτων κατέστησεν αυτά ευρέως γνωστά, εις εν δε εκ τούτων, το της Αδριατικής, ο αείμνηστος Πάπας της Ρώμης Ιωάννης Παύλος Β΄ και η ημετέρα Μετριότης υπεγράψαμεν από κοινού Διακήρυξιν περί της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, η οποία μετεδόθη δια των μέσων επικοινωνίας διεθνώς και εσχολιάσθη ευρέως.

Εκτός τούτων, και προς ενημέρωσιν των κληρικών της Ορθοδόξου Εκκλησίας και καλλιέργειαν οικολογικής συνειδήσεως μεταξύ των πιστών δια της κατηχήσεως και της όλης ποιμαντικής διακονίας, το Οικουμενικόν Πατριαρχείον διωργάνωσε σειράν οικολογικών σεμιναρίων εν Χάλκη, δια της συμμετοχής ορθοδόξων κληρικών εκ διαφόρων χωρών και Εκκλησιών. Επί δε το πρακτικώτερον, ανεπτύχθησαν διάφοροι πρωτοβουλίαι, ως η προώθησις της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας εις Ιεράς Μονάς, με εξέχον παράδειγμα την Ιεράν Μονήν Χρυσοπηγής εν Χανίοις, η οικολογική δασική διαχείρισις εν Αγίω Όρει κλπ. .

Αι οικολογικαί πρωτοβουλίαι του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν περιορίζονται εις την διεξαγωγήν επιστημονικών και διαθρησκειακών συνεδρίων η εις άλλας ενεργείας ως αι προμνημονευθείσαι. Η διατύπωσις ειδικωτέρων παρεμβάσεων και εκκλήσεων δι οἰκολογικήν συνείδησιν και εγρήγορσιν προς την διεθνή κοινότητα αποτελεί διαρκές μέλημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως έκφρασιν της αγωνίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας δια την οικολογικήν κρίσιν, αλλά και ως μέσον ασκήσεως πιέσεως δια την ανάληψιν δράσεως υπό πάντων και μάλιστα των προς τούτο αρμοδίων.

Η πλέον πρόσφατος τοιαύτη έκκλησις διετυπώθη τον παρελθόντα Δεκέμβριον εξ αφορμής της Παγκοσμίου Διασκέψεως δια την κλιματικήν αλλαγήν εις Κοπεγχάγην της Δανίας. Δια προσωπικής μας επιστολής προς τους ηγέτας των είκοσι εκ των οικονομικώς ισχυροτέρων, αλλά και πλέον ρυπογόνων, κρατών εξεφράσαμεν την ιδικήν μας αγωνίαν, αλλά και την κραυγήν εκατομμυρίων συνανθρώπων μας από κάθε γωνίαν της γης, δια την ανάγκην γενναίων δεσμεύσεων μειώσεως των εκπομπών αερίων ρύπων, οι οποίοι επιδεινώνουν την κλιματικήν αλλαγήν.

Δύο μήνας ενωρίτερον, επί τη ευκαιρία της προπαρασκευαστικής Διασκέψεως εις Μπανγκόκ της Ταϋλάνδης, είχομεν επίσης αποστείλει έκκλησιν προς την διεθνή Κοινότητα δια την διατύπωσιν κατευθύνσεων προς επίτευξιν νομικώς δεσμευτικής συμφωνίας εις Κοπεγχάγην. Αν και, δυστυχώς, δεν κατέστη δυνατή η επίτευξις τοιαύτης νομικώς δεσμευτικής συμφωνίας εις την Διάσκεψιν της Κοπεγχάγης, η εντυπωσιακή διεθνής κινητοποίησις και η συμμετοχή πολλών εκ των ηγετών των ισχυροτέρων κρατών, γεννούν την ελπίδα ότι η φωνή όλων δια την αντιστροφήν της καταστροφικής περιβαλλοντικής πορείας της ανθρωπότητος θα ενισχυθή περαιτέρω και θα γίνη σεβαστή.

Εις την γενναίαν αυτήν παγκόσμιον προσπάθειαν δια την αναχαίτισιν της οικολογικής κρίσεως το Οικουμενικόν Πατριαρχείον θα συνεχίση με προσήλωσιν και συνέπειαν την συμβολήν του.

Αλλ εις την σκέψιν πολλών εξ υμών, εκλεκτή ομήγυρις, θα πλανάται ίσως το ερώτημα: ποίαν σχέσιν δύναται να έχη ένας αμιγώς εκκλησιαστικός θεσμός, ως είναι το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, το οποίον απέχει σταθερώς πάσης αναμίξεως εις την πολιτικήν, προς το οικολογικόν πρόβλημα; Δεν αποτελεί το θέμα τούτο αρμοδιότητα των κυβερνήσεων, των επιστημόνων και των τεχνοκρατών; Τι δύναται να συνεισφέρη η Εκκλησία εις την αντιμετώπισιν ενός τοιούτου προβλήματος;

Το ερώτημα αυτό δεν είναι δυνατόν να αποδοθή παρά εις έλλειψιν κατανοήσεως τόσον του βαθυτέρου περιεχομένου της οικολογικής κρίσεως όσον και της αποστολής της Εκκλησίας εις τον κόσμον. Επ αὐτοῦ θεωρούμεν αναγκαίον να υπενθυμίσωμεν τα ακόλουθα:

Εν πρώτοις, δεν πρέπει να αγνοήται ούτε να παραβλέπεται το γεγονός ότι η οικολογική κρίσις είναι εις την ουσίαν της και εις την γενεσιουργόν αιτίαν της κρίσις πνευματική και ηθική.

Υπάρχει μάλιστα και η άποψις ότι υπεύθυνος δια την εμφάνισιν της οικολογικής κρίσεως ιστορικώς είναι ο Χριστιανισμός, όπως αυτός εξεφράσθη κυρίως εις την Δύσιν δια της αναδείξεως του ανθρώπου εις κυρίαρχον της φύσεως. Την γνώμην αυτήν διετύπωσε πρώτος ο Αμερικανός ιστορικός Lynn White εις το περιοδικόν Science το 1967, αποτελεί δε έκτοτε κοινώς αποδεκτήν θέσιν των ασχολουμένων περί την ιστορίαν του οικολογικού προβλήματος. Κατά την άποψιν αυτήν, η Δυτική Εκκλησία και Θεολογία, χρησιμοποιούσαι την βιβλικήν ρήσιν της εντολής του Θεού προς τους πρωτοπλάστους: «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε της γης» (Γεν. 1, 28), παρώτρυναν τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν την φύσιν ως κυρίαρχοι και εξουσιασταί μέχρι τοιούτου σημείου ώστε δια του Καλβινισμού, τον οποίον, ως γνωστόν, ο Max Weber συνδέει προς την γένεσιν και ανάπτυξιν του καπιταλισμού, η φύσις να υποταγή πλήρως εις την απληστίαν του ανθρώπου δια την αύξησιν και συσσώρευσιν υλικών αγαθών.

Ούτω, συντελούντων και άλλων παραγόντων εις την διαμόρφωσιν της Δυτικής Θεολογίας, ως είναι η αντίληψις περί του ανθρώπου ως του μόνου νοήμονος όντος, δυναμένου να μεταχειρίζεται τον υλικόν κόσμον ως οιονεί πρώτην ύλην δια την ικανοποίησιν των αναγκών του, εφθάσαμεν εις την σημερινήν κατάστασιν, εις την οποίαν η φύσις στενάζει κυριολεκτικώς υπό το πέλμα του ανθρώπου.

Εάν, συνεπώς, η θρησκεία υπό την συγκεκριμένην αυτήν μορφήν κατώρθωσε να επηρεάση τόσον βαθέως τον άνθρωπον ώστε να οδηγηθή εις την παρούσαν οικολογικήν κρίσιν, είναι προφανές ότι δύναται να συντελέση και εις την θεραπείαν του κακού, κατά την γνωστήν ρήσιν: «ο τρώσας και ιάσεται».

Πράγματι, η Χριστιανική πίστις και θεολογία διαθέτει και το αντίδοτον της οικολογικής κρίσεως, φρονούμεν δε ότι τούτο όλως ιδιαιτέρως ισχύει δια την Ορθόδοξον πίστιν και θεολογίαν. Επ αὐτοῦ αι ακόλουθοι παρατηρήσεις δύνανται να χρησιμεύσουν ως ενδεικτικά στοιχεία της προσφοράς, την οποίαν καλείται να συνεισφέρη η Ορθοδοξία εις την κοινήν προσπάθειαν υπερβάσεως της οικολογικής κρίσεως.

Πρώτιστον στοιχείον, χαρακτηριστικόν της Ορθοδόξου θεολογίας, είναι ότι ο κόσμος, ως δημιουγηθείς υπό του Θεού, και μάλιστα «εκ του μηδενός», αποτελεί κτίσιν και δωρεάν του Θεού προς τον άνθρωπον «εργάζεσθαι και φυλάσσειν αυτόν» (Γεν. 2, 15), επ' ουδενί δε λόγω ιδιοκτησίαν του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι «οικονόμος» και διαχειριστής της κτίσεως και δεν έχει το δικαίωμα να την χρησιμοποιή κατά το δοκούν, πολλώ δε μάλλον να την καταστρέφη.

Ο κόσμος, κατά τους Πατέρας της Εκκλησίας, αποτελεί ενότητα όντων, τα οποία έχουν έκαστον τον ίδιον «λόγον», οι δε «λόγοι των όντων», όπως τους αποκαλεί ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, συνιστούν ενιαίον σύνολον, μίαν αρμονίαν, ένα «κόσμον», όπως προσφυώς δηλώνει ο όρος ούτος. Η κοσμολογία των Ελλήνων Πατέρων της Εκκλησίας δεν επιτρέπει, συνεπώς, καμμίαν υποτίμησιν του φυσικού κόσμου από τον άνθρωπον. Η λογικότης του ανθρώπου δεν υπονοεί ότι τα άλλα όντα στερούνται «λόγου υπάρξεως».

Ως δημιουργήματα του Θεού όλα τα όντα έχουν τον ιδικόν των «λόγον» εντός του Λόγου του Θεού, εν τω οποίω και ενούνται εις μίαν αρμονίαν. Κατ' άλλους Πατέρας, ως οι Καππαδόκαι και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο Θεός δια των ενεργειών Του διαπερνά όλην την κτίσιν, και, κατά συνέπειαν, υπάρχει τι το ιερόν εις όλα τα όντα. Την αντίληψιν αυτήν περί της ιερότητος του υλικού κόσμου ετόνισεν ιδιαιτέρως η Ορθόδοξος Παράδοσις εν συνδυασμώ προς το μυστήριον της θείας ενανθρωπήσεως. Επί της βάσεως αυτής υπεστηρίχθη και η προσκύνησις των ιερών εικόνων, η οποία εδογματίσθη από την Ζ΄ Οικουμενικήν Σύνοδον. Ούτως, ο σθεναρός υπέρμαχος των ιερών εικόνων Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός τονίζει την ιερότητα της ύλης δια της γνωστής του ρήσεως: «και σέβων ου παύσομαι την ύλην, δι' ής η σωτηρία μου είργασται», αναφερόμενος εις το γεγονός της ενσαρκώσεως του Χριστού.

Ο σεβασμός, λοιπόν, των ιερών εικόνων, ο οποίος είναι τόσον χαρακτηριστικός της ευλαβείας των Ορθοδόξων, ενέχει τεραστίαν οικολογικήν σπουδαιότητα. Δια των ιερών εικόνων δηλούται σαφώς ότι ο υλικός κόσμος μετέχει εις την ζωήν του ιδίου του Θεού δια του ανθρώπου και του ενανθρωπήσαντος Υιού και Λόγου του Θεού.

Ο άνθρωπος, ως το κατ ἐξοχήν λογικόν ον της Δημιουργίας, καλείται να λάβη εις χείρας του τον υλικόν κόσμον και να τον αναπλάση εις ωραιότητα, όπως ακριβώς συμβαίνει εις την Τέχνην. Το λογικόν του ανθρώπου αναδεικνύεται όχι όταν κατακερματίζη τον υλικόν κόσμον, δια να αντλήση οφέλη εξ αυτού, αλλά κυρίως όταν συνθέτη τα επί μέρους όντα, δια να τα αναδείξη εις «κόσμον», εις κάλλος και ωραιότητα, εγγίζουσαν, κατά το δυνατόν, το «άρρητον κάλλος» του ιδίου του Θεού. Εις μίαν τοιαύτην προσέγγισιν του κόσμου είναι φανερόν ότι δεν δύναται να εισχωρήση καμμία νοοτροπία ευνοούσα την οικολογικήν καταστροφήν.

Την αντίληψιν αυτήν περί ιερότητος του υλικού κόσμου αναδεικνύει η Ορθόδοξος Εκκλησία όλως ιδιαιτέρως και κατ' ἐξοχήν εις την τέλεσιν της Θείας Ευχαριστίας. Δεν είναι τυχαίον ότι οι Ορθόδοξοι Ναοί, ακολουθούντες το πρότυπον του Βυζαντίου, είναι τόσον εις την αρχιτεκτονικήν των όσον και εις την εσωτερικήν των διακόσμησιν υποδείγματα σεβασμού της ύλης και αναδείξεώς της εις έκφανσιν της θείας ωραιότητος.

Ατυχώς η σημερινή ναοδομία υπό την επίδρασιν του συγχρόνου πρακτικού πνεύματος, χρησιμοποιεί κατά κόρον υλικά ανθρωπίνης και τεχνολογικής κατασκευής, ενώ η γνησία Ορθόδοξος παράδοσις ελάμβανε την πρώτην ύλην της οικοδομής απ' ευθείας από την φύσιν και εφρόντιζεν ώστε το κτίσμα του ναού να μη επιβάλλεται εις τον φυσικόν περίγυρον, αλλά να συνδέεται προς αυτόν και να τον αναδεικνύη. Και όπως ο Θεός «έκλινεν ουρανούς και κατέβη» γενόμενος άνθρωπος, έτσι και ο ναός σκεπάζει αγαπητικώς τον φυσικόν χώρον.

Εν αντιθέσει προς τον γοτθικόν ναόν, ο οποίος τείνει να διασχίση τον ουρανόν, ο Ορθόδοξος ναός απλώνει στοργικώς την αγάπην του Θεού εις όλην την κτίσιν. Εντός δε του ναού «τα πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια», και ακούγεται ο ύμνος «εορταζέσθω η κτίσις», δια να δηλωθή και πάλιν κατά τον πανηγυρικώτατον τρόπον η οικολογική συνείδησις της Ορθοδοξίας.

Η συνείδησις αυτή αποκορυφώνεται εις το Ιερόν Μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας, το οποίον τελείται εις τους ναούς αυτούς. Εκεί κατά την ιεράν στιγμήν του καθαγιασμού των τιμίων Δώρων ο άρτος και ο οίνος, τα δώρα αυτά της υλικής κτίσεως, θα ανυψωθούν δια των χειρών του λειτουργού εκ μέρους όλης της Εκκλησίας, δια να «αναφερθούν», δηλαδή να επιστραφούν πάλιν εις τον δωρητήν Δημιουργόν ως «τα σα εκ των σων», τα οποία προσφέρομεν εις Αυτόν «κατά πάντα και δια πάντα».

Αυτή είναι η κατ' εξοχήν οικολογική στιγμή της Εκκλησίας. Κατ' αυτήν αναγνωρίζεται εν ευχαριστία ότι ο υλικός κόσμος είναι δώρον και όχι δικαίωμα, είναι ιερός και χρήζει σεβασμού, και κυρίως προορίζεται, δια της καθόδου του Αγίου Πνεύματος, να γίνη «σώμα του Χριστού», δια να μοιρασθή και τραφή και ζήση δι' αυτού ο κόσμος. Με τον τρόπον αυτόν η Θεία Ευχαριστία συνδέει την οικολογίαν μετά της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η κτίσις του Θεού δεν ανήκει μόνον εις τον Θεόν, αλλά και εις τους συνανθρώπους μας.

Όταν την αναφέρωμεν εις τον Θεόν, επιστρέφει εις ημάς ως δώρον το οποίον όμως οφείλομεν να κοινωνήσωμεν μετά των άλλων! Πλήττεται ούτω εις την ρίζαν του ο ατομισμός, ο οποίος άλλωστε και συντηρεί και συνοδεύει πάντοτε την οικολογικήν κρίσιν.

Τέλος, δέον να υπομνησθή η οικολογική σημασία ενός άλλου στοιχείου της Ορθοδόξου παραδόσεως. Πρόκειται περί της σπουδαιότητος του ασκητικού πνεύματος, το οποίον όλως ιδιαιτέρως εκαλλιέργησεν η Ορθοδοξία. Ο ασκητισμός κακώς εκλαμβάνεται πολλάκις ως στάσις εναντίον της ύλης και του σώματος.

Όλως αντιθέτως, οι μεγάλοι ασκηταί προσήγγιζον το σώμα ως ιερόν, ως «ναόν του Αγίου Πνεύματος», κατά την διδασκαλίαν του Αποστόλου Παύλου. Η νηστεία δεν απέβλεπεν εις την ταπείνωσιν του σώματος αλλ' εις την κάθαρσίν του από το πάθος της φιλαυτίας, το οποίον αποτελεί πηγήν όλων των παθών.

Με την νηστείαν δεν καταπολεμείται το σώμα, αλλά η φιλαυτία. Και ποίος θα ηδύνατο να αρνηθή το γεγονός ότι η οικολογική κρίσις συνδέεται αρρήκτως προς τον ευδαιμονισμόν, τον καταναλωτισμόν, την μανίαν συσσωρεύσεως αγαθών; Χωρίς ασκητικόν ήθος δυσκόλως θα ημπορέση ο άνθρωπος να υπερβή την οικολογικήν κρίσιν. Όσην επινοητικότητα και αν επιστρατεύση, ο ευδαιμονισμός θα ορθώνεται εμπόδιον εις την λύσιν του οικολογικού προβλήματος.

Τα αγαθά της κτίσεως, δια να ικανοποιήσουν την απληστίαν του ανθρώπου θα πρέπει να αυξάνωνται διαρκώς, πράγμα αδύνατον χωρίς να πιεσθή η φύσις να προσφέρη περισσότερα όσων δύναται η όσων οι φυσικοί νόμοι της επιτρέπουν. Η φύσις έχει τα όριά της. Ο άνθρωπος δεν δύναται να τα παραβιάση. Το τίμημα της ύβρεως θα είναι βαρύ, και ήδη καταβάλλεται, ατυχώς δε θα καταβληθή και από τας επομένας γενεάς, αι οποίαι δεν ευθύνονται δια την ύβριν.

Κυρίαι και κύριοι,

Προσεπαθήσαμεν εντός του περιωρισμένου χρόνου της ομιλίας αυτής να εκθέσωμεν ενώπιόν σας τόσον το τι όσον και το διατί πράττει το Οικουμενικόν Πατριαρχείον δια την από κοινού μετά των άλλων αρμοδίων φορέων αντιμετώπισιν της οικολογικής κρίσεως των ημερών μας.

Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον εξ αρχής και εκ των πρώτων διέγνωσε την σοβαρότητα του προβλήματος και έσπευσε να συμβάλη δι' όσων πνευματικών δυνάμεων διαθέτει εις την αντιμετώπισίν του. Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον φρονεί ότι λόγω της φύσεως και των βαθυτέρων αιτίων του προβλήματος δεν αρκεί δια την αντιμετώπισίν του η συμβολή της επιστήμης και της πολιτικής, αλλ ἀπαιτεῖται η αφύπνισις των συνειδήσεων και η κατανόησις και σύμπραξις πάντων των ανθρώπων. Τούτο ισχύει όλως ιδιαιτέρως εις τας δημοκρατικάς κοινωνίας, εις τας οποίας ουδεμία πολιτική δύναται να τελεσφορήση χωρίς την ευρείαν λαϊκήν και κοινωνικήν συγκατάθεσιν.

Η Εκκλησία έχει εκ της φύσεώς της άμεσον πρόσβασιν εις τας συνειδήσεις μεγάλου μέρους των ανθρώπων (ας μη λησμονώμεν ότι εις όλον τον πλανήτην το 80%, τουλάχιστον, των ανθρώπων ανήκουν εις κάποιαν θρησκείαν). Δοθέντος μάλιστα ότι, όπως ήδη ετονίσαμεν, το οικολογικόν πρόβλημα δεν είναι άμοιρον θεολογικών και ηθικών διαστάσεων, η Εκκλησία καλείται να συνεργασθή με όλας τας άλλας πνευματικάς δυνάμεις της παγκοσμίου κοινωνίας, δια να αναστραφή η καταστροφική πορεία, την οποίαν ακολουθεί η ανθρωπότης ως προς το φλέγον θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος. Η συμβολή αυτή της Εκκλησίας, και μάλιστα της Ορθοδοξίας, αναγνωρίζεται διαρκώς και περισσότερον ως αναγκαία και χρήσιμος, και τούτο επιβάλλει εις την Εκκλησίαν το χρέος να εντείνη την συμμετοχήν της εις τον κοινόν αυτόν παγκόσμιον αγώνα δια την διάσωσιν της Δημιουργίας του Θεού.

Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον με τας ταπεινάς αυτού δυνάμεις καταθέτει την ιδικήν του συμβολήν. Αλλά το έργον του αυτό δεν είναι ευχερές. Έχει ατυχώς εδραιωθή η αντίληψις, ακόμη και μεταξύ των Ορθοδόξων, ότι η Εκκλησία δέον να ασχολήται περί άλλα θέματα, περισσότερον δήθεν πνευματικά, ως εάν η προστασία της Δημιουργίας του Θεού από την καταστροφήν, την οποίαν επιφέρει η απληστία του ανθρώπου, να μη ήτο θέμα «πνευματικόν».

Είναι χαρακτηριστικόν ότι ακόμη δεν θεωρείται, τόσον από τους πιστούς όσον και από τους ιδίους τους κληρικούς, η μόλυνσις και καταστροφή του περιβάλλοντος ως αμαρτία. Ποίος πνευματικός επέβαλέ ποτε επιτίμιον δια την μόλυνσιν του περιβάλλοντος; Σπανία, ίσως και μοναδική, περίπτωσις αναφέρεται η του μακαριστού Γέροντος Αμφιλοχίου εν τη νήσω Πάτμω, ο οποίος, μάλιστα πριν η εμφανισθή οξύ το οικολογικόν πρόβλημα, επέβαλλεν ως επιτίμιον εις τους εξομολογουμένους, να φυτεύσουν ένα δένδρον!

Η Ορθόδοξος Εκκλησία ατυχώς εν πολλοίς κατατρύχεται υπό τινος εσωστρεφείας, περιοριζομένη συνήθως εις την επίλυσιν των εσωτερικών της προβλημάτων, κωφεύουσα, ενίοτε υπό την πίεσιν φονταμενταλιστικών κύκλων, εις τας εκκλήσεις δια συνεργασίαν και καταλλαγήν, ως εάν μη ήτο δυνατόν να διατηρήση αλώβητον την ταυτότητά της, εάν ανοίξη και τείνη τας χείρας της εις συνεργασίαν μετά των άλλων.

Αλλ' ο όντως μέγας πλούτος της Ορθοδοξίας δεν της εδόθη προς συντήρησιν. Οφείλει η Ορθοδοξία να χρησιμοποιήση την παράδοσίν της, τον θεολογικόν και πνευματικόν της θησαυρόν, δια να αντιμετωπίση ο σύγχρονος άνθρωπος τα φλέγοντα υπαρξιακά προβλήματά του. Και η παγκόσμιος οικολογική κρίσις, την οποίαν διερχόμεθα, αποτελεί, χωρίς αμφιβολίαν, πρόβλημα εκ των πλέον ζωτικών όσον και επειγόντων. Η Ορθοδοξία οφείλει και ημπορεί να πράξη ακόμη περισσότερα δια την αντιμετώπισίν του.

Ταύτα, «από το χρέος μη κινούντες», κατά την φράσιν του μεγάλου μας ποιητού, φρονούμεν και πράττομεν εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω ως ταπεινήν συμβολήν εις την προστασίαν της Δημιουργίας του Θεού.

Η οικολογική κρίσις, όμως, δεν θα αντιμετωπισθή χωρίς την συμβολήν όλων ανεξαιρέτως, των ανθρώπων κάθε θρησκεύματος και κάθε φυλής. Από του υψηλού αυτού βήματος καλούμεν και παρακαλούμεν κάθε άνθρωπον καλής θελήσεως να σεβασθή το μέγα τούτο δώρον του Θεού, το φυσικόν μας περιβάλλον. Τούτο αποτελεί ευθύνην όλων μας έναντι του Θεού και έναντι των γενεών, αι οποίαι έρχονται.

Σας ευχαριστούμεν.

Η "Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία" υποστηρίζει μουσικά το πάσχον Φυσικό Περιβάλλον


 Eκκλησία και Περιβάλλον
Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία
Διεύθυνση: Λυκούργος Αγγελόπουλος
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Αίθουσα Φίλων της Μουσικής
Πέμπτη, 4 Φεβρουαρίου 2010 – Ώρα: 20.30

 Το πρόγραμμα της συναυλίας, η οποία θα πραγματοποιηθεί με την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, περιλαμβάνει τα ακόλουθα έργα:
Α. (α) «Ἱκετήριος, πρὸς τὸν φιλάνθρωπον Θεὸν καὶ Σωτῆρα ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, Ἀκολουθία ὑπὲρ τοῦ περιβάλλοντος ἡμᾶς στοιχείου καὶ εὐσταθείας πάσης τῆς κτίσεως», ὑπό Γερασίμου Μοναχοῦ Μικραγιαννανίτου.
Πρώτη εκτέλεση σε παγκόσμια κλίμακα.
(β) Κράτημα, Ιωάννου Κουκουζέλλη.
Β. Ακολουθία των Τριών Παίδων.
Έχει παρουσιασθεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, καθώς και σε συναυλίες στη Γερμανία, την Ιταλία (σειρά εμφανίσεων), το Λονδίνο και το Παρίσι.

Τα έσοδα από τη συναυλία θα υποστηρίξουν:
(α) τη μουσική ψηφιακή έκδοση της Α΄ ακολουθίας (ειδική θήκη με ένθετο μικρό δίγλωσσο βιβλίο και ψηφιακό δίσκο), αντίτυπα της οποίας θα διατεθούν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, και (β) την περαιτέρω ανάπτυξη και εφαρμογή του προγράμματος «Άνθρωπος και Περιβάλλον. Όψεις μέσω των Τεχνών».

Σχεδιασμός και Παραγωγή: ΑΝΑΠΛΟΥΣ – Πολιτισμικές και Μορφωτικές Δράσεις
Εικόνα από το cd: Ανθή Βαλσαμάκη


1.2.10

Πατριάρχου Βαρθολομαίου: ΚΑΘ' ΟΔΟΝ ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΝ




[Ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατά την αναγόρευσή του σε Επίτιμο Καθηγητή του Τμήματος Βιολογικών, Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας του Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, σήμερα το πρωί, 1 Φεβρουαρίου 2010, σε ειδική τελετή στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος.
Η ομιλία αυτή επέχει και θέση κηρύξεως των εργασιών του Διεθνούς Περιβαλλοντικού Συνεδρίου, με θέμα "Η προστασία του περιβάλλοντος ως πηγή αληθούς ζωής και πρόθεση της αειφόρου ανάπτυξης", το οποίο συνέρχεται αυτές τις μέρες στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα.
Οι παραπάνω σχετικές φωτογραφίες είναι του Νικολάου Μαγγίνα.]

Ο αιών που πέρασε υπήρξε ο πιο βίαιος αιών εις την ιστορίαν της ανθρωπότητος. Ήτο περίοδος απεριγράπτου ωμότητος του ανθρώπου απέναντι εις τον συνάνθρωπον, αλλά και πρωτόγνωρης βαρβαρότητος έναντι του φυσικού περιβάλλοντος. Μετά τους δύο αιματηρούς παγκοσμίους πολέμους, διεξάγεται σήμερον, όπως εγράφη, «ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος κατά της φύσεως». Πράγματι, εάν ιεραρχούσαμε τα μεγάλα παγκόσμια προβλήματα της εποχής μας, θα τοποθετούσαμε εις την πρώτην θέσιν το οικολογικόν πρόβλημα, κυριολεκτικώς ως θέμα ζωής και θανάτου. Δεν φαίνεται να έχουν άδικον εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η οικολογική κρίσις είναι «η μεγαλυτέρα κρίσις εις την ιστορικήν πορείαν της ανθρωπότητος», το απόγεον της οποίας δεν εβιώσαμεν ακόμη. Ζώμεν όμως ήδη τας σοβαράς επιπτώσεις της, την δραματικήν μείωσιν της βιοποικιλότητος, την ερήμωσιν, την καταστροφήν των δασών, την μόλυνσιν της ατμοσφαίρας και των υδάτων, τας οδυνηράς συνεπείας της κλιματικής αλλαγής, καθώς και τας κοινωνικάς και πολιτισμικάς προεκτάσεις όλων αυτών.

Εις τον αιώνα «λήθης της αμαρτωλότητος» απεκαλύφθησαν αι καταστροφικαί δυνάμεις της αμαρτίας ή της αλλοτριώσεώς μας, δηλαδή της αλαζονίας και του προμηθεϊκού τιτανισμού της ανθρωπίνης ελευθερίας, τόσον εις τας ανθρωπολογικάς και κοινωνικάς όσον και εις τας κοσμικάς διαστάσεις των. Η κοινή ρίζα όλων των μορφών της ανθρωπίνης καταστροφικότητος είναι όντως η αυτοαποθέωσις του ανθρώπου, το «σύμπλεγμα του Θεού», όπως ωνομάσθη. Εις την θέσιν του εκθρονισθέντος Θεού δεν εκάθισεν ο «διαφωτισμένος άνθρωπος», αλλά ο επηρμένος «ανθρωποθεός».

Δεν αρνούμεθα, φυσικά, ότι ο νεωτερικός άνθρωπος ήλλαξε την ιστορίαν, εδημιούργησε πολλά άξια λόγου εις τον χώρον της πολιτικής, της κοινωνίας, της οικονομίας, της παιδείας, της αντιμετωπίσεως της πείνας, της ενδείας, της ασθενείας. Δεν δυνάμεθα όμως να αποσιωπήσωμεν την «διαλεκτικήν της νεωτερικότητος» και την αμφισημίαν της προόδου, να μη αναλογισθώμεν το βαρύ τίμημα, το οποίον πληρώνει η σύγχρονος ανθρωπότης εις πολλούς τομείς και ιδίως αναφορικώς προς το φυσικόν περιβάλλον.

Δεν είναι διόλου τυχαίον ότι δια το περιβάλλον, την καταστροφήν και την προστασίαν του, λέγονται, γράφονται, συζητούνται τόσα πολλά, ότι διατυπώνονται ποικίλαι θέσεις και αντιθέσεις, εμφανίζονται βίαιαι αντεγκλίσεις και αντιπαραθέσεις. Ακόμη και σήμερον που ευρισκόμεθα εις το χείλος της αβύσσου δεν φαίνεται να συνετιζώμεθα. Μάλλον τρέφομεν αυταπάτας, η -το χειρότερον- γνωρίζομεν αλλά συνεχίζομεν ως να μη εγνωρίζαμεν, θυσιάζοντες την φύσιν εις αλλοτρίους θεούς, υποτάσσοντες την οικολογίαν εις την οικονομίαν. Η αλήθεια ότι δεν υπάρχει αληθινή πρόοδος, όταν αυτή συντελήται εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, δεν φαίνεται να κινητοποιή τον ανθρώπινον νουν και την βούλησιν, δεν φαίνεται να συγκλονίζη την ψυχήν μας.

Η μεγάλη δύναμις της εποχής μας, η επιστήμη, δυστυχώς συνεχίζει να λειτουργή ως θεραπαινίς του οικονομισμού και όχι ως διάκονος του ανθρωπίνου προσώπου και του κόσμου του. Φαίνεται μάλιστα ότι αι τελευταίαι εκπληκτικαί ανακαλύψεις εις τον τομέα της Γενετικής και των Νευροεπιστημών ανεθέρμαναν την εγγενή αλαζονίαν της επιστήμης έναντι της φύσεως.

Δεν αρνούμεθα, βεβαίως, ότι η επιστημονική έρευνα και η ανάπτυξις της τεχνολογίας προάγουν νέας λύσεις και τεχνικάς αντιμετωπίσεως των πολλών προβλημάτων της σήμερον. Είναι όμως βέβαιον ότι η επιστημονικοτεχνική πρόοδος έχει συνεπείας θετικάς και αρνητικάς, ότι δημιουργεί όχι μόνον κερδισμένους αλλά και χαμένους, ότι μαζί με τα προβλήματα που επιλύει, δημιουργεί και νέα προβλήματα, τα οποία και η ιδία δυσκολεύεται να αντιμετωπίση. Δια τούτο τόσον η αποθέωσις της τεχνολογίας και της επιστήμης, όσον και η δαιμονοποίησίς των είναι στάσεις λανθασμέναι. Μέτρον της προόδου είναι και θα παραμείνη ο σεβασμός του ανθρωπίνου προσώπου.

Αδυνατούμεν να πιστεύσωμεν ότι αυτός που καταστρέφει το φυσικόν περιβάλλον, τους όρους της ανθρωπίνης ζωής, ενδιαφέρεται ειλικρινώς δια τον άνθρωπον, δια την ελευθερίαν, την πρόοδον και την ευημερίαν του. Όποιος επιδιώκει ανάπτυξιν εις βάρος του περιβάλλοντος, στρέφεται αυτομάτως και κατά του ανθρωπίνου προσώπου. Η αμαρτία κατά της φύσεως είναι αμαρτία και κατά του ανθρώπου. Είναι άρνησις της κοινωνίας και της σχέσεως, άρνησις να μοιρασθώμεν τον κόσμον με τους άλλους. Δεν υπάρχει βιώσιμος ανάπτυξις, η οποία να μη συναρτάται με τον σεβασμόν της φύσεως και του συνανθρώπου.

Είναι καιρός αι λέξεις μέτρον, όρια, σεβασμός, ευθύνη να επανεισέλθουν εις την ζωήν μας, εν όψει και του γεγονότος ότι είμεθα τεχνικώς εις θέσιν να υπερβώμεν τα όρια και τα μέτρα. Η αποδοχή ορίων και ο σεβασμός των δεν είναι αδυναμία, στάσις ασύμβατος με την αυτοσυνειδησίαν και αυτοπεποίθησιν του συγχρόνου ανθρώπου, αλλά συνέπεια της υπευθυνότητος και της ελευθερίας του. Οι πειραματισμοί του ανθρώπου με την φύσιν και την ανθρωπίνην φύσιν αναιρούν οριστικώς την νεωτερικήν αυταπάτην ότι το επιστημονικώς και τεχνικώς εφικτόν είναι και αγαθόν. Δεν είναι δυνατόν να εγκαθιδρυθή ο οικολογικός πολιτισμός χωρίς την υπέρβασιν του επιστημονισμού, της εξουσιαστικής νοοτροπίας, του κτητικού τρόπου ζωής, της χρησιμοθηρίας, του ακόρεστου καταναλωτισμού των ατόμων και των μαζών, του ατομικού και του κοινωνικού ευδαιμονισμού.

Η πορεία μας προς την εδραίωσιν του οικολογικού πολιτισμού δεν ημπορεί παρά να είναι οικολογική. Δεν είναι δυνατόν να πορευώμεθα προς τον οικολογικόν πολιτισμόν και να λαμβάνωνται αποφάσεις χωρίς να υπολογίζωνται αι επιπτώσεις των εις το περιβάλλον, χωρίς σεβασμόν των οικολογικών προτεραιοτήτων. Η συνεχιζομένη φετιχοποίησις της οικονομικής προόδου υποσκάπτει την θεμελίωσιν μιας βιωσίμου οικονομίας, η οποία θα τροφοδοτή την αειφόρον ανάπτυξιν αλλά και θα τροφοδοτήται από αυτήν.

Είναι σαφές ότι η πορεία προς τον οικολογικόν πολιτισμόν είναι επίπονος και απαιτητική. Τα οικολογικά προβλήματα είναι επιτακτικά και παγκόσμια. Απαιτείται εγρήγορσις, πολύπλευρος ευαισθητοποίησις και κινητοποίησις, συνεργασία και αλληλεγγύη, συμβολή όλων ημών, ως ατόμων, ως ομάδων, ως κοινωνιών. Και αν ακόμη αι σύγχρονοι Κασσάνδραι δεν έχουν δίκαιον όταν ισχυρίζωνται ότι είναι ήδη πιο αργά από όσον φανταζόμεθα, είναι βέβαιον ότι τα οικολογικά προβλήματα θα οξύνωνται κατά τα χρόνια που έρχονται. Όντως, η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι σήμερον πολυτέλεια, αφού, όπως ορθώς αναφέρεται και εις τον τίτλον του σημερινού Συμποσίου, αποτελεί την προϋπόθεσιν της αειφόρου αναπτύξεως, η οποία είναι ζωτικός όρος της ζωής εις τον πλανήτην Γη.

Εάν ισχύουν όλα αυτά, τότε είναι αυτονόητον ότι η «τεχνική των μικρών βημάτων» δεν επαρκεί δια την αντιμετώπισιν της οικολογικής κρίσεως. Είναι αναγκαία μία κοπερνίκεια στροφή, μία ριζική αλλαγή της νοοτροπίας μας, υπέρβασις της εκμεταλλευτικής στάσεώς μας έναντι της κτίσεως, μετάβασις από την κτητικήν εις την μετοχικήν αξιολογίαν, από την καταστροφικήν αλαζονίαν και έπαρσιν απέναντι εις την φύσιν, εις την οικολογικήν συμπεριφοράν και την δημιουργικήν αντίστασιν εις την συντελουμένην γεωκτονίαν. Άλλως, θα θεραπεύωμεν περιστασιακώς τα συμπτώματα μόνον και θα μένωμεν εγκλωβισμένοι εις τα αδιέξοδά μας, αφού το πνεύμα που ανέδειξε την «κορωνίδα» της δημιουργίας εις απειλήν του κόσμου, θα παραμένη άθικτον και ενεργόν.

Η καταστροφή του περιβάλλοντος αρχίζει μέσα εις τον νουν του ανθρώπου. Ο νους μας χρήζει, λοιπόν, θεραπείας και από εκεί οφείλει να ξεκινήση η αλλαγή, η μετάνοια. Εις την ανατροπήν της νοοτροπίας του Έχειν καλείται να συμβάλη η εκπαίδευσις, η οποία οφείλει να αποκτήση σαφή οικολογικόν προσανατολισμόν. Εις αυτήν την αλλαγήν νοός ημπορούν να προσφέρουν πολλά και αι μεγάλαι θρησκευτικαί παραδόσεις, αι οποίαι είναι ταμιευτήρες ζωτικών αληθειών δια τον άνθρωπον και τον προορισμόν του.

Εδώ ευρίσκεται και η μεγάλη σημασία της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Γνωρίζομεν ότι όλα τα προβλήματά μας έχουν την πνευματικήν των διάστασιν, ότι συνδέονται με την εικόνα που έχει ο άνθρωπος δια τον εαυτόν του, δια την σχέσιν του με τον Θεόν, τον συνάνθρωπον και τον κόσμον. Μέσα εις ένα πολιτισμόν, εις την βάσιν του οποίου ευρίσκονται διαταραγμέναι σχέσεις του ανθρώπου με τον Θεόν, τον συνάνθρωπον και την φύσιν, ανελάβομεν να προβάλλωμεν τας σωστικάς αληθείας της πίστεώς μας και το ανεξάντλητον οικολογικόν δυναμικόν της Ορθοδοξίας. Στόχος μας ήτο εξ αρχής η συμβολή εις την ανάπτυξιν ενός οικολογικού πολιτισμού.

Εβοηθήσαμεν να αναδειχθούν μέσα από την ορθόδοξον θεολογικήν οπτικήν νέαι διαστάσεις του οικολογικού προβλήματος, τόσον αναφορικώς προς τα αίτια της οικολογικής κρίσεως όσον και ως προς τας δυνατότητας υπερβάσεώς της. Αι προσπάθειαι ημών εκαρποφόρησαν όχι μόνον εις διαχριστιανικόν και διαθρησκειακόν επίπεδον, αλλά και εις διεπιστημονικόν, διακρατικόν και παγκόσμιον, με ποικίλας πρωτοβουλίας, με τα οκτώ διεθνή οικολογικά Συμπόσια εν πλω και πολλά συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδας, ομιλίας, με αποτελεσματικάς κινητοποιήσεις, έμπρακτον οικολογίαν και πολλάς άλλας δράσεις. Αι δραστηριότητες αύται συν Θεώ θα συνεχισθούν.

Αισθανόμεθα ικανοποίησιν διότι με όλας αυτάς τας ευλογημένας δράσεις των τελευταίων είκοσι ετών προβάλλεται ο δυναμισμός της Ορθοδόξου εκκλησιοτραφούς πνευματικότητος. Είναι εκπληκτικόν πόσοι συνάνθρωποί μας, αδιάφοροι δια την παράδοσιν της Ορθοδοξίας, εμπνέονται από το οικολογικόν και ασκητικόν της περιεχόμενον και ανακαλύπτουν τον πνευματικόν της πλούτον και τον προσωποκεντρικόν της πολιτισμόν.

Κυρίαι και Κύριοι,

Πυρήνας του πολιτισμού που παρήγαγεν η Ορθοδοξία είναι ο πολιτισμός του προσώπου. Είναι ο πολιτισμός της προτεραιότητος της σχέσεως, της σχέσεως με τον Τριαδικόν Θεόν, με τον συνάνθρωπον και με τον κόσμον. Με αυτήν την έννοιαν, δι’ ημάς προϋπόθεσις του οικολογικού πολιτισμού είναι η εγκαθίδρυσις του πολιτισμού του προσώπου. Η αντίστασίς μας εις την κυριαρχίαν του Έχειν, είναι αγών δια την πίστιν εις τον Θεόν, δια την αγάπην δια τον άνθρωπον και δια την προστασίαν της κτίσεως. Το πνεύμα είναι αδιαίρετον. Πολιτισμός του προσώπου και οικολογικός πολιτισμός είναι αλληλένδετοι εκφάνσεις της μιας ορθοδόξου πνευματικότητος και της χριστιανικής ημών ταυτότητος.

Ο Χριστιανισμός δεν επρόδωσε ποτέ την γην εν ονόματι του ουρανού, όπως ήθελεν ο φιλόσοφος του Υπερανθρώπου. Η χριστιανική πίστις δεν οδηγεί εις περιφρόνησιν της ζωής και της κτίσεως. Ούτε, βεβαίως, υπήρξεν η Βίβλος, με το «Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και πληρώσατε την γην και κατακυριεύσατε αυτής» (Γεν. 1, 28), η απαρχή του οικολογικού προβλήματος και της κυριαρχίας του ανθρώπου εις βάρος της υπολοίπου δημιουργίας. Η νεωτερική σχέσις ανθρώπου και κτίσεως με την συνακόλουθον αντικειμενοποίησιν και αλόγιστον εκμετάλλευσιν της φύσεως είναι διαστρέβλωσις της αυθεντικής χριστιανικής ανθρωπολογίας και κοσμολογίας και όχι συνέπειά της.

Ο Χριστιανισμός δεν είναι δυϊστικός, δεν είναι ανθρωπομονιστικός, ούτε φυσικά έχει σχέσιν με τας εκφάνσεις του οικολογικού νεομυστικισμού και με την ειδωλοποίησιν της «μητρός φύσεως». Η χριστιανική πίστις είναι ολιστική. Ο άνθρωπος δεν σώζεται χωρίς την κτίσιν. Όλη η ζωή της Εκκλησίας είναι αποκάλυψις του πως δυνάμεθα να ζήσωμεν εις τον κόσμον χωρίς να τον καταστρέφωμεν, χωρίς να τον εξουσιάζωμεν, τι δηλαδή σημαίνει ευχαριστιακή σχέσις με την δημιουργίαν. Ο ευχαριστιακός πολιτισμός της Εκκλησίας είναι αυθεντικός οικολογικός πολιτισμός.

Εις την νεοπρωταγορικήν εποχήν μας ηχεί έντονα ο λόγος του σοφιστού Πρωταγόρου «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», με νοηματοδοτήσεις πρωτίστως ευδαιμονιστικάς. Ο Πλάτων είχεν αντιπαραθέσει, ως γνωστόν, εις τον πρωταγόρειον αφορισμόν το «Πάντων χρημάτων μέτρον Θεός». Άνθρωπος χωρίς Θεόν και θεός-Ιδέα χωρίς τον άνθρωπον, δεν είναι όμως η απάντησις εις το ερώτημα δια την αλήθειαν της ανθρωπίνης υπάρξεως και της ελευθερίας. Ο Χριστιανισμός έδωσε την ιδικήν του απάντησιν: Πάντων χρημάτων μέτρον Θεάνθρωπος. Ο πρωταγορικός άνθρωπος – μέτρον ανεδείχθη εις άμετρον κυρίαρχον και εκμεταλλευτήν της κτίσεως, εις «άχθος αρούρης». Ο θεός-Ιδέα ήτο και είναι «πολύ ψηλά» και μακράν δια να ακούση την κραυγήν αγωνίας του ανθρώπου, δια να ενδιαφερθή δια τας τύχας της ιστορίας και του κόσμου. Ο Θεός αυτός παραμένει το «πρώτον ακίνητον», αφού κάθε κίνησις, και φυσικά κάθε κίνησις, και προς τον άνθρωπον, θα εσήμαινεν ατέλειαν και ένδειαν.

Ο σαρκωθείς Λόγος του Θεού προσέλαβε την ανθρωπίνην φύσιν και εν αυτή την σάρκα του κόσμου, καινοποιώντας και αγιάζοντας εν τη Εκκλησία τα πάντα. «Ελευθέρα μεν η κτίσις γνωρίζεται, Υιοί δε φωτός οι πριν εσκοτισμένοι» (Καταβασίαι των Θεοφανείων, Η΄ Ωδή). Η εν χάριτι κλήσις των πιστών είναι να ζουν ευχαριστιακώς, να αληθεύουν εν τη κοινωνία της αγάπης, να καλλιεργούν και να ομορφαίνουν την πλάσιν ως φύλακες και οικονόμοι και να την αναφέρουν εν ταπεινώσει προς τον Δημιουργόν.

Ευχαριστούμεν δια την προσοχήν σας.

Οι συνεπέστεροι Αναγνώστες μας

Related Posts with Thumbnails