Η πίστη ως ευθύνη απέναντι στην Κτίση. Σχόλια στο Πατριαρχικό Μήνυμα 2025 για την Ημέρα Προσευχής υπέρ του Περιβάλλοντος

Του π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Με την είσοδο του νέου εκκλησιαστικού έτους 2025-26, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος απηύθυνε εκ του αειλαμπούς Φαναρίου το καθιερωμένο Πατριαρχικό Μήνυμα για την Ημέρα Προσευχής υπέρ της Προστασίας του Περιβάλλοντος. Πρόκειται για έναν λόγο με υψηλό θεολογικό περιεχόμενο και πνευματική βαρύτητα, ο οποίος υπενθυμίζει την ευθύνη των χριστιανών απέναντι στη δημιουργία, ως αναπόσπαστου μέρους της πίστης και της ορθοδοξίας ως ορθοπραξίας.

Ο Παναγιώτατος τοποθετεί στο επίκεντρο την εσωτερική σύνδεση ανάμεσα στην πνευματική κρίση και την περιβαλλοντική καταστροφή. Η φθορά του κόσμου αντανακλά την διατάραξη της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό και τη δημιουργία. Ο κόσμος, ως έργο του Θεού, φέρει ιερότητα και νόημα. Ο άνθρωπος καλείται να ζει μέσα σε αυτόν με ευθύνη, σεβασμό και ευχαριστία.

Η ορθόδοξη παράδοση προσφέρει ένα βαθιά ανθρωπολογικό και κοσμολογικό όραμα. Ο άνθρωπος, ως εικόνα Θεού, έχει αποστολή να καλλιεργεί και να διαχειρίζεται την δημιουργία με σοφία και μέτρο. Η ευχαριστιακή ζωή της Εκκλησίας φανερώνει την δυνατότητα μεταμόρφωσης του υλικού σε πνευματικό, την ομορφιά της λιτότητας και την ελευθερία που γεννά ο σεβασμός προς το κάθε τι.

Μέσα από τον όρο «οικολογική μετάνοια», ο Πατριάρχης εκφράζει την ανάγκη για βαθύτερη συνειδητοποίηση του τρόπου ζωής. Η μετάνοια περιλαμβάνει αλλαγή προσανατολισμού, επανεκτίμηση των επιλογών και στροφή προς έναν πολιτισμό ευγνωμοσύνης, συνεργασίας και αυτοσυγκράτησης.

Σημαντική παραμένει και η επισήμανση της σχέσης ανάμεσα στην περιβαλλοντική κρίση και τη βία που μαστίζει τις κοινωνίες. Ο λόγος του Πατριάρχη συνδέει τη φθορά της φύσης με τον ανθρώπινο πόνο. Η δημιουργία εκφράζει την αγωνία της μαζί με τους πληγωμένους ανθρώπους. Η ειρήνη περιλαμβάνει τη συμφιλίωση με το περιβάλλον, την δικαιοσύνη και την ενότητα όλων των μορφών ζωής.

Το μήνυμα εμπεριέχει προτροπή για πράξη. Οι ενορίες, οι μονές και οι κοινότητες καλούνται να οργανώσουν παιδευτικές και πρακτικές πρωτοβουλίες, με ιδιαίτερη φροντίδα για τη νέα γενιά. Η διαπαιδαγώγηση των παιδιών, σε πνεύμα σεβασμού προς την δημιουργία, αποτελεί θεμέλιο για ένα βιώσιμο μέλλον. Ο τρόπος ζωής του πιστού λειτουργεί ως μαρτυρία, με βάση την εγκράτεια, τη σοφία και την κοινωνική ευθύνη.

Η Εκκλησία συνδέει την προσευχή με την πράξη, την παιδεία, τον διάλογο και τη συμμετοχή στους θεσμούς που προάγουν την δικαιοσύνη και την οικολογική επίγνωση. Η χριστιανική στάση απέναντι στο περιβάλλον αποτελεί συνέχεια της θεολογίας της δημιουργίας.

Το μήνυμα Βαρθολομαίου φωτίζει με καθαρότητα τη σημερινή πραγματικότητα. Ο χρόνος μπροστά μας προσφέρει ευκαιρία για απόφαση. Ο σεβασμός προς την κτίση, η αναγνώριση των ορίων, η επιδίωξη της ειρήνης και της δικαιοσύνης συγκροτούν τις βασικές γραμμές ενός πνευματικού αγώνα, με άμεσο αντίκτυπο στο μέλλον του κόσμου. Όπου ανθίζει η συνείδηση ευθύνης και συνεργασίας, διατηρείται ζωντανή η ελπίδα για έναν κόσμο που εκφράζει την ομορφιά του Δημιουργού του.