Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης στη Σύνοδο Κορυφής στη Χάλκη, περί Θεολογίας, περιβαλλοντικού ήθους και χρήσης της τεχνολογίας

«Χωρίς να αγγίζουμε τον άλλο έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μένουμε σε επαφή μαζί του»

Ρεπορτάζ- φωτογραφίες των Νίκου Παπαχρήστου και Νίκου Μαγγίνα

Πηγή: Amen.gr 

Με τις επισημάνσεις του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη, εμπνευστή της θεολογίας του περιβάλλοντος, ολοκληρώθηκαν αργά το απόγευμα της Τετάρτης οι εργασίες του Διεθνούς Περιβαλλοντικού Συνεδρίου της Χάλκης, με θέμα «Παγκόσμια Ευθύνη και Περιβαλλοντική Αειφορία», που διοργάνωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε συνεργασία με το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Southern New Hamphshire. «H άκρατη λατρεία της τεχνολογίας μας τυφλώνει, ως προς τα καταστροφικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει για την οικολογία», σημείωσε ο Μητροπολίτης Περγάμου αναφερόμενος με κριτική διάθεση στην κυριαρχία της τεχνολογίας η οποία, όπως είπε, αποπροσωποποιεί την ανθρώπινη επικοινωνία δεδομένου ότι παρακάμπτει τη διαμεσολάβηση του ανθρώπινου σώματος και της χρονικότητάς του. «Χωρίς να αγγίζουμε τον άλλο έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μένουμε σε επαφή μαζί του», τόνισε ο Περγάμου Ιωάννης ενώ σε άλλο σημείο ξεκαθάρισε ότι «Εκκλησία δεν μπορεί παρά να ανήκει στη ριζοσπαστική οικολογία».

Στην ομιλία του, που έγινε στην αγγλική γλώσσα, ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης έκανε μια ιστορική αναδρομή στις οικολογικές πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου –στις οποίες ανήκει και το Συνέδριο της Χάλκης– και επισήμανε πως η Εκκλησία, στο πλαίσιο της Πατερικής Διδασκαλίας, πρέπει να δώσει έμφαση στις εξής τέσσερεις αρχές:

Α. Η σημασία του ανθρώπινου σώματος (τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι ο άνθρωπος δεν έχει σώμα αλλά είναι το σώμα του).

Β. Ο άνθρωπος δεν είναι ιδιοκτήτης ούτε οικονόμος της κτίσεως αλλά ιερέας της, καθότι καθήκον του είναι να την αναφέρει στον Δημιουργό της.

Γ. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να χρησιμοποιεί την κτίση σαν πηγή ενέργειας μετατρέποντας την έτσι σε αντικείμενο,

Δ. Η έννοια της αμαρτίας πρέπει να διευρυνθεί ώστε να συμπεριλάβει κάθε καταστροφή κατά της Κτίσης.

Ο Μητροπολίτης Περγάμου εκτίμησε τα θετικά στοιχεία που προέκυψαν ως αποτέλεσμα του διαλόγου μεταξύ θρησκείας και επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα, τόνισε, ότι η επιστήμη δίδαξε στη θεολογία το να πάρει πιο σοβαρά την οργανική σύνδεση του ανθρώπου με τη φύση (θεωρία της Εξέλιξης), ενώ η Θεολογία δίδαξε στην επιστήμη να έχει ολιστική προσέγγιση στη μεθοδολογία της.

Αναφερόμενος στα θέματα που τέθηκαν από τους ομιλητές κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου τα συνόψισε στις εξής τρεις κατηγορίες:

Α. Βιοποικιλότητα.

Β. Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.

Γ. Οικονομίας και Καινοτομιών.

Στη συνέχεια ο Μητροπολίτης Περγάμου υποστήριξε πως η Θεολογία του Περιβάλλοντος θα πρέπει να γίνει μέρος του προγράμματος εκπαίδευσης των κληρικών και εν γένει της Παιδείας. 

«Πως μπορεί όμως η Θεολογία του Περιβάλλοντος να γίνει μέρος της κουλτούρας μας δεδομένου ότι υπάρχει ανάγκη ενός οικολογικού ήθους και όχι μιας οικολογικής ηθικής;» διερωτήθηκε ο Μητροπολίτης Ιωάννης.  

«Το ήθος σε αντίθεση με την ηθική διατυπώνεται μέσω μιας συμβολικής γλώσσας την οποία στο παρελθόν προσέφερε η Εκκλησία. Πως όμως να νοηματοδοτηθεί μια τέτοια γλώσσα συμβολισμών σε μια κοινωνία που έχει πάψει να είναι κοινότητα;».

Στη συνέχεια ο Μητροπολίτης Περγάμου –και πρώην Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών– εμφανίστηκε κριτικός έναντι της κυριαρχίας της τεχνολογίας υποστηρίζοντας ότι αποπροσωποποιεί την ανθρώπινη επικοινωνία δεδομένου ότι παρακάμπτει τη διαμεσολάβηση του ανθρώπινου σώματος και της χρονικότητάς του.  

«Χωρίς να αγγίζουμε τον άλλο έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μένουμε σε επαφή μαζί του», τόνισε και σε άλλο σημείο της ομιλίας του σημείωσε: «H άκρατη λατρεία της τεχνολογίας μας τυφλώνει ως προς τα καταστροφικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει για την οικολογία».

Ως παράδειγμα οικολογικής συνείδησης και συμπεριφοράς έφερε την ανοικοδόμηση του νέου Καθολικού της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Ζωοδόχου Πηγής Χρυσοπηγής Χανίων, που είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Κυρίου, που έγινε δυνατή χωρίς την παρέμβαση της τεχνολογίας και με υλικά που έδωσε η φύση της περιοχής. Να σημειωθεί ότι τα εγκαίνια του νέου Καθολικού θα τελέσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.

Ο Μητροπολίτης Περγάμου στην ομιλία του αναφέρθηκε σε δύο διαφορετικές προσεγγίσεις του περιβαλλοντικού προβλήματος, αφενός μιας ριζοσπαστικής οικολογίας (radical ecology) η οποία χρησιμοποιεί όσο το δυνατόν λιγότερο την τεχνολογία και είναι πρόθυμη να θυσιάσει το οικονομικό κέρδος χάριν του οικολογικού ήθους και αφετέρου μιας διαχειριστικής οικολογίας (managerial ecology) η οποία θέτει την τεχνολογία στην υπηρεσία της οικονομίας.

«Αυτή η διάκριση καθιστά σαφές ότι η Εκκλησία δεν μπορεί παρά να ανήκει στη ριζοσπαστική οικολογία. Δυστυχώς η πλειονότητα των ανακοινώσεων του παρόντος Συνεδρίου ανήκε στη Διαχειριστική οικολογία», είπε με νόημα ο Μητροπολίτης Περγάμου ενώ οι σύνεδροι όρθιοι χειροκροτούσαν τον Ιεράρχη του Οικουμενικού Θρόνου.