© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

Άγραφα (6) Αμερική (25) Αφιερώματα (6) Γιώργος Καρρής (10) Γρεβενά (1) Έδεσσα (1) Ειδήσεις για το Περιβάλλον (28) Εκδόσεις (23) Εκπαίδευση (2) Ελαιο-σώματα (13) Επικαιρότητα (28) Ζάκυνθος και Περιβάλλον (233) Ζωές εφήμερες (μικρά videos π. Π. Κ.) (10) Θρησκεία και Περιβάλλον (335) Κείμενα π. Παναγιώτη Καποδίστρια (41) Κέντρο Λόγου ΑΛΗΘΩΣ (23) Κερκίνη (1) Κορινθία (1) Κρίσεις για τα "Κεφάλαια Θεολογίας του Περιβάλλοντος" (7) Λίμνη Πλαστήρα (6) Λογοτεχνία (2) ΜάνηNatura (1) Μοναχισμός και Περιβάλλον (9) Μουσεία Φύσης (16) Μουσική (2) Οικολογικά Συνέδρια (51) Οικολογικές δράσεις Βατικανού (5) Πρωτοβουλίες Οικουμενικού Πατριάρχη (255) Πυρκαγιές 2007 (13) Πυρκαγιές 2009 (6) Πυρκαγιές 2017 (10) Πυρκαγιές 2018 (9) Πυρκαγιές 2019 (1) Σεισμοί (2) Στίγματα (62) Στροφάδια (20) Ταινίες οικολογικές (14) ΤΕΙ Ζακύνθου (10) Το Η΄ Οικολογικό Συμπόσιο στον Μισισιπή (22) Υμνολογία Οικολογική (3) Φύση Ιορδανίας (6) Φύση Κιέβου (4) ΦωτοNatura (209) Ώρα της Γης (9) AfricaNatura (23) Covid-19 (7) Editorial (1) Greener Attica 2018 (9) Halki Summit 2012 (6) Halki Summit 2015 (5) Halki Summit 2019 (5) Halki Summit 2021 (1) Halki Summit 2022 (1) Holy Land Άγιοι Τόποι (1)

8.12.07

Ecumenical Patriarch's message to the 20th World Energy Congress


The World Energy Congress is widely recognised as the premier global all-energy event on the calendar and has been running since 1924. The 20th Congress was held in November 2007 in Rome.


30.11.07

Η "ελεήμων καρδία" φλέγεται από αγάπη για την Κτίση

Ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος, σπουδαίος ασκητής του 7ου αιώνα, μπορεί να υπήρξε ερημίτης του βουνού, αλλά τα μεστά του κείμενα έχουν καθολική εμβέλεια. Δεν απευθύνονται μόνο στην έρημο, αλλά και στην πόλη, ούτε μονάχα στους μοναχούς. Νουθετεί τους ενδιαφερόμενους κάθε καιρού καί τόπου για πλείστα όσα ζητήματα πνευματικής επιβίωσης.
Ανάμεσα στα θέματα, τα οποία πραγματεύεται, μιλά με τρυφερότητα και πατρική γλυκύτητα για την αγάπη που οφείλουμε άπαντες στην τριγύρω μας Κτίση. Ας ακροασθούμε τον αγαθό του λόγο:

«Τι είναι καρδία ελεήμων; Είναι να φλέγεται από αγάπη η καρδιά για όλη την κτίση: Για τους ανθρώπους, για τα πουλιά και για τα ζώα και για τους δαίμονες και για κάθε κτίσμα. Και καθώς ό άνθρωπος τα φέρνει στη μνήμη του και τα σκέφτεται, τα μάτια του τρέχουν δάκρυα. Από την πολλή και σφοδρή συμπάθεια πού συνέχει την καρδιά του και από την πολλή εμμονή σ' αυτή την κατάσταση, μικραίνει ή καρδιά του και δεν μπορεί να υποφέρει ή να ακούσει ή να δει κάποια βλάβη ή κάτι έστω και λίγο λυπηρό να γίνεται στην κτίση. Γι' αυτό και για τα άλογα ζώα και για τους εχθρούς της αλήθειας και γι' αυτούς πού τον βλάπτουν προσεύχεται συνεχώς με δάκρυα, ζητώντας από το Θεό να τους φυλάξει και να τους συγχωρήσει. Ομοίως προσεύχεται και για τα ερπετά από την πολλή του ευσπλαχνία, πού συγκινεί την καρδιά του, υπερβαίνοντας το ανθρώπινο μέτρο και φτάνοντας στην ομοιότητα του Θεού».

* Από το «ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ Από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου», Ερμηνευτική απόδοση – επιμέλεια Κωνσταντίνου Χρ. Καρακόλη, εκδ. «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ».

21.10.07

Η "Καλή Μνήμη" του Marcelo Brodsky

Στην Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Κυριακή, 21.10.2007) και στο άρθρο του Ηλία Μαγκλίνη "Φωτογραφική μνήμη για τους απόντες" παρουσιάζεται το έργο ενός διαπρεπούς Αργεντίνου Καλλιτέχνη και Ακτιβιστή, του Μαρτσέλο Μπρόντσκι (Marcelo Brodsky), μες από μια φωτογραφική του έκθεση-εγκατάσταση, η οποία με τίτλο "Καλή Μνήμη" (Buena Memoria), έχει παρουσιασθεί σε είκοσι χώρες και πρόσφατα στη χώρα μας.

Η "Καλή Μνήμη" επιχειρεί να κρατήσει ολοζώντανες όλες εκείνες τις ταλαίπωρες ανθρώπινες υπάρξεις, που αφανίστηκαν κατά την πολύχρονη τραυματική εμπειρία της Αργεντινής, λόγω της αναίσχυντης επικυριαρχίας του χουντικού καθεστώτος.

Από το παραπάνω δημοσίευμα αξίζει να πληροφορηθούμε ορισμένα βιογραφικά του σημαντικού αυτού Καλλιτέχνη και Ακτιβιστή:

Ο Μαρτσέλο Μπρόντσκι γεννήθηκε το 1954 στην Αργεντινή. Σπούδασε οικονομικά στην Ισπανία όπου έζησε ως αυτοεξόριστος από το 1977 έως το 1996. Εργάστηκε ως φωτογράφος, έχει εκδώσει μια ποιητική συλλογή και στο έργο του ασχολείται με τον συνδυασμό διαφόρων οπτικών μέσων και γραπτού λόγου. Σήμερα η βάση του είναι το Μπουένος Αϊρες και, πέρα από το καλλιτεχνικό του έργο, είναι μέλος της Επιτροπής για το Μνημείο των Θυμάτων της Κρατικής Τρομοκρατίας και του συμβουλίου της "Καλής Μνήμης", μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 2003 έλαβε το Βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από το Ιδρυμα B’nai Brith.
Η εγκατάσταση "Καλή Μνήμη" έχει εκτεθεί σε περισσότερα από 100 μουσεία, γκαλερί, πανεπιστήμια και σχολεία, σε περίπου 20 χώρες.

16.10.07

Ο κόσμος του Yann Arthus Bertrand


Ο Yann Arthus Bertrand είναι ένας διάσημος Γάλλος φωτογράφος (γεν. Παρίσι 1946), ο οποίος έχει ειδικευτεί στην αεροφωτογραφία, εμμένοντας ιδιαίτερα στην καταγραφή των κατά καιρούς αλλοιώσεων ή των σταδιακών μεταβολών που συμβαίνουν επάνω στο πολύπαθο "σώμα" της Γης μας.

Πρόκειται στην πραγματικότητα για έναν εξέχοντα ακτιβιστή φωτογράφο. Με τις εκθέσεις και την ιδιαιτερότητα της οπτικής του, πασχίζει να ενεργοποιήσει την διεθνή ευαισθησία για τους κινδύνους που επαπειλούν τον πλανήτη μας, να κινητοποιήσει τις υπνώττουσες δυνάμεις που έχουν την ευθύνη προς τούτο, αλλά και να πληροφορήσει με τις πρωτότυπες φωτοαποτυπώσεις του τον απλό και απληροφόρητο λαό για τις άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες, εξαιτίας των καταστροφών.

Ένα από τα λευκώματα μ' εντυπωσιακές φωτογραφίες του που ήδη κυκλοφορούν στην Ελλάδα, είναι το "365 ημέρες για να συλλογιστούμε τη Γη μας", (σ' ελληνική μετάφραση Ζανίν Ντελοπούλου, εκδ. Κέρκυρα, 2005, σσ 740).

Ακολουθεί ένα μικρό βίντεο, που τον αφορά, για να γνωρίσουμε καλύτερα τον σπουδαίο αυτόν Καλλιτέχνη και υπερασπιστή του θνήσκοντος φυσικού Περιβάλλοντός μας.


15.10.07

Ημέρα δράσης των Bloggers για το Περιβάλλον

Νικηφόρου Βρεττάκου

ΛΟΓΟΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Πριν μολυνθεί η ατμόσφαιρα, κύριοι, θα πρέπει να είχε

κάτι άλλο μολυνθεί. Πώς κι από ποια σαπρόφυτα

ή μικρόζωα να ξεκίνησε η σήψη της γης, κανείς

δεν μπορεί ίσως να το ειπεί με ακρίβεια. Είναι πολύ

δύσκολο πράγμα η ιστορία. Να άρχισε τον καιρό

που πολεμούσαν οι Ευρωπαίοι στην Κίνα υπέρ του οπίου

και του Χριστού; Ή τον καιρό που αμπάριαζαν τους Μαύρους

σαν τα ξερά δαμάσκηνα, τους ξεμπάρκαραν

στις παραλίες σωρούς και τους πουλούσαν

προς δέκα σέντζια τον καθένα; Πριν; Έπειτα; Χθες,

όταν εκείνος ο φριχτός επιχειρηματίας

του Αδη, με τα υψικάμινα κρεματόρια, ισχυριζόταν

ότι τον έπλασε ο Θεός κι ότι αυτός προγραμμάτισε

το πεπρωμένο του στη γη, ενώ είναι αναμφισβήτητο

πως ο Θεός δεν έπιασε ποτέ σκατά στα χέρια του;

.

Τι υπόσχεση να δώσουμε τώρα, κύριοι, στα ψάρια;

Θα το μπορούσαμε ασφαλώς σήμερα, αν εγκαίρως

απομονώνονταν οι μολυσμένοι οργανισμοί,

αν κόβονταν τ' ακάθαρτα χέρια, αν αδειαζόταν

το Αγαλμα της Ελευθερίας εγκαίρως απ' τα σάπια

αίματα που έχει μέσα του. Δύσκολο τώρα

να προβλεφθεί το τι θα γίνει. Πάντως κι επειδή

δεν πρέπει να μην έχουμε ελπίδες, κάτι πρέπει

να κάνουμε. Κάπου να καταφύγουμε.

Να ενεργούμε πάντως. Πάμε στους Δελφούς!

12.10.07

Μια άβολη αλήθεια: Το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2007 στον Αλ Γκορ / An Inconvenient Truth




Μια άβολη αλήθεια

Σε σκηνοθεσία Ντέιβις Γκουγκενχάιμ, μια ταινία-ντοκυμαντέρ του Αλ Γκορ, στον οποίον σήμερα (άκουσον, άκουσον!!!) απονεμήθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για το 2007, από κοινού με την Διακυβερνητική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών (IPCC) για τις Κλιματικές Αλλαγές.

Ο πρώην Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Αλ Γκορ (ουδόλως αθώος για τα δεινά του Περιβάλλοντος) παρουσιάζει στην αξιοπρόσεκτη αυτήν ταινία ένα αποκαλυπτικό, υποβλητικό όραμα για το μέλλον του πλανήτη και του ανθρώπινου πολιτισμού. Πρόκειται για μια δυνατή κραυγή εγρήγορσης των λαών, με στόχο να υπερβεί μύθους και παρανοήσεις, καθιστώντας σαφές, ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη μας αποτελεί έναν υπαρκτό και ήδη εξελισσόμενο κίνδυνο. Η ταινία κάνει απολύτως σαφές το επιχείρημα του Αλ Γκορ (έστω και κατόπιν των οικολογικών καταστροφών, τις οποίες παλαιότερα επέφερε η πολιτική Κλίντον-Γκορ), ότι δηαλαδή είναι ανάγκη να δράσουμε εδώ και τώρα (όχι αύριο ή μεθαύριο), για να διασώσουμε τη Γη μας. Ο καθένας μας έχει την δύναμη να επιφέρει θετικές αλλαγές στον τρόπο που βιώνει την καθημερινότητά του και να αποτελέσει ο ίδιος μέρος της λύσης του προβλήματος.

Αυτά για εμάς, δίχως -εννοείται- να έχει άδικο!... Για την Ύβρη των υπερδυνάμεων και δη της υπερφίαλης Αμερικής, για τον ολοένα συντελούμενο βιασμό των μικρών και καταφρονεμένων, ποιος άραγε θα μιλήσει δίχως περιστροφές και ωραιοποιήσεις;

3.10.07

Άρπυια: Το πλωτό καταφύγιο των θαλασσοπόρων

Γιώργος Καρρής είναι ένας νέος επιστήμονας, Εργαστηριακός Συνεργάτης του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων - Παραρτήματος Ζακύνθου και μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας.
Αυτό τον καιρό, έκανε διάφορες ορνιθολογικές και περιβαλλοντικές μελέτες στα νησιά των Στροφάδων. Ήδη έχουμε σε προηγούμενη ανάρτησή μας δημοσιοποιήσει ένα πρώτο άρθρο του για το Μεγάλο Νησί, κοιταγμένο από οικολογική άποψη. Μόλις επέστρεψε από την απόλυτη ηρεμία των εκεί κάτω, φέρνοντάς μας πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αυτή τη φορά από το Μικρό Νησί των Στροφάδων, το επονομαζόμενο Άρπυια.
Τον ευχαριστούμε πολύ για την πρώτη εδώ δημοσίευσή τους, μαζί μ' ένα σύντομο κατατοπιστικό σημείωμά του, ευχόμενοι θερμά καλή συνέχεια στις έρευνες και τη ζωή του.
π.Π.Κ.]








Η Άρπυια, το μικρότερο νησί των Στροφάδων, λιάζεται πάνω στο ανοικτό πέλαγος περιμένοντας να υποδεχτεί τα κουρασμένα πουλιά κατά τη διάρκεια της εαρινής και φθινοπωρινής μετανάστευσης. Οι βραχώδεις ακτές περιμετρικά του νησιού αποτελούν ιδιαίτερα προσφιλή βιότοπο για την αναπαραγωγή των Αρτέμηδων, οι οποίοι παρατηρούνται στην περιοχή από τον Απρίλη μέχρι και τον Οκτώβρη, οπότε και φεύγουν για τον Ατλαντικό.
Με εξαίρεση το μικρό εκκλησάκι του Οσίου Ονούφριου και Πέτρου και το ερειπωμένο σπιτάκι στο μέσο του νησιού, πρόκειται πραγματικά για ένα νησί αδιατάρακτο ως προς τη φυσική του θαμνώδη βλάστηση, με τα σχίνα και τις αγριελιές να δεσπόζουν.
Η φιλόξενη όμως Άρπυια δεν περιμένει μόνο τα μεταναστευτικά πουλιά στην αγκαλιά της αλλά και τους θαλασσοπόρους (ναυτικούς και τουρίστες), οι οποίοι στους δύο απάνεμους κολπίσκους δυτικά και ανατολικά του νησιού, μπορούν να δέσουν τα σκάφη τους και να προφυλαχθούν από την κακοκαιρία.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν και οι δεκάδες ξέρες που υπάρχουν μεταξύ της Άρπιας και της νήσου Σταμφάνη, οι οποίες αποτελούν περιστασιακούς τόπους ξεκούρασης πουλιών όπως γλάρων και ερωδιών, υπερτονίζοντας έτσι την άγρια ομορφιά του τοπίου.

28.9.07

Ο Γέροντας Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης για την ομορφιά της Κτίσης

Να χαίρεσθε όσα μάς περιβάλλουν. Όλα μάς διδά­σκουν και μάς οδηγούν στον Θεό. Όλα γύρω μας εί­ναι σταλαγματιές της αγάπης του Θεού. Και τα έμψυχα και τα άψυχα και τα φυτά και τα ζώα και τα πουλιά και τα βουνά και η θάλασσα και το ηλιοβασίλεμα και ο έναστρος ουρανός. Είναι οι μικρές αγάπες, μέσα απ' τις οποίες φθάνομε στη μεγάλη Αγάπη, τον Χριστό. Τα λουλούδια, για παράδειγμα, έχουν τη χάρη τους, μας διδάσκουν με το ά­ρωμά τους, με το μεγαλείο τους. Μας μιλούν για την αγά­πη του Θεού. Σκορπούν το αρωμά τους, την ομορφιά τους σε αμαρτωλούς και δικαίους.
Για να γίνει κανείς Χριστιανός, πρέπει να έχει ποιητι­κή ψυχή, πρέπει να γίνει ποιητής. «Χοντρές» ψυχές κοντά Του ο Χριστός δεν θέλει. Ο χριστιανός, έστω και μόνο ό­ταν αγαπάει, είναι ποιητής, είναι μες στην ποίηση. Την α­γάπη ποιητικές καρδιές την ενστερνίζονται, τη βάζουν μέ­σα στην καρδιά τους, την αγκαλιάζουν, τη νιώθουν βαθιά.

Να εκμεταλλεύεσθε τις ωραίες στιγμές. Οι ωραίες στιγμές προδιαθέτουν την ψυχή σε προσευχή, την καθι­στούν λεπτή, ευγενική, ποιητική. Ξυπνήστε το πρωί, να δεί­τε τον βασιλιά ήλιο να βγαίνει ολοπόρφυρος απ' το πέλα­γος. Οταν σας ενθουσιάζει ένα ωραίο τοπίο, ένα εκκλησά­κι, κάτι ωραίο, να μη μένετε εκεί, να πηγαίνετε πέραν αυτού, να προχωρείτε σε δοξολογία για όλα τα ωραία, για να ζείτε τον μόνον Ωραίον. Όλα είναι άγια, και η θάλασσα και το μπάνιο και το φαγητό. Όλα να τα χαίρεσθε. Όλα μας πλουτίζουν, όλα μας οδηγούν στη μεγάλη Αγάπη, ό­λα μας οδηγούν στον Χριστό.

Να παρατηρείτε όσα έφτιαξε ο άνθρωπος, τα σπίτια, τα κτίρια, μεγάλα ή μικρά, τις πόλεις, τα χωριά, τους αν­θρώπους, τον πολιτισμό τους. Να ρωτάτε, να ολοκληρώνε­τε τις γνώσεις σας για το καθετί, να μη στέκεστε αδιάφο­ροι. Αυτό σας βοηθάει σε βαθύτερη μελέτη των θαυμάσιων του Θεού. Γίνονται όλα ευκαιρίες να συνδεόμαστε με όλα καί με όλους. Γίνονται αιτίες ευχαριστίας και δεήσεως στον Κύριο του παντός. Να ζείτε μέσα σε όλα, στη φύση, στα πάντα. Η φύση είναι το μυστικό Ευαγγέλιο. Οταν, όμως, δεν έχει κανείς εσωτερική χάρη, δεν τον ωφελεί η φύση. Η φύση μάς ξυπνάει, αλλά δεν μπορεί να μας πάει στον Πα­ράδεισο.

[Από το βιβλίο Γέροντος Πορφυρίου«Βίος και Λόγοι», εκδ. (6η) Ιεράς Μονή Χρυσοπηγής Χανίων, 2006, σ. 461 εξ. Εμείς αναδημοσιεύουμε το απόσπασμα αυτό από το πολύ καλό (και αλλιώς εύχρηστο) Αναγνωσματάριο του Χοιροβοσκού, τον οποίον από τη θέση αυτήν ευχαριστούμε από μέσης καρδίας αγαλλομένης, συγχαίροντάς τον για Όλα].

Για τον ένθεο βίο και τη θεοπρεπέστατη πολιτεία του πολιού Γέροντος Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου, κάντε κλικ εδώ. Για ν' ακούσετε μάλιστα τη πολλά διδάσκουσα φωνή του, πατήστε εδώ.

23.9.07

Η ορθόδοξη μοναχική παράδοση και η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον

Μοναχής Θεοξένης
Καθηγουμένης Ι. Μονής Χρυσοπηγής Χανίων

Η βάναυση συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στη φύση και η εγκληματική εκμετάλλευσή της έχει γίνει πλέον συνηθισμένος τρόπος ζωής.

Η μόλυνση της ατμόσφαιρας και των υδάτων, η καταστροφή των δασών, -ο Άγιος Κοσμάς έλεγε: «Οι άνθρωποι θα μείνουν φτωχοί, διότι δεν έχουν αγάπη για τα δέντρα», - η συνεχώς αυξανόμενη χρήση φαρμάκων και χημικών ουσιών ως αποτέλεσμα εφαρμογής βιομηχανικών μεθόδων στη γεωργία και κτηνοτροφία, έχουν οδηγήσει σε πλήρες αδιέξοδο τον πολιτισμένο λεγόμενο κόσμο. Όλοι σήμερα γνωρίζουν ότι οι επιστημονικές μέθοδοι που προτείνουν λύσεις για το οικολογικό πρόβλημα, δεν οδηγούν σε ουσιαστικά αποτελέσματα, γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος είναι βαθιά επηρεασμένος, συχνά αλλοιωμένος από το πνεύμα μιας κακώς εννοουμένης προόδου, από την αδιαφορία για τον συνάνθρωπό και τις ανάγκες του και φυσικά αιχμάλωτος της παράνοιας που αναζητεί συνεχώς αυξανόμενο κέρδος.

Η φύση ως Κτίση Θεού δόθηκε απ’ Αυτόν για χρήση και όχι παράχρηση ή κατάχρηση, σύμφωνα μέ το «εργάζεσθαι και φυλάσσειν» (Γένεσις).

Ο άνθρωπος ορίστηκε χρήστης της φύσης και όχι καταχραστής της. Σήμερα στη φύση ως Κτίση είναι κατάδηλα τα σημάδια της βαναυσότητας του ανθρώπου, γεγονός που οδηγεί στην εξαφάνιση της ζωής.

Η αλλαγή στάσης και νοοτροπίας του σημερινού ανθρώπου απέναντι στη φύση και το περιβάλλον μπορεί να προέλθει μόνο ως συνέπεια ιδεολογικής επανατοποθετήσεώς του απέναντι στα ουσιώδη της ζωής, διότι το πρόβλημα είναι πρωτίστως πνευματικό και επομένως έχουν λόγο η Εκκλησία και η Θεολογία της.

Η πρόσληψη της ύλης ως στοιχείο συμμετοχής στη σωτηρία είναι ολοφάνερη στην Ορθόδοξη υμνολογία. Στην εορτή των Θεοφανείων, στον αγιασμό των υδάτων είναι αποκαλυπτική η δυνατότητα της Εκκλησίας να προσλαμβάνει την ύλη και να την καθαγιάζει. «Σήμερον των υδάτων αγιάζεται η φύσις», «Και καταξίωσον ημάς εμπλησθήναι του αγιασμού σου, δια της του ύδατος τούτου μεταλήψεως και ραντισμού».

Ενώ δε η Εκκλησία καθαγιάζει την ύλη, ο ίδιος ο υλικός κόσμος συμμετέχει δοξολογικά : «... πάσα η κτίσις ύμνησέ Σε επιφανέντα» στο έργο της σωτηρίας, που επιτυγχάνεται και δια υλικών στοιχείων όπως το νερό...

• Στο Μοναστήρι οι Μοναχοί εργάζονται χειρωνακτικά, γιατί αγαπούν τον κόπο, σέβονται τη φύση ως δώρο Θεού και καλλιεργούν τα δένδρα και τα φυτά με αγάπη και υπομονή περιμένοντας την ωρίμανση των καρπών ως ευλογία, ποτέ παραβιάζοντάς την...

• Όλα τα μέσα μαζικής ενημερώσεως σήμερα μιλούν για ενημέρωση, διαφώτιση, οργάνωση γύρω από το οικολογικό πρόβλημα. Και ενώ καθημερινά γίνονται αναφορές και περιγραφές μεγεθών καταστροφής και αριθμών που καθορίζουν διεθνώς τη μόλυνση, κανείς δν υποψιάζεται τη μετάνοια, ως αλλαγή σκέψης, φρονήματος και νοοτροπίας ως κατ’ εξοχήν ασκητικής οδού...

• Μόνο στην Εκκλησία, και ειδικά στην ορθόδοξη ασκητική ζωή, συναντάται η αντίληψη της πρόσληψης του διασπασμένου και κατακερματισμένου από τη φθορά κόσμου, για ν’ ανακαινισθεί και να μεταμορφωθεί με τη χαρισματική δύναμη της λατρείας ως αναφοράς των πάντων στον Θεό, και της θεραπευτικής δύναμης της αγάπης, που πηγάζει από «καιομένη καρδία», γεμάτη συμπόνια για όλη την κτίση μέσα από μία υπερβατική διαδικασία.

Μοναχισμός και Οικολογία: Το παράδειγμα της Μονής Χρυσοπηγής Χανίων

Έχουμε ασχοληθεί ξανά με την ευαίσθητη σχέση Ορθόδοξης Ασκητικής και Φυσικού Περιβάλλοντος. Σήμερα συνεχίζουμε τον ίδιο προβληματισμό, παρουσιάζοντας την περίπτωση της Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Χρυσοπηγής Χανίων. Πρόκειται για μια δυναμική γυναικεία Μονή, η οποία έχει τις ιστορικές της καταβολές στον 16ο αιώνα και σήμερα αριθμεί περί τις τριανταπέντε Μοναχές.
Στο πλαίσιο της πολυδιάστατης πνευματικής δραστηριότητάς τους, έχουν αναπτύξει υποδειγματικές οικολογικές πρωτοβουλίες, πασχίζοντας να διαχειρισθούν ορθά (δηλαδή θεοπρεπώς) την καθημερινότητά τους.
Από τον επίσημο Διαδικτυακό Τόπο της Μονής πληροφορούμαστε σημαντικότατες δράσεις υπέρ προστασίας του Περιβάλλοντός τους. Αξίζει να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει εκεί:

α) Βιολογική καλλιέργεια

Μία από τις κύριες δραστηριότητες της Μονής Χρυσοπηγής είναι η καλλιέργεια της γης, η οποία γίνεται με τη μέθοδο της βιολογικής γεωργίας, τον κατεξοχήν παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας της γης με συνέπεια και σεβασμό στην ορθόδοξη παράδοση, σύμφωνα με την οποία η Kτίση θεωρείται ιερή. H προστασία του περιβάλλοντος δεν διαφυλάττει απλώς την ανθρώπινη υγεία, αλλά διασώζει την ψυχοπνευματική ύπαρξη του ανθρώπου, μεταφέροντάς τον από τη φθορά της καταναλωτικής μανίας στην έννοια της ανθρώπινης δικαιοσύνης και στην απόκτηση νοήματος ζωής.
Η δράση αυτή της Μονής συνδέεται και συμπορεύεται με τις διεθνείς πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος.
Σήμερα στη Χρυσοπηγή καλλιεργείται με μεθόδους οργανικής γεωργίας η έκταση που περιβάλλει το μοναστήρι, περίπου 130 στρέμματα γης. Σε αυτήν περιλαμβάνονται ως επί το πλείστον ελαιόδεντρα και μανταρινιές αλλά και πορτοκαλιές, αβοκάντο, συκιές και βερικοκιές καθώς και λαχανόκηποι. H χημική λίπανση, σε όλη την παραπάνω έκταση, έχει αντικατασταθεί με κομπόστ που γίνεται με οργανικά υλικά: φύλλα ελιάς και άλλων δέντρων, κοπριά από ζώα ελεύθερης βοσκής, χόρτα, πριονίδι από ακατέργαστα ξύλα, ασβέστη, υπολείμματα φρούτων και λαχανικών κ.ά. Για το γενικότερο εμπλουτισμό του εδάφους σπείρεται βίκος (ψυχανθές) που, όταν φτάσει στην ανθοφορία, οργώνεται, ελευθερώνοντας με αυτόν τον τρόπο στο έδαφος οργανικό άζωτο.
Η καταπολέμηση των βλαβερών εντόμων (όπως του δάκου κ.ά.) στα δέντρα και στους λαχανόκηπους γίνεται με τη χρήση ειδικών παγίδων και ωφέλιμων εντόμων που παγιδεύουν και σκοτώνουν τα επικίνδυνα έντομα. Στους λαχανόκηπους οι ασθένειες αντιμετωπίζονται και με τη φύτευση βασιλικού και κατιφέ ανάμεσα στα φυτά, τα οποία είναι άριστα εντομοαπωθητικά εξαιτίας της έντονης μυρωδιάς τους. Για τον ίδιο σκοπό, επίσης, ραντίζονται συστηματικά τα φυτά με θειάφι.
Η καταπολέμηση των ζιζανίων στο έδαφος δεν γίνεται με τη χρήση δηλητηριωδών ζιζανιοκτόνων αλλά με μηχανικά μέσα. Τα χόρτα που απομακρύνονται δίνονται ως τροφή στα ζώα και τα πουλερικά ή καταλήγουν στο κομπόστ, ενώ εκείνα που απομένουν στο χωράφι ενσωματώνονται στο έδαφος με επιφανειακό όργωμα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ο καθαρισμός του εδάφους και παράλληλα η τροφή των παραγωγικών ζώων.
Η συστηματική οργανική καλλιέργεια των κτημάτων της Μονής Χρυσοπηγής αποφέρει την παραγωγή μεγάλης ποσότητας οργανικών προϊόντων, τα οποία χρησιμοποιούνται για εσωτερική κατανάλωση, δηλαδή για τη διατροφή της αδελφότητας και των πολυάριθμων επισκεπτών, και για την προώθηση στο εμπόριο. Το κύριο από τα προϊόντα αυτά είναι το οργανικό ελαιόλαδο, το οποίο τυποποιείται στη Μονή από τις αδελφές.
Η διακίνηση τυποποιημένου βιολογικού λαδιού δεν γίνεται για λόγους κερδοσκοπικούς, αλλά έχει ως στόχο τη διάδοση της οικολογικής καλλιέργειας και την προβολή της ως πιλοτικού προγράμματος για πολλές κοινωνικές ομάδες και φορείς. Τα προϊόντα της Μονής συνοδεύονται από κατάλληλη συσκευασία και παρουσίαση, ώστε να πληροφορείται και να ευαισθητοποιείται ο καταναλωτής για το πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας, την εξαιρετική σημασία που έχει για την ψυχοσωματική υγεία του ανθρώπου και τη σχέση του με την ορθόδοξη παράδοση του τόπου μας.

β) Οικολογική διαχείριση των απορριμμάτων της Μονής

Τα οργανικά υπολείμματα των τροφών συγκεντρώνονται και αναμειγνύονται με χώμα και άλλα υλικά, για να ενσωματωθούν στην τελική φάση με το κομπόστ. Επιπλέον τα υπολείμματα του χαρτιού, του γυαλιού και του αλουμινίου δίνονται στην ανακύκλωση. Συγχρόνως γίνεται αυστηρή επιλογή στις αγορές, ώστε να μη γίνεται χρήση προϊόντων που δεν ανακυκλώνονται.
Με τον τρόπο αυτό στη Μονή Χρυσοπηγής έχει επιτευχθεί, ώστε τα απορρίμματα να μην επιβαρύνουν το πρόγραμμα του τοπικού Δήμου, αλλά αντίθετα να αξιοποιούνται, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση του χρονίου προβλήματος διαχείρισης των σκουπιδιών στα Χανιά.

γ) Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Στη Μονή Χρυσοπηγής πραγματοποιούνται προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που απευθύνονται σε μαθητές σχολείων, οι οποίοι επισκέπτονται το μοναστήρι, και σε άλλους ανθρώπους από την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Στα αναστηλωμένα κτίσματα του μετοχιού της Αγίας Κυριακής έχει οργανωθεί γι αυτό το σκοπό το Κέντρο Ορθοδοξίας και Οικολογίας, ειδικός χώρος, κατάλληλος για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Η εμπειρία της Μονής σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος παρακινεί πολλούς ανθρώπους, κυρίως νέους, να αναζητήσουν το αληθινό νόημα της ζωής, όπως αυτό βιώνεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

19.9.07

ΑΡΚΤΙΚΗ: Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Το Ζ΄ εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου


Γράφει ο π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Πραγματοποιήθηκε στη Γροιλανδία από 6 έως 13 Σεπτεμβρίου 2007 το Ζ΄ εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με θέμα "Αρκτική: Ο Καθρέφτης της Ζωής", υπό την αιγίδα και παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος τυγχάνει -ως γνωστόν- ο εμπνευστής πολυσήμαντων "πράσινων" πρωτοβουλιών. Σημειωτέον, ότι ο Πατριάρχης έχει χαρακτηρίσει την Αρκτική "χώρο εξαιρετικής κρισιμότητας για όλη την υδρόγειο", υπογραμμίζοντας σε κάθε περίπτωση, ότι "οι Πόλοι είναι ο καθρέφτης της αλλαγής του κλίματος".

Επίκαιρος όσο και πικρός ο προβληματισμός για την Αρκτική, δεδομένων των ανησυχητικών κλιματικών αλλαγών του πλανήτη μας, σε συνάρτηση και αλληλουχία με την ευαίσθητη αυτή περιοχή. Σύμφωνα με τους ειδικούς επί του θέματος, το λιώσιμο των πάγων, το οποίο δημιουργεί ήδη μικρούς τοπικούς σεισμούς, προβλέπεται ν' ανεβάσει τη στάθμη της θάλασσας κατά δύο έως και επτά μέτρα, με αποτέλεσμα να πνιγούν πλείστα όσα νησιά και αρκετή ηπειρωτική γη, έτσι ώστε ένα μέρος του πληθυσμού να καταστεί "πρόσφυγας λόγω κλιματικών αλλαγών". Αξίζει εδώ να σημειωθεί, ότι τα μεγάλα διεθνή συμφέροντα εκμεταλλεύονται με άκρα ιδιοτέλεια την κατάσταση αυτήν, δεδομένου ότι η τήξη των πάγων ευκολύνει την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αν συλλογισθούμε μάλιστα, ότι το 25% των ανεκμετάλλευτων ακόμη παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκονται κάτω από τον Βόρειο Πόλο, αντιλαμβανόμαστε την όλη παράνοια, την οποία μεγεθύνει το γεγονός, ότι βρίσκονται εκεί παροπλισμένα 120 πυρηνικά υποβρύχια.
Ο ίδιος ο Βαρθολομαίος, εκπρόσωποι δώδεκα μονοθεϊστικών θρησκειών και ομολογιών, εκπρόσωποι των Ινουΐτ (των αυτοχθόνων δηλαδή κατοίκων), ειδικοί επιστήμονες και ακτιβιστές οικολογούντες και μη, συνάχτηκαν επί το αυτό, κατ' αρχήν στο Ilulissat Icefjord (7 Σεπτεμβρίου) και αντάλλαξαν γόνιμες σκέψεις και προτάσεις, σε συνδυασμό με μια σιωπηλή διαθρησκειακή προσευχή υπέρ του ταλαίπωρου πλανήτη μας, η οποία πραγματοποιήθηκε μπροστά στο Σερμέκ Κουτζαλέκ, τον μεγαλύτερο παγετώνα της Αρκτικής που ολοένα φθίνει λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Κατά την διάρκεια της Προσευχής αυτής, μοναδικός ήχος ήταν τα κύματα που χτυπούσαν πάνω στα παγόβουνα. "Απευθυνόμενοι, ο καθείς εξ ημών στον δικό του Θεό, προσευχηθήκαμε για την προστασία του πλανήτη και την σωτηρία της ζωής", εξήγησε ο Βαρθολομαίος.
Δια του πλοίου M/S Fram έπλευσαν στο Nuuk, όπου έγιναν επίσημες επαφές με κυβερνητικούς παράγοντες (9 Σεπτεμβρίου). Ακολούθησε πλους προς Narsaq (10 και 11 Σεπτεμβρίου), όπου ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του Συνεδρίου (12 Σεπτεμβρίου).
Ο Πατριάρχης, κατώδυνος για την επικρατούσα νεφελώδη κατάσταση, δήλωσε χαρακτηριστικά (και όσο μπορούσε πιο αισιόδοξα) στην τουρκική Εφημερίδα Μιλιέτ:

"Στην πραγματικότητα, είμαστε πολύ κοντά σε μια καταστροφή που μπορεί να προληφθεί. Στη Γροιλανδία παρατηρούμε την οδυνηρή αλλαγή που συντελείται… Ο λαός της, που ζει από την αλιεία, δεν μπορεί να δουλέψει. Προσευχόμαστε γι’ αυτούς".

Περισσότερα και ειδικότερα δύναται ο ενδιαφερόμενος να βρει στην ειδική Ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, απ' όπου και οι φωτογραφίες του παρόντος άρθρου. Παρακάτω ακολουθούν σημαντικές ρήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη στη Γροιλανδία και η βαρυσήμαντη Εναρκτήρια Ομιλία του στο εν λόγω Συμπόσιο:


ΡΗΣΕΙΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ΣΤΗ ΓΡΟΙΛΑΝΔΙΑ

O χρόνος επείγει. Ο παγετώνας της Αρκτικής συρρικνώνεται με τρομακτική ταχύτητα. Αυτό μας λένε οι επιστήμονες, αυτό μας λένε οι γηγενείς της Γροιλανδίας που γνωρίζουν τους πάγους καλύτερα από κάθε άλλον.

*
Εάν λειώσει όλος ο πάγος της Γροιλανδίας, οι συνέπειες, τόσο για την ίδια την Γροιλανδία, όσο και για ολόκληρο τον κόσμο, θα ήταν ολέθριες: μία βιβλική καταστροφή στην κυριολεξία.

*
Ορισμένοι επιστήμονες μάς λέγουν ότι έχουμε δέκα χρόνια, ίσως και λιγότερα, για να περιορίσουμε την εκπομπή των ρυπογόνων αερίων που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και, με τον τρόπο αυτό, να αποφύγουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η ανθρωπότητα, λοιπόν, δεν έχει την πολυτέλεια να διαπληκτίζεται γύρω από τις οικονομικές, φυλετικές ή θρησκευτικές διαφορές. Η ανθρωπότητα οφείλει να συμπράξει και οφείλει να ενεργήσει τώρα.

*
Ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί χρησιμοποιούμε την λέξη "καιρός", προκειμένου να περιγράψουμε μία στιγμή μέσα στον χρόνο, συχνά μία σύντομη στιγμή, η οποία, όμως, έχει αιώνια σημασία. Όταν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός άρχισε το κήρυγμά του, δήλωσε ότι μία αποφασιστική στιγμή, ένας "καιρός" στις σχέσεις μεταξύ Θεού και ανθρώπων, είχε φθάσει (Μκ 1,14).

Ως πρόσωπα συνειδητοποιούμε συχνά ένα "καιρό", μία στιγμή, κατά την οποία κάνουμε μία επιλογή που θα επηρεάσει όλη μας τη ζωή. Για το ανθρώπινο γένος στο σύνολο του υπάρχει τώρα ένας "καιρός", μία αποφασιστική περίοδος στη σχέση μας με τη Δημιουργία του Θεού. Οφείλουμε να δράσουμε εγκαίρως και να προφυλάξουμε την ζωή του πλανήτη από τις χείριστες συνέπειες του ανθρωπίνου παραλογισμού, διαφορετικά θα αποτύχουμε.


Opening Address
of His All Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew
Symposium Arctic: The Mirror of Life
(Ilulissat, 7 September 2007)


Your Excellencies Madame the Minister,
Speaker of Parliament,
The Mayor,
Dear brothers and sisters,

It is a great privilege and blessing to be standing on the soil of this magnificent island, at the start of a fresh deliberation on the fate of the earth. This is the seventh symposium we have organized, and it is in many ways the most important. Not only because the danger of an avoidable environmental catastrophe is now more acute than ever, but also because we are gathering in a place whose awesome but fragile beauty is at once an inspiration and a warning to anyone who cares about the future of our planet.
As we begin our symposium, against a background of grave pronouncements from scientists about the consequences of climate change for every living thing on earth, it is above all to the people of Greenland that we look for guidance. On behalf of the ecologists, policymakers, journalists and religious leaders who have gathered in Greenland, we thank you for inviting us to this marvellous land. We ask for your wisdom and counsel as we reflect together on the spiritual and physical consequences of the profound ecological changes which are already affecting the whole of our planet, and the polar regions in particular. And we offer the people of Greenland our prayers, our friendship and solidarity as you deliberate on the dilemmas which you may face as a result of sharp alterations in a physical landscape whose grandeur, power and delicate equilibria are better understood by you than by any outsider.
It is now more than a decade since we began holding symposia on Religion, Science and the Environment, with a particular emphasis on the waters of the earth. In the early days of our endeavour, many people were puzzled by the links we were trying to establish. Religious people were relatively indifferent, or even hostile, to science; and many scientists and ecologists could see little relationship between their world and the world of faith. Now, as some of those connections have become more obvious, there is hardly a religious leader in the world who is not preoccupied by the problems of pollution and climate change. And this is the reason why we have among us today distinguished representatives of many faiths. As more and more people now realise, religion and environmental science are both concerned with ultimate matters, with the final destiny of mankind, the earth and the whole of creation.
For that reason alone, spiritual leaders and ecologists cannot avoid engaging in a profound dialogue with one another. But neither our scientific friends, nor our fellow leaders of the world of faith, would have come to Greenland if we thought the future of the planet was utterly hopeless. It is because we believe in the possibility of saving the earth, and of restoring the covenant between man and God, that we have travelled here, in a spirit of penance, pilgrimage and gratitude to our hosts.
We have called this symposium the Mirror of Life, because scientists tell us that the Arctic is a stark and vivid reflection of the state of the planet as a whole. The ecological misdeeds committed by societies further south, such as chemical contamination or nuclear radiation, are clearly visible in parts of the Arctic environment. Above all, the dramatic rise in global temperatures is having a palpable effect on the landscape of Greenland, even though it has not been caused by anything the Greenlanders have done. The societies whose industrial activities and extravagance do cause climate change are often blind to the consequences of their behaviour. But here, in the polar region, it is possible to see all manner of things much more clearly.
The idea of a mirror as a reflection of reality, which may be relatively accurate or inaccurate, is familiar to Christians. No man-made device is perfect, and in the earliest days of the Christian faith, man-made mirrors were much cruder than they are today. That is why Saint Paul warns us that in our present, fallen state, we can only see the world “in a mirror, in a puzzle” - or as one famous translation puts it, we observe reality “through a glass, darkly”. (1 Corinthians 13:12) In the same verse, Saint Paul offers us the hope that one day we will see far more clearly: we will stand “face to face” before the glory of God, and hence have a complete understanding of everything else. We will finally realise where we stand in relation to our Creator.
Saint Paul’s words refer to the spiritual hope of a Christian, that the glory of God will be fully visible to human beings. But they take on a new meaning for any human being who comes to Greenland. The Arctic is not a crude, man-made mirror; it is a brilliant and powerful one, given to us by God. Its silent beauty offers one brilliant reflection of the glory of God – while the abundance of life in the Brazilian rainforest, which we had the privilege of observing last year, offers another. At the same time, the climatic changes now taking place in the Arctic, and the contamination of certain parts of its food chain, are an accurate and unavoidable image of human thoughtlessness. When we visit this island or sail along its coast, we cannot hide our eyes, either from the beauty of God’s creation or from the changes which human folly has already caused, and may cause in the future, to this pristine place. Nor can we avoid pondering the terrible consequences for the remainder of the world, if glaciers continue to melt and sea-levels continue to rise.
Dear friends from Greenland, we ask you to forgive us if we, as visitors, seem slow to see and understand things which are obvious to you. We will need your help. Not just this week, as we reflect on the challenges which face this region, and the rest of the world, in a rapidly warming planet. Long after this symposium is over, we will still need to be guided by your resilience, wisdom and faith if we are to cope with the bewildering environmental dislocations which are now in progress in every part of the earth.
To you, the people of Greenland, the idea that natural world is awesome, mysterious and worthy of care must be too obvious to worth stating. Forgive us, then, if we have allowed ourselves to forget what is so clear and self-evident to you. Today by the grace of God there was an event without precedent in the water-borne symposia which we have had the privilege of organising. Senior figures from many religious traditions have offered up, each in his own way, a silent prayer for the future of our beautiful world, for the people who live on earth now, and for the generations that will succeed us, assuming that human folly does not destroy life on earth altogether. Later in the week, we will have the extraordinary blessing of performing an Orthodox Christian act of worship in a church that is approximately 1,000 years old, and therefore predates the tragic split between the Christian east and the Christian west. We thank the people of Greenland for making it possible for these profoundly important acts to take place, and we ask them to pray with us. If mankind as a whole can emulate that spirit of courage, determination and deep respect for God’s creation which the Greenlanders have always shown, then there is hope for our planet after all.

14.9.07

Ένας ποιητής, ο Νάνος Βαλαωρίτης, επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας των Οικολόγων Πράσινων της Ελλάδας

Κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον: Ο υπερρεαλιστής ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης, ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή Έλληνες δημιουργούς της Τέχνης του Λόγου, ηγείται του Ψηφοδελτίου Επικρατείας των Οικολόγων Πράσινων στις μεθαυριανές Εκλογές.

Άσχετα με το πού ο καθένας ακουμπά ιδεολογικά, αξίζει να εκτιμηθεί το γεγονός. Πρώτη φορά γίνεται τέτοιου είδους τιμή σε Ποιητή. Για φαντασθείτε να μπορούσε να συσσωματωθεί η Φαντασία, ο Υπερρεαλισμός και η Ποίηση εν γένει στην Εξουσία!!! Νομίζω, θα (ξανα)γινόντουσαν -επιτέλους- θαύματα!

Αφήστε, λοιπόν, ν' ακουσθεί παραπάνω ο ηρεμότατος οικολογικός λόγος του Ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη. Μιλάει στον Φίλιππο Δραγούμη για τους Πράσινους, την πράσινη πολιτική και την απόφασή του να θέσει υποψηφιότητα. Ας τον προσέξουμε, φίλοι μου. Κάτι -ασφαλώς- θα ωφεληθεί ο καθείς, έστω και αν δεν ανήκει στο κοινό του, κρατώντας πάντως κατά νου εκείνο το υπέροχο του Γκαίτε: "Μην κλαίτε τους ποιητές που δεν έχουν κοινό, να κλαίτε το κοινό που δεν έχει ποιητές."

ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΝΑΝΟΥ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ

Θα έχετε ακούσει για τις ανθρακο-πιστωτικές μονάδες που αγοράζουν χώρες με υψηλές εκπομπές από χώρες με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και αποτελούν ένα κεφάλαιο για το κόστος της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Διεθνώς υπάρχουν προγράμματα αναδάσωσης και ουδετεροποίησης σε εκπομπές. Πρόσφατα το Βατικανό συμμετέχει σε πρόγραμμα αναδάσωσης στην Ουγγαρία που λέγεται Climafa.

Χρειάζεται να πληροφορήσουμε το κοινό για το τι γίνεται διεθνώς θετικά και για τα γνωστά αρνητικά, όπως σήμερα η άρνηση του Μπους να συμμετάσχει στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης, δηλώσεις στο διεθνές συνέδριο εμπορίου στην Αυστραλία. Πρέπει να γίνουμε πολύ πιο συγκεκριμένοι στο τι προσφέρουμε ως δράση, πληροφόρηση και σχεδιασμό γιατί οι γενικότητες είναι γνωστές.

Η Ελλάδα μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές έχει εξαπολύσει εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα που μας κάνει ακόμα μεγαλύτερους χρεώστες από πριν. Η κυβέρνηση που θα βγει από τις εκλογές πρέπει να αγοράσει σε μεγάλη κλίμακα εδάφη για αναδάσωση. Είναι ένα πρώτο βήμα. Να ανακόψει πάση θυσία τις πωλήσεις καμένης γης σε εκμεταλλευτές τουριστικής κι άλλης ανάπτυξης ως πρώτο μέτρο. Οι πιστώσεις που θα μας δοθούν να καταμεριστούν στους πληγέντες ώστε να γίνει δυνατή η αναδάσωση παραγωγικών καρποφόρων και άλλων δασικών ειδών.

Για όλα αυτά χρειάζεται να δημιουργηθεί ένας κρατικός οργανισμός οικολογίας και πράσινου, με την ενίσχυση των μη κυβερνητικών περιβαλλοντικών οργανώσεων και με τη δική μας πίεση. Δεν είναι ανάγκη να μιλήσω για το κρίσιμο της κλιματικής αλλαγής, για την επιβίωσή μας στον πλανήτη. Αλλά το μεγάλο κοινό χρειάζεται συνεχή πληροφόρηση για να γίνει συνειδησιακά οικολογικό με ανακύκλωση, οικονομία εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και οικιακές συσκευές, αυτοκίνητα, αεροπορικά ταξίδια, νερό, όλα όσα εκπέμπουν πολύ διοξείδιο του άνθρακα. Τα συγκεκριμένα μέτρα μπορεί να λάβει ο καθένας και πρέπει να δημοσιοποιηθούν από όλους τους φορείς και εμάς.

Εγώ ως ποιητής και συγγραφέας δεν είμαι ειδικός αλλά δεν θέλω να είμαι και ένας πομπός γενικοτήτων. Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε πρέπει να απομακρυνθεί όσο μπορεί από την ξύλινη των πολιτικών δηλώσεων. Ας προσγειωθούμε κυριολεκτικά και ας αναγνωρίσουμε ότι η μητέρα γη είναι βαθιά πληγωμένη και χρειάζεται τη βοήθεια μας. Είναι άχρηστο να κατηγορούμε ο ένας τον άλλο, όλοι φταίμε σε κάποιο βαθμό για τη σημερινή κατάσταση. Ας φροντίσουμε να γίνει συλλογική συνείδηση από τα παιδιά του σχολείου ίσα με εμάς τους ώριμους ελπίζω, όχι μόνο κατ’ επίφαση. Και να φέρουμε αυτούς που απουσιάζουν περίεργα, τους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών ανάμεσά μας, ώστε να συλλογιστούν, να γράψουν και να δραστηριοποιηθούν. Το περιοδικό που βγάζω με φίλους ποιητές, το επόμενο τεύχος της Νέας Συντέλειας θα έχει μεγάλο αφιέρωμα στο περιβάλλον και την οικολογία. Η επικοινωνία που ανοίγει μεταξύ μας είναι πολύτιμη.

Πηγή: www.ecogreens.gr

9.9.07

Καρέτα-Καρέτα: Η αγαπημένη των θαλασσών μας

Όχι μόνον αγαπημένη. Λατρεμένη καλύτερα! Των θαλασσών μας, ναί! Εμάς, όμως; Τι γίνεται στις σχέσεις Χελώνας και Ζακυνθινού; Πώς αντιμετωπίζουμε οι παράφρονες νεόπλουτοι το υπέροχο αυτό είδος - κόσμημα των νερών και των αμμουδιών μας; Ιδού το καίριο και, για τους πολλούς, ασύμφορο ερώτημα.

Η απάντηση είναι πικρότατη, παρά τα μέτρα και τους περιορισμούς στους τόπους όπου η Καρέτα-Καρέτα γεννά τ' αυγά της και στη συνέχεια κινείται προς την ελευθερία της Μεσογείου. Εμπεριστατωμένο φωτορεπορτάζ για τις καταπατήσεις της περιοχής βλ. εδώ, στο Ιστολόγιο Ονειρομαγειρέματα με θέα, όπου η φίλη Κ. Ξ. καταγράφει με τον φωτογραφικό της φακό σκληρές πραγματικότητες αυθαιρεσιών.

Παρ' ὀλ' αυτά χαρείτε το παρακάτω βίντεο:

Αξίζει να θυμόμαστε, ότι στη Ζάκυνθο βρίσκονται οι σημαντικότερες παραλίες για την ωοτοκία της καρέτα σε όλη τη Μεσόγειο. Ειδικά στην παραλία των Σεκανίων γεννούν τα αυγά τους τουλάχιστον οι μισές από τις χελώνες που φτάνουν στο νησί γι’ αυτό το σκοπό. Αν και το μήκος της παραλίας δεν ξεπερνά τα 500μ., οι φωλιές στα Σεκάνια κυμαίνονται από 500-1.000, από τις υψηλότερες πυκνότητες ωοτοκίας στον κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε σύνολο 1.000 νεοσσών επιζεί μόνο ένας. Περισσότερα στοιχεία, βλ. εδώ.

7.9.07

ΣΤΡΟΦΑΔΙΑ: ένας απομονωμένος οικολογικός θησαυρός


[Με χαρά δημοσιεύουμε στο Ιστολόγιό μας μια πολύ ενδιαφέρουσα και συνοπτική παρουσίαση των Στροφάδων νήσων ως οικολογικού παραδείσου -μαζί με φωτογραφίες εξαιρετικές- την οποίαν ετοίμασαν για εμάς δυο καταξιωμένοι επιστήμονες και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, οι:
Γιώργος Καρρής: Εργαστηριακός συνεργάτης στο Τμήμα Οικολογίας και Περιβάλλοντος του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (παράρτημα Ζακύνθου) και Μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, και
Αριστοτέλης Μαρτίνης: Καθηγητής Εφαρμογών στο Τμήμα Οικολογίας και Περιβάλλοντος του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (παράρτημα Ζακύνθου).
π.Π.Κ.]

Σε μία απόσταση γύρω στα 20 ναυτικά μίλια από το νοτιότερο σημείο της Ζακύνθου, (37 ν.μ. από το Λιμάνι της Zακύνθου) και 22 ν.μ. περίπου από τη δυτικά παράλια της Πελοποννήσου, εντοπίζονται δύο μικρά νησιά που υπάγονται στο Δήμο Ζακυνθίων και τα οποία χαρακτηρίζονται από τεράστια ιστορική, θρησκευτική και πολιτισμική σημασία καθώς επίσης και από ανεκτίμητη περιβαλλοντική αξία. Είναι τα Στροφάδια ή όπως αλλιώς θα μπορούσε κάποιος να πει τα Γκαλαπάγκος του Ιονίου!
Με μία πρώτη ματιά τα Στροφάδια δίνουν την εντύπωση ενός συμπλέγματος από δύο έρημα, μικρά, απομονωμένα νησιά και μερικές ξέρες συνολικής έκτασης 4 τ. χλμ, που καλύπτονται στο μεγαλύτερο ποσοστό τους από αραιούς θαμνώνες. Φυσικά εδώ δεσπόζει το επιβλητικό Καστρομονάστηρο της Θεοτόκου της Παντοχαράς το οποίο έχτισε στο πρώτο μισό του 13ου αιώνα η Ειρήνη, θυγατέρα του Αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδώρου Λασκάρεως, και το οποίο ανακαινίσθηκε από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ γύρω στα 1440 μ.Χ. Tόσο το συνολικό κτιριακό συγκρότημα του Μοναστηριού των Στροφάδων όσο και οι δύο νησίδες ανήκουν διοικητικά και ιδιοκτησιακά στην Ιερά Μονή Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου. Στα Στροφάδια εξάλλου ασκήτεψαν πολλοί επώνυμοι και ανώνυμοι μοναχοί, μεταξύ αυτών και ο Άγιος Διονύσιος. Σήμερα, στη Μονή ζει ο σεβάσμιος ιερομόναχος Γρηγόριος, ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια δεν έχει αποχωριστεί ούτε για μια στιγμή ο μοναστήρι και τα νησάκια.
Αναφοράς χρήζει επίσης και ο φάρος ο οποίος από το 1887 υπάρχει στο δυτικό άκρο του μεγαλύτερου από τα δύο νησιά, έχει εμβέλεια αρκετών μιλίων και πλέον λειτουργεί με φωτοβολταϊκά, αφήνοντας τα σημάδια του πρόσφατου παρελθόντος να αποτυπώνονται στο μισογκρεμισμένο κτήριο των φαροφυλάκων που εργάζονταν κάποτε εκεί.
Ακόμα και ο πιο άπειρος παρατηρητής δεν αργεί να διαπιστώσει ότι αυτά τα ωκεάνιου τύπου νησάκια, κυριολεκτικά στο μέσο του πουθενά, σφύζουν από άγρια ζωή. Και μάλιστα ζωή με φτερά! Για το λόγο αυτό αποτελούν μέρος του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου και ο χερσαίος καθώς και θαλάσσιος χώρος τους βρίσκεται στη διαχειριστική εποπτεία του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου. Παράλληλα αποτελούν Καταφύγιο Άγριας Ζωής και έχουν ενταχθεί στον αρχικό κατάλογο* τόπων κοινοτικής σημασίας του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 (κωδικός: GR2210003), για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή σύμφωνα με την οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, μια και γιατί εκτός των σημαντικών οικοσυστημάτων που υπάρχουν στην επιφάνειά τους, αποτελoύν σημαντική περιοχή για τα πουλιά.

Πράγματι, πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν για την αξία των νησιών αυτών κατά τη μεταναστευτική περίοδο, και ιδιαίτερα κατά την εαρινή, αφού αποτελούν έναν ενδιάμεσο σταθμό ξεκούρασης και τροφοληψίας για δεκάδες είδη πουλιών, ερχόμενα από την υποσαχάρια Αφρική περνώντας στην Ευρώπη από τη μεριά της Δυτικής Κρήτης, τα Αντικύθηρα και Κύθηρα, στρίβοντας από Γύθειο και Γιάλοβα και φθάνοντας στις Πλωτές (έτσι όπως αλλοιώς λέγονται τα Στροφάδια λόγω του χαμηλού υψομέτρου τους, το οποίο και δεν ξεπερνά τα 22m). Η σημαντικότητα των νησιών αυτών για τη μετανάστευση ενισχύεται εκτός από τον απομονωμένο χαρακτήρα τους και την ύπαρξη δεκάδων πηγαδιών με νερό, και από το μωσαϊκό ενδιαιτημάτων που συνθέτει η συνύπαρξη καλλιεργειών με σιτηρά, εποχικών υγροτοπικών εκτάσεων, αδιατάρακτων συστημάτων όπως το μοναδικό αιωνόβιο πυκνό κεδροδάσος (Juniperus phoenicea), οι θαμνώδεις εκτάσεις αειφύλλων με κυρίαρχα είδη τον Σχίνο (Pistacia lentiscus), το Πουρνάρι (Quercus coccifera), την Δάφνη (Laurus nobilis), το Φιλλύκι (Phillyrea media) και τη Μυρτιά Myrtus communis καθώς και η παρουσία φυτοκοινωνιών με Euphorbia dendroides και Sarcopoterium spinosum.

Από τα πιο σημαντικά μεταναστευτικά είδη που παρατηρούνται σε μεγάλους αριθμούς στα νησιά, περίοπτη θέση κατέχουν τα Τρυγόνια (Streptopelia turtur) τα οποία φτάνουν στην Ελλάδα τον Αύγουστο με Σεπτέμβριο κατερχόμενα από πιο Βόρειες χώρες, στις οποίες είχαν πάει περνώντας πάλι από τη χώρα μας, όταν έρχονται από την Αφρική τους ανοιξάτικους μήνες προκειμένου να αναπαραχθούν. Τα Στροφάδια αποτελούν σημαντικό πέρασμα για το είδος αυτό το οποίο δυστυχώς αποτελεί δημοφιλές θήραμα για λαθροθήρες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Άλλα σημαντικά μεταναστευτικά είδη παγκόσμιου ενδιαφέροντος σύμφωνα και με την τελευταία αναθεώρηση του σχετικού καταλόγου από το BirdLife International, είναι αρπακτικά όπως ο Στικταετός Aquila clanga, το Κιρκινέζι Falco naumanni, και η Βαλτόπαπια Aythya nyroca, ενώ φυσικά άφθονα είναι και τα πιο κοινά χελιδόνια. Ιδιαίτερη αναφορά μπορεί να γίνει σε σημαντικά είδη που παρατηρούνται στην περιοχή και για τα οποία η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία έχει υλοποιήσει προγράμματα προστασίας. Τέτοια είναι ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) ο οποίος σε όλο το Ιόνιο καταγράφεται μόνο στις δυτικές ακτές της Ζακύνθου και στα Στροφάδια, και ο Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii).

Επιπλέον κάποια από τα πολλά είδη που μπορεί να συναντήσει κανείς στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Στροφάδων είναι ο κοινός Ασημόγλαροs (Larus michahellis) ο Μύχος (Puffinus yelkouan) που φωλιάζει στις βραχώδεις ακτές των νησιών, ο Τσαλαπετεινός (Upupa epops) ο Μαυροτσιροβάκος (Sylvia melanocephala) το Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus) η Μικρογαλιάντρα (Calandrella brachydactyla) ο Αετομάχος (Lanius collurio) ο Καστανολαίμης (Saxicola rubetra) ο Θαμνοφυλλοσκόπος (Phylloscopus trochilus) ο Φλώρος (Carduelis chloris) και ο Μυγοχάφτης (Muscicapa striata).

Αν κάποιος πάντως θα ήθελε να αποδώσει σε ένα είδος ορνιθοπανίδας συμβολική αξία για τα Στροφάδια, αυτό θα μπορούσε κάλιστα να είναι ο Αρτέμης (Calonectris diomedea), ένα μεταναστευτικό θαλασσοπούλι που καταυθάνει στη Μεσόγειο το Μάρτη και φεύγει πάλι τον Οκτώβριο προς το Νότιο Ατλαντικό ωκεανό. Και στα δύο νησιά όπου αναπαράγεται ο φτερωτός θαλασσοπόρος εντοπίζονται σημαντικότατες αποικίες. Αν και η καταμέτρηση τους βέβαια αποτελεί μία επίπονη διαδικασία καθώς οι Αρτίνες όπως τις λένε οι ντόπιοι φτιάχνουν φωλιές σε βαθειές σχισμές βράχων ή κάτω από πυκνή θαμνώδη βλάστηση κοντά στις ακτές, και επιστρέφουν σε αυτές με τη δύση του ηλίου για να θρέψουν τους νεοσσούς τους, εντούτοις τα πρακαταρκτικά αποτελέσμα πρόσφατης έρευνας της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας σε συνεργασία με το Τμήμα Οικολογίας και Περιβάλλοντος του ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων ήταν άκρως εντυπωσιακά!

Στην πραγματικότητα η πρώτη αυτή προσπάθεια ανίχνευσης και καταγραφής θέσεων φωλιάσματος, έδειξαν ότι τουλάχιστον στη νήσο Σταμφάνη που αποτελεί και το μεγαλύτερο από τα δύο νησιά υπάρχουν πολλές δεκάδες φωλιές Αρτέμηδων. Το ίδιο εκτιμάται ότι συμβαίνει και στη νήσο Άρπυια, δηλαδή στο μικρότερο νησί, όπου τα καλοκαιρινά βράδια πραγματοποιούνται ιδιόμορφες καλοκαιρινές «συναυλίες» από τους Αρτέμηδες που καταφθάνουν, έχοντας ως κοινό τουρίστες και ψαράδες που δένουν τα σκάφη τους στους απάνεμους κολπίσκους του νησιού. Αυτά τα καλέσματα των Αρτέμηδων έδωσαν τροφή και στη φαντασία των αρχαίων Ελλήνων, αποδίδοντας τα σε απόκοσμα και λυσσασμένα ουρλιαχτά φτερωτών γυναικείων μορφών που υπηρετούσαν τον Άδη, ονομάζονταν Άρπυιες (άρα και καθόλου τυχαίο το όνομα του μικρού νησιού), προκαλούσαν το κακό και σπέρναν τον πανικό στους θαλασσοπόρους με τα φρενιασμένα χτυπήματα των φτερούγων τους.

Η πιο σημαντική απειλή που φαίνεται να υπάρχει για τους Αρτέμηδες αφορά κατά κύριο λόγο στη θηρευτική πίεση που ασκούν οι αρουραίοι (Rattus sp.) και οι οποίοι ιδιαίτερα στις πιο προσβάσιμες φωλιές αποτελούν τον φόβο και τον τρόμο για αυγά νεοσσούς, ακόμα και για τα ώριμα άτομα. Πάντως η μεγάλη αποικία από το συγκεκριμένο θαλασσοπούλι στα Στροφάδια σε συνδυασμό με την παρατήρηση αρκετών ειδών κητωδών στην ευρύτερη περιοχή όπως Φυσητήρες (Physeter macrocephalus), Ζιφιοί (Ζiphius cavirostris), Δελφίνια (Delphinus delphis), Ζωνοδέλφινα (Stenella coeruleoalba), Σταχτοδέλφινα (Grampus griseus), και Ρινοδέλφινα (Tursiops truncatus), τεκμηριώνουν τη μεγάλη παραγωγικότητα του θαλάσσιου οικοσυστήματος στην περιοχή.

Εν κατακλείδι θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα Στροφάδια αποτελούν έναν τόπο που παρουσιάζει ιδιαίτερο ερευνητικό, μελετητικό και τουριστικό ενδιαφέρον τόσο για επιστήμονες διαφόρων κλάδων όσο και για τους απλούς λάτρεις της άγριας φύσης.
* ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 19ης Ιουλίου 2006 σχετικά με την έγκριση, σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, του καταλόγου των τόπων κοινοτικής σημασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2006) 3261] (2006/613/ΕΚ)

5.9.07

Συνέντευξη του Πατριάρχη στον "Ζωντανό Πλανήτη"

Φθινόπωρο 2006: Δια την Ορθόδοξον Εκκλησίαν ο κόσμος είναι κτήσις Θεού, όπως και ο άνθρωπος. Ως κτίσις Θεού, ο φυσικός κόσμος πρέπει να είναι σεβαστός και αγαπητός από τους ανθρώπους, δεδομένου οτι ημείς οι άνθρωποι έρχουμε πλασθή υπό του Θεού ως λειτουργοί και οικονόμοι της κτίσεως.

Το έμπρακτο ενδιαφέρον και οι οικολογικές ευαισθησίες του είναι γνωστές σε ολόκληρο τον κόσμο και του έχουν χαρίσει τον ανεπίσημο τίτλο του «Πράσινου Πατριάρχη». Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει ξεκινήσει μια οικουμενική «σταυροφορία» για την προστασία του περιβάλλοντος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία με άλλες θρησκείες, καθώς και επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως το WWF.
Στη συνέντευξή του προς τον «Ζωντανό Πλανήτη», ο Οικουμενικός Πατριάρχης σκιαγραφεί τον ρόλο και τις δράσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας για την προστασία του περιβάλλοντος και τη σημασία της συνεργασίας της Εκκλησίας με περιβαλλοντικές οργανώσεις. Μας μιλάει επίσης για το πρόσφατο διεθνές συμπόσιο που οργάνωσε με σκοπό την προστασία του Αμαζονίου, ενώ δηλώνει απερίφραστα πως η περιβαλλοντική καταστροφή αποτελεί αμάρτημα με καθολικά καταστρεπτικά αποτελέσματα.
Ευχαριστούμε θερμά τον Οικουμενικό Πατριάρχη για αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη και ελπίζουμε πως οι πρωτοβουλίες θα αποτελέσουν έναυσμα για αντίστοιχες οικολογικές δράσεις από ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο. Θερμές, επίσης, ευχαριστίες οφείλουμε στον φωτογράφο-δημοσιογράφο Νίκο Μαγγίνα για τις ωραίες φωτογραφίες που μας παραχώρησε.

1. Παναγιώτατε, ο κόσμος στην Ελλάδα συχνά αντιμετωπίζει με έκπληξη την ενασχόληση της Εκκλησίας με την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής κρίσης. Πολλοί μάλιστα θεωρούν πως η Εκκλησία θα έπρεπε να ασχολείται μόνο με αμιγώς πνευματικά ζητήματα. Ποια είναι η δική σας απάντηση;

Δια την Ορθόδοξον Εκκλησίαν ο κόσμος είναι κτήσις Θεού, όπως και ο άνθρωπος. Ως κτίσις Θεού, ο φυσικός κόσμος πρέπει να είναι σεβαστός και αγαπητός από τους ανθρώπους, δεδομένου οτι ημείς οι άνθρωποι έρχουμε πλασθή υπό του Θεού ως λειτουργοί και οικονόμοι της κτίσεως.
Ακριβώς, λοιπόν, δια αυτό η Εκκλησία μας θεωρεί πνευματικόν ζήτημα την στάσιν μας απέναντι της κτίσεως, όπως και την στάσιν μας απέναντι των συνανθρώπων μας, και ενδιαφέρεται εξίσου δια τας γήϊνους και δια τας μεταφυσικάς διαστάσεις της ανθρωπίνης υπάρξεως. Όπως, άλλωστε, έχουν προ αιώνων διατυπώσει οι Άγιοι Πατέρες, όλα αυτά είναι αλληλένδετα («πάντα της αλλήλων χρείας δεόμενα και ταις παρ' αλλήλων επικουρίαις συνιστάμενα» / Μέγας Αθανάσιος). Ήδη, από του 4ου αιώνος διεπίστωναν, λοιπόν, οι Πατέρες οτι έκαστον τεμάχιον της κτίσεως, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, είναι αλληλένδετον προς τα άλλα. Αυτός, άλλωστε, δεν είναι και ο ορισμός της οικολογικής ισορροπίας τον οποίον οι επιστήμονες οικολόγοι προτάσσουν εις τας ημέρας μας ως υψίστην αρχήν;
Η Ορθόδοξος Εκκλησία δεν αρνείται ότι είναι ανθρωποκεντρική, καθώς ο άνθρωπος είναι ο «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού» φροντιστής της δημιουργίας. Εξ όλων των πλασμάτων της κτίσεως, μόνον ο άνθρωπος έχει προικισθή μετά της ικανότητος του «λόγου», της συνειδητής δηλαδή επιλογής μεταξύ σεβασμού προς τα περιβάλλοντα στοιχεία του φυσικού κόσμου ή της καταχρήσεώς των. Υπό το πρίσμα, λοιπόν, τούτο, η Εκκλησία γρηγορεί, καλεί και προσκαλεί έκαστον άνθρωπον, κυρίως τους πιστούς, να εργάζωνται και να φυλάττουν την επίγειον δημιουργίαν και να μη μετατραπούν εις ανευθύνους χρήστας του φυσικου μας κόσμου.

2. Πώς αντιμετωπίζει η Εκκλησία τις πράξεις υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος; Κρίνει ότι αποτελούν αμάρτημα;

Ναι, είναι αμαρτία. Και μάλιστα με καθολικά καταστρεπτικά αποτελέσματα. Αρκεί να αναλογισθώμεν ότι αι συνέπειαι τών πράξεων αι οποίαι αποβαίνουν εις βάρος του περιβάλλοντος επηρεάζουν δυσμενώς το σύνολον των εμβίων όντων και όχι απλώς ένα ή δύο ανθρώπους, διότι, όπως γνωρίζομεν, όλα τα στοιχεία του κόσμου μας είναι αλληλοεξαρτώμενα. Υπάρχει όμως και μία επί πλέον διάστασις εις την οικολογικήν καταστροφήν και αφορά την αφαίρεσιν εκ των μελλοντικών γενεών της ευκαιρίας να ζήσουν τον όμορφο κόσμο του Θεου εις μιαν υγιά καί ισορροπημένην κατάστασιν. Δια τον λόγον αυτόν καθίσταται εξόχως σημαντική και επείγουσα η δραστηριοποίησις της Eκκλησίας, ώστε κατά το δυνατόν να αποφευχθή περαιτέρω κατάχρησις και φθορά του κόσμου, τον οποίον η ανθρωπότης έχει κληθή να φυλάσση και όχι να καταστρέφη. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι θεοποιούμεν ή λατρεύομεν την κτίσιν. Την προστατεύομεν ως χρήσιμον δώρον του Θεού προς τον άνθρωπον.

3. Είναι ευρέως γνωστές οι οικολογικές πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, πολλές από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το WWF. Παρακαλούμε περιγράψτε μας κάποια χαρακτηριστικά δείγματα αυτού του έμπρακτου ενδιαφέροντος τόσο σε διεθνές επίπεδο, όσο στον ελλαδικό χώρο Πατριαρχικής δικαιοδοσίας.

Αι πρώται ίσως σημαντικαί σύγχρονοι οικολογικές πρωτοβουλίες της Ορθοδόξου Εκκλησίας εξεκίνησαν εις τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ωρισμέναι μάλιστα επραγματοποιήθησαν εν συνεργασία με το διεθνές τμήμα της Οργανώσεώς σας, δηλαδή του WWF. Έτσι, το 1989 το Οικουμενικόν Πατριαρχείον ανεκήρυξε την αρχήν του Εκκλησιαστικού Έτους, την 1ην Σεπτεμβρίου, ως ημέραν προστασίας του συνόλου της κτίσεως, ενώ το 1991 επραγματοποιήθη το πρώτον Πανορθόδοξον Συνέδριον δια την προστασίαν του φυσικού μας περιβάλλοντος εν Κρήτη. Εν συνεχεία επραγματοποιήθη εν τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης μια σειρά πολύ σημαντικών Οικολογικών Σεμιναρίων, με στόχον τον διάλογον μεταξύ της επιστημονικής κοινότητος, της οικολογικής κοινωνίας των πολιτών και της Ορθοδόξου Εκκλησίας, καθώς και την ενημερωσιν και εκπαίδευσιν των Ορθοδόξων ιερέων. Επίσης, από του έτους 1995 έχουν πραγματοποιηθή έξι πλωτά διεθνή συμπόσια με αντικείμενον την οικολογικήν προστασίαν αντιστοίχων υδατίνων σωμάτων του πλανήτου μας (Αιγαίον, Εύξεινος Πόντος, Δούναβις, Αδριατική, Βαλτική και Αμαζόνιος). Εις τα συμπόσια ταύτα έχουν συμμετάσχει ειδικοί επιστήμονες, εκπρόσωποι Εκκλησιών και άλλων θρησκειών, περιβαλλοντικαί οργανώσεις, διακυβερνητικοί οργανισμοί και πολλοί άλλοι, με στόχον την κωδικοποίησιν των οικολογικών προβλημάτων και την διατύπωσιν προτάσεων δια την αντιμετώπισίν των. Παραλλήλως, έχουν αναπτυχθή πολλαί έμπρακτοι πρωτοβουλίαι δια την προστασίαν του περιβάλλοντος. Τοιαύται πρωτοβουλίαι είναι η προώθησις της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας εις Μονές, ως η Ιερά Μονή Χρυσοπηγής εν Χανίοις, και η οικολογική δασική διαχείρισις εν Αγίω Όρει.

4. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι προοπτικές συνεργασίας μεταξύ Εκκλησίας και περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως το WWF;

Όπως έχει αποδειχθή εκ της μακροχρονόου συνεργασίας μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και φορέων, οι οποίοι ασχολούνται με την προστασίαν του περιβάλλοντος, ως το WWF, είναι απαραίτητος η ανταλλαγή ιδεών και η σύμπραξις δια την επίτευξιν του κοινού στόχου δια την προστασίαν του φυσικού περιβάλλοντος. Αι περιβαλλοντικαί οργανώσεις και οι λοιποί επιστημονικοί φορείς προσφέρουν εις την κοινήν προστασίαν μίαν ειδικήν επιστημονικήν γνώσιν του αντικειμένου, καθώς και εφικτάς λύσεις δια την έξοδον εκ της παγκοσμίου περιβαλλοντικής κρίσεως. Ταυτοχρόνως, η Εκκλησία δίδει το πνευματικόν υπόβαθρον, το οποίον είναι απαραίτητον δια την εσωτερίκευσιν υπύ εκάστου ανθρώπου της αγάπης δια το περιβάλλον ως θεϊκήν κτίσιν, η οποία δεν μας ανήκει. Αν δεν υπάρχη η συνεργασία αύτη μεταξύ της Εκκλησίας και των περιβαλλοντικών οργανώσεων, τότε κινδυνεύομεν να υποβιβάσωμεν τον κοινόν μας οικολογικόν αγώνα εις απλήν διεκπεραιωτικήν καθημερινότητα ή εις πνευματικήν προσπάθειαν άνευ πρακτικού αντικρύσματος.
Εν τη πράξει, πολλαί είναι αι περιπτώσεις κατά τας οποίας η συνεργασία μεταξύ Εκκλησίας και οικολογικών οργανώσεων υπήρξε καταλυτική: η διοργάνωσις κοινών οικολογικών συνεδρίων και σεμιναρίων, η προώθησις της βιολογικής γεωργίας και της οικολογικής δασικής διαχειρίσεως εις εκκλησιαστικάς εκτάσεις, όπως ωρισμέναι Ιεραί Μοναί του Αγίου Όρους, η ηνωμένη προσπάθεια διά την αποτροπήν περιβαλλοντικώς βλαπτικών έργων κλπ. Είναι απαραίτητον, λοιπόν, η οικολογική πορεία της Εκκλησίας και της κοινωνίας των πολιτων να είναι κοινή, καθώς «η ισχύς εν τη ενώσει»!

5. Με αφορμή το σημαντικό συμπόσιο που διοργάνωσε τον περασμένο Ιούλιο το Οικουμενικό Πατριαρχείου για τον Αμαζόνιο, πώς πιστεύετε ότι μπορεί η Εκκλησία να συμβάλει στην προστασία αυτού του σημαντικού οικολογικού αποθέματος του πλανήτη;

Ως λίαν καλώς γνωρίζει και υποστηρίζει το WWF, ο Αμαζόνιος είναι εν των σπανιωτέρων και σημαντικωτέρων οικολογικών αποθεμάτων του πλανήτου μας. Εις αδάμας της θείας δημιουργίας και μια απόδειξις της πανσοφίας του Θεού! Η κινητοποίησις, λοιπόν, διά την προστασίαν του Αμαζονίου και πάσης οικολογικώς σημαντικής γωνίας του κόσμου, αποτελεί υποχρέωσιν της Εκκλησίας και πρωτίστως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ως Μητρός Εκκλησίας. Κύριον μέλημα ημών είναι να ευαισθητοποιήσωμεν και να καλέσωμεν εις δράσιν το Ορθόδοξον ποίμνιον απανταχού της γης, ώστε ο καθείς να συμβάλλη με τας δυνάμεις τας οποίας διαθέτει εις την αποτελεσματικήν προστασίαν των οικοσυστημάτων του Αμαζονίου και εις την κληροδήτησίν των εις τας επομένας γενεάς. Σημαντική, επίσης, συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου εις την προσπάθειαν διά την προστασίαν της φυσικής ημών κληρονομίας αποτελούν αι καταλυτικαί πρωτοβουλίαι δια διαθρησκειακόν και διεπιστημονικόν διάλογον, ώστε να διευρυνθή το πεδίον συνεργασίας δια την προστασίαν αυτών των σημαντικών οικοσυστημάτων. Τοιουτοτρόπως, το Οικουμενικόν Πατριαρχείον έχει αναδειχθή εις «γέφυραν» επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ της Εκκλησίας και άλλων θρησκειών με επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς με κοινόν στόχον την προστασίαν της φυσικής μας κληρονομίας.

Επιμέλεια: Θεοδότα Νάντσου, Συντονίστρια Δράσεων Πολιτικής

Ποιός είναι άραγε πραγματικά οικολόγος;

Ένα μοναδικό περιστατικό συνέβη στην Καλιφόρνια, όπως το παρουσιάζουν τα περιοδικά. Μια οικολόγος, η Τζούλια Μπατερφλάι Χίλ, ηλικίας 23 ετών, έζησε 738 ημέρες πάνω σε ένα δένδρο “γιά να μη αφήση την εταιρεία PACIFIC LUMBER να κάνει ξυλεία ένα δάσος με σεγκόγιες, τα πανύψηλα δένδρα, που αποτελούν το σήμα κατατεθέν της Καλιφόρνια”. Και η Τζούλια “έζησε δύο ολόκληρα χρόνια σαν πουλί στην κορυφή ενός δένδρου. Όχι για να ξεφύγη από τους ανθρώπους, αλλά για να τους εμποδίση να αφανίσουν ένα αιωνόβιο δάσος της Καλιφόρνια”.
Βέβαια αυτή η απόφασή της δεν ήταν χωρίς κίνδυνο και δυσκολίες. “Οι άνθρωποι της Εταιρείας την απειλούσαν, έβαζαν τα ελικόπτερά τους να περνούν ξυστά από την “Λούνα” κι’ έκοβαν τα γειτονικά δένδρα, για να της δείξουν πώς, όπου νάναι θα ’ρθει και η σειρά της”. Όμως “η Τζούλια πέρασε από φοβερή σωματική ταλαιπωρία, κινδύνευσε από την κακοκαιρία, αμφισβητήθηκε, έπληξε, έχασε την αίσθηση του χρόνου, αλλά δεν έκανε πίσω”. Τελικά νίκησε αφού η Εταιρεία αναγκάσθηκε να υπογράψη συμφωνία με την οικολόγο για την προστασία των δασών.
Διαβάζοντας το περιστατικό αυτό εθαύμασα για την θέληση της νεαρής αυτής οικολόγου, για την αποφασιστικότητα, αλλά και την μεγάλη ανδρεία της. Κατεσκεύασε στο δένδρο μια πλατφόρμα και πάνω σε αυτή έστησε την σκηνή της και παρέμεινε εκεί δυο ολόκληρα χρόνια, χωρίς να κατεβή, ζώντας με τα φρούτα και μερικά τρόφιμα που της έφερναν οι φίλοι της. Και θυμήθηκα τον Νίτσε που έγραφε: “Εκείνος που έχει ένα σκοπό στην ζωή μπορεί να αντέξει σχεδόν στο κάθε τί”. Ο άνθρωπος έχει μέσα του μεγάλες δυνάμεις και μπορεί να πραγματοποιήση τα πιο παράτολμα όνειρα, αρκεί να έχη όραμα, θέληση και σκοπό.
Επομένως, κανείς δεν μπορεί να δικαιολογηθή ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίση διάφορες δοκιμασίες και προβλήματα στην ζωή του, να υπερβή δυσκολίες και τραγικές καταστάσεις. Αν θέλη μπορεί να υπερβή τα πάντα, ιδιαιτέρως με την δύναμη του Χριστού.
Επίσης, εκείνο που σκέφθηκα αμέσως, διαβάζοντας αυτό το οικολογικό περιστατικό, είναι ότι οι άνθρωποι για να διατηρήσουν την κτίση κάνουν πολλές “τρέλλες”. Πόσο όμως μεγαλύτερες “τρέλλες” πρέπει να γίνονται για τον Δημιουργό της κτίσεως και όλης της δημιουργίας!! Στον Κανόνα του Ακαθίστου Ύμνου λέγεται: “ουκ ελάτρευσαν την κτίσιν οι θεόφρονες παρά τον Κτίσαντα”. Οι θεόφρονες δεν λατρεύουν την κτίση περισσότερο από τον Κτίσαντα, δηλαδή τον Θεό. Έχει αξία η κτίση, που προσφέρει το οξυγόνο στον άνθρωπο για να ζήση, αλλά μεγαλύτερη αξία έχει ο Κτίστης, ο Θεός, που προσφέρει το πνευματικό οξυγόνο για την ψυχή του ανθρώπου.
Ζούμε σε μια εποχή που πραγματικοί Χριστιανοί είναι όσοι κάνουν πνευματικές “τρέλλες” για τον Κτίστη της κτίσεως και όσοι αγαπούν τον Κτίστη παρά και υπέρ την κτίση.
[Από την Εφημερίδα Εκκλησιαστική Παρέμβαση, Μάιος 2001]

1.9.07

Πατριαρχικό Μήνυμα επί τη ημέρα της προσευχής υπέρ του φυσικού περιβάλλοντος (1.9.2007)

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ
ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ
ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ
ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,
Ἡ κατ᾿ ἔτος, κατά τήν ἀρχήν τῆς Ἰνδίκτου, ἀναφορά τῆς ἡμετέρας Μετριότητος πρός τό περιβάλλον καί δή πρός τό λεγόμενον οἰκολογικόν πρόβλημα προσφέρει τήν εὐκαιρίαν καί κατά τό παρόν ἔτος νά ἐντοπίσωμεν τά προβλήματα, τά ὁποῖα ἀναφύονται εἰς τό περιβάλλον, καί νά διαγράψωμεν τήν προσωπικήν πάντων ἡμῶν εὐθύνην ἔναντι τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ.
Πολλάκις ἀπό τῆς καθέδρας τοῦ Ἁγιωτάτου Ἀποστολικοῦ καί Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ τούτου Θρόνου ἐτονίσαμεν, ἰδιαιτέρως δέ κατά τούς τελευταίους χρόνους, ὅτι ὁ περιβάλλων ἡμᾶς κόσμος ἐδημιουργήθη ὑπό τοῦ Θεοῦ. Κατά τήν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Θεός ἐδημιούργησε πρῶτον τόν πνευματικόν κόσμον, τούς ἀγγέλους, ἐν συνεχείᾳ τόν ὑλικόν κόσμον ὡς τό βασίλειον, καί, τέλος, τόν ἄνθρωπον, διά νά διαμείνῃ ὡς βασιλεύς εἰς τό βασίλειον τοῦτο. Ὡς ἴδιον δέ γνώρισμα τό ὁποῖον ἐμφαίνει τήν κυριαρχίαν τοῦ ἀνθρώπου εἰς τόν κόσμον εἶναι ἡ δοθεῖσα ὑπό τοῦ Θεοῦ εἰς τόν ἄνθρωπον ἐντολή νά ὀνοματοδοτήσῃ τά ζῶα, διότι ἡ πρᾶξις αὐτή εἶναι ἔνδειξις κυριαρχίας.
Βεβαίως, κατά τήν Ὀρθόδοξον Παράδοσιν ὑφίσταται διαφορά μεταξύ κτίσεως καί κόσμου. Ἤδη ὁ Ἀπόστολος Παῦλος δέν ὁμιλεῖ διά φύσιν, ὅπως πράττουν οἱ φυσιολάτραι, οὔτε διά κόσμον, ἀλλά διά κτίσιν. Ἡ λέξις “κτίσις” ἔχει θεολογικήν σημασίαν, διότι δι᾿ αὐτῆς δηλοῦται ὅτι ὁ ὑλικός κόσμος ἐκτίσθη ὑπό τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἦλθεν εἰς τό εἶναι ἐκ τοῦ μή ὄντος. Ἀντιθέτως, ἡ λέξις “κόσμος” (κόσμημα) ὑπενθυμίζει τήν ἀρχαίαν ἑλληνικήν φιλοσοφίαν περί τῆς φύσεως, ὡς τοῦ ἀντιγράφου τῶν ἀγεννήτων ἰδεῶν καί ὡς διακοσμήσεως τῶν ἤδη ὑπαρχόντων ἀντιγράφων καί ὄχι ὡς δημιουργίας τῶν ὄντων ἐκ τοῦ μή ὄντος. Οὕτως, ἡ λέξις “κτίσις” ἔχει μεγίστην σπουδαιότητα, διότι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἀπόλυτος κύριος τοῦ περιβάλλοντος κόσμου, δεδομένου ὅτι ἐδημιουργήθη ὑπό τοῦ Θεοῦ ἐκ τοῦ μή ὄντος, συντηρεῖται δέ ὑπό τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί ὄχι διά κτιστῶν μέσων, ἀλλά εἶναι ταπεινός διαχειριστής αὐτοῦ.
Κατά τήν διδασκαλίαν τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἐξ ἄλλου, ὑφίσταται διαφορά μεταξύ τοῦ βασιλείου τοῦ Θεοῦ καί τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὅλη ἡ κτίσις εἶναι τό βασίλειον τοῦ Θεοῦ, διότι ἐντός αὐτῆς ὑπάρχει ἡ οὐσιοποιός καί ζωοποιός ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, καί δι᾿ αὐτῆς φανεροῦται ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, κατά τό Ἀποστολικόν λόγιον “τά γάρ ἀόρατα αὐτοῦ ἀπό κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται, ἥ τε ἀ´ϊδιος αὐτοῦ δύναμις καί θειότης” (Ρωμ. 1, 20), ἀλλ᾿ ὅμως ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ θέα τοῦ ἀκτίστου ὑποστατικοῦ Φωτός καί ἡ μέθεξις αὐτοῦ ὑπό τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή ἡ μέθεξις τῆς θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ. Τοιουτοτρόπως, ὁ ἄνθρωπος μετέχει τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί ὁ κόσμος καθίσταται βασίλειον τοῦ Θεοῦ. Μέ τόν τρόπον αὐτόν ἀποφεύγεται ὁ πανθεϊσμός καί ὁ οὑμανισμός.
Ἡ κτίσις ὅμως δέν ἔχει ἠθικήν βούλησιν καί ἑπομένως δέν ἔπεσεν αὐτοβούλως εἰς τήν φθοράν, ἀλλά συμπαρεσύρθη ὑπό τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ἀπώλεσε τήν Χάριν τοῦ Θεοῦ καί αὐτό εἶχε συνταρακτικάς συνεπείας εἰς ὅλον τόν κόσμον. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος περιγράφει αὐτήν τήν ὀδύνην τῆς κτίσεως, ἕνεκεν τῆς πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου, λέγων: “πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καί συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν”. Συγχρόνως δέ δηλώνει: “καί αὐτή ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται ἀπό τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τήν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ”, καί “ἡ ἀποκαραδοκία τῆς κτίσεως τήν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ ἀπεκδέχεται” (Ρωμ. 8, 19-22).
Οὕτως, ἡ ἀντιμετώπισις τῶν λεγομένων οἰκολογικῶν προβλημάτων λαμβάνει θεολογικήν σημασίαν καί ἔννοιαν καί δέν δύνανται νά ἐπιλυθοῦν ταῦτα ἀνεξαρτήτως τοῦ ἀναγεννημένου ἀνθρώπου. Τοιουτοτρόπως, τό λεγόμενον οἰκολογικόν πρόβλημα εἶναι εἰς τήν βάσιν αὐτοῦ θεολογικόν, καί ὄχι ἀνθρωποκεντρικόν, καί συνεπῶς ἡ ἐπίλυσις αὐτοῦ εἶναι καρπός τῆς ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου καί ὄχι ἀποτέλεσμα διεργασιῶν λογικῆς καί ἐπεξεργασίας νομοθετικῆς.
Βεβαίως, καί ἡ ἀνθρωπίνη λογική καί οἱ νόμοι πρέπει νά ἐπιστρατευθοῦν διά τήν ἐπίλυσιν τῶν οἰκολογικῶν προβλημάτων, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος παραμένει οἰκειοθελῶς ἀθεράπευτος. Τό ἴδιον, ἄλλωστε, συμβαίνει καί μέ τούς νόμους τῆς Πολιτείας, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀπαραίτητοι διά τήν κοινωνίαν, ἐπειδή οἱ ἄνθρωποι δέν θέλουν νά ἐφαρμόσουν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὁπότε, οἱ νόμοι δικαιολογοῦνται μέ τόν διφυῆ χαρακτῆρα τῶν δερματίνων χιτώνων, ὡς ἀποτέλεσμα τῆς πτώσεως, ἀλλά καί ὡς εὐλογία διά τήν καλήν συγκρότησιν τοῦ ἀνθρωπίνου βίου.
Ἑπομένως, ἡ κτίσις εἶναι δυνατόν νά εἶναι ἀφ᾿ ἑνός μέν φανέρωσις τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ἀφ᾿ ἑτέρου δέ ἔκφρασις τῶν παθῶν τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ κτίσις δέχεται τήν φωτιστικήν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ, διά τοῦ ἀναγεννημένου ἀνθρώπου, ἀλλά δέχεται καί τήν ἐνέργειαν τῶν παθῶν τοῦ ἐμπαθοῦς ἀνθρώπου. Εἰς τήν ζωήν τῶν Ἁγίων βλέπομεν ὅτι ἡ κτίσις ἐξαγιάζεται, λαμπρύνεται, δοξάζεται, ὑπακούει εἰς τόν ἄνθρωπον, τά ἄγρια ζῶα ἡμερεύουν καί ἀναγνωρίζουν εἰς τόν ἀναγεννηθέντα ἄνθρωπον τήν “ὀσμήν τοῦ Ἀδάμ” πρό τῆς παρακοῆς, αἱ φυσικαί παραφοραί θεραπεύονται καί γενικῶς διά τῶν Ἁγίων ἡ κτίσις καθίσταται τό βασίλειον τοῦ Θεοῦ, εἰς τό ὁποῖον ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐν Θεῷ κυριαρχίαν.
Ἀντιθέτως, εἰς τήν ζωήν τῶν ἐμπαθῶν ἀνθρώπων παρατηροῦμεν ὅτι βιάζεται ἡ φύσις καί ἀμαυροῦται, διότι ἡ ὑπερκατανάλωσις τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν ἀπό τόν διακατεχόμενον ἐξ εὐδαιμονίας ἄνθρωπον ὁδηγεῖ τοῦτον εἰς τήν ἀνάγκην τῆς ὑπερπαραγωγῆς, καί διά τήν κάλυψιν αὐτῆς βιάζεται ἡ κτίσις, μέ ἀποτέλεσμα νά τιμωρῆται ἐν τέλει ὁ ἐπαναστάτης ἄνθρωπος. Συνήθως θεωροῦμεν ὅτι τό προπατορικόν ἁμάρτημα συνέβη εἰς τήν ἀρχήν τῆς δημιουργίας, εἰς τόν Παράδεισον, ἀλλά λησμονοῦμεν ὅτι ἡ οὐσία κάθε ἁμαρτήματος πρός τόν Θεόν, τόν ἄνθρωπον καί τήν κτίσιν παραπέμπει εἰς τό προπατορικόν ἁμάρτημα, τό ὁποῖον ἐκφράζεται ὡς ὑπερηφάνεια καί ἐγωϊσμός, ὡς ἀλαζονεία καί φιλαυτία, ὡς ἰδιοτέλεια καί ἐπιθετικότης, ὡς αὐτονομία καί εὐδαιμονία.
Δυστυχῶς, ὅμως, ἐνῷ θεωροῦμεν ὡς ἁμαρτίας μερικάς μόνον ψυχολογικάς καταστάσεις καί ἠθικάς παρεκτροπάς, δέν ἐκλαμβάνομεν ὡς ἁμαρτίας τάς ὀντολογικάς παρεκτροπάς, ὡς πρός τόν Θεόν, τόν ἄνθρωπον καί τήν κτίσιν. Ἁμαρτία εἶναι καί ὁ διά τῆς ἀλαζονείας βιασμός τῆς κτίσεως· ἡ ἐκμετάλλευσις τῆς κτίσεως πρός ἴδιον ὄφελος, τό ὁποῖον ὁδηγεῖ ἀφεύκτως εἰς τήν ἀργήν ἤ βιαίαν ὁλικήν καταστροφήν· ἡ ἐξάντλησις τῶν φυσικῶν πόρων, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τό μεῖζον πρόβλημα τῶν κρατῶν· ἡ ὑπερθέρμανσις τοῦ πλανήτου, ἡ γνωστή θεωρία τοῦ θερμοκηπίου, ἡ ὁποία θά ὁδηγήσῃ εἰς τόν ἀφανισμόν τῆς ζωῆς καί εἰς τήν μετατροπήν τῶν θαυμασίων τῆς δημιουργία τοῦ Θεοῦ εἰς γῆν ἄνυδρον καί ἔρημον διψῶσαν· αἱ αὐξανόμεναι πυρκαϊαί, αἱ ὁποῖαι καταστρέφουν τά ἄλση καί τά ὄρη, αὐτούς τούς ἀληθινούς πνεύμονας τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων, μέ τρομακτικάς συνεπείας· ἡ ἀρνητική ὄψις τῆς βιοτεχνολογίας, ἡ ὁποία εἶναι δυνατόν νά ὁδηγήσῃ εἰς τόν γενετικόν μολυσμόν· τά νεοφανῆ τρόφιμα καί ἡ λεγομένη νανο-βιοτεχνολογία καί πολλαί ἄλλαι καταστροφικαί παρεμβάσεις εἰς τήν κτίσιν εἶναι καρποί τῶν ἐμπαθῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι δέν σέβονται τήν κτίσιν, τό δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, καί τό γεγονός τοῦτο ἐγκυμονεῖ πολλούς κινδύνους ἐκφυλισμοῦ ἤ καί ἀφανισμοῦ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.
Ὅθεν, διαμαρτυρόμεθα στεντορίᾳ τῇ φωνῇ διά τούς βιασμούς τούτους πρός τήν φύσιν καί καλοῦμεν πάντας νά ἀναθεωρήσουν τήν σχέσιν των πρός αὐτήν, ἀποκτῶντες οἰκολογικήν συνείδησιν ἤ, διά νά ἐκφρασθῶμεν καλύτερον, ἀποκτῶντες θεολογικήν συμπεριφοράν ἔναντι τῆς κτίσεως. Πέραν τούτου, ἐκφράζομεν τήν πίστιν μας ὅτι ἡ ἀνακαίνισις τῆς κτίσεως γίνεται, μυστικῷ τῷ τρόπῳ, εἰς τήν Ἐκκλησίαν, μέ τήν μυστηριακήν, τήν ἀσκητικήν καί τήν πνευματικήν ζωήν. Ὁ ἄρτος, ὁ προσφερόμενος εἰς τήν Ἐκκλησίαν, γίνεται Σῶμα Χριστοῦ, ὁ οἶνος μεταβάλλεται εἰς Αἷμα Χριστοῦ, τό ἔλαιον γίνεται ἅγιον Ἔλαιον, τό ὕδωρ γίνεται ὕδωρ Ἁγιασμοῦ, τά μῦρα ἁγιάζονται εἰς ἅγιον Χρῖσμα, αἱ πέτραι καί τά διάφορα ὑλικά στοιχεῖα τῆς κτίσεως χρησιμοποιοῦνται διά τήν ἀνοικοδόμησιν καί διακόσμησιν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, τά χρώματα τίθενται εἰς τήν ὑπηρεσίαν τῆς ἐκφράσεως τῆς ἁγιότητος ἐν τῷ προσώπῳ τῶν ἐξαγιασθέντων μελῶν τῆς Ἐκκλησίας.
Γενικῶς, ὁλόκληρος ἡ ζωή μας γίνεται προσφορά εἰς τόν Θεόν τόν δημιουργήσαντα ἡμᾶς καί τήν κτίσιν, κατά τόν λειτουργικόν λόγον: “τά σά ἐκ τῶν σῶν σοί προσφέρομεν κατά πάντα καί διά πάντα”. Εὐχόμεθα δέ ὅπως αὐτή ἡ μεταμορφωτική ἐνέργεια ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἐπεκταθῇ καί εἰς τόν ἐκτός αὐτῆς κόσμον.
Τελικῶς δέ, παρά τά ὑπάρχοντα δεινά, προερχόμενα παρά τοῦ ἐμπαθοῦς ἀνθρώπου, ἡμεῖς “καινούς οὐρανούς καί γῆν καινήν κατά τό ἐπάγγελμα αὐτοῦ προσδοκῶμεν” (Β´ Πέτρ. 3, 13), ὅπως μαρτυρεῖ ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης: “καί εἶδον οὐρανόν καινόν καί γῆν καινήν” (Ἀποκ. 21, 1), διότι πᾶν ὅ,τι ὁ Θεός κατεσκεύασεν, ὡς Δημιουργός, δέν δύναται νά ἀμαυρωθῇ καί νά ἐξαφανισθῇ ὑπό τοῦ ἀνθρώπου.
Εἶναι δέ σημαντικόν ὅτι τό πρῶτον βιβλίον τῆς Ἁγίας Γραφῆς, δηλαδή ἡ Γένεσις, ὁμιλεῖ διά τήν δημιουργίαν τῆς κτίσεως καί τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί διά τήν πτῶσιν αὐτοῦ καί τῆς κτίσεως, τά ἑπόμενα βιβλία κάνουν λόγον διά τήν ἀναγέννησιν καί τήν ἀπολύτρωσιν τοῦ ἀνθρώπου, καί τό ἔσχατον βιβλίον, ἡ Ἀποκάλυψις τοῦ Ἰωάννου, ὁμιλεῖ διά τόν ἀνακαινισμένον κόσμον, διά τήν ἔνδοξον πόλιν, εἰς τήν ὁποίαν δέν ὑπάρχει οὔτε ναός, διότι ναός εἶναι ὁ Παντοκράτωρ καί τό Ἀρνίον “καί ἡ πόλις οὐ χρείαν ἔχει τοῦ ἡλίου οὐδέ τῆς σελήνης ἵνα φαίνωσιν αὐτῇ· ἡ γάρ δόξα τοῦ Θεοῦ ἐφώτισεν αὐτήν, καί ὁ λύχνος αὐτῆς τό ἀρνίον” (Ἀποκ. 21, 22-23). Αὕτη ἡ πίστις καί ἡ προσδοκία ἡμῶν, αὕτη ἡ μαρτυρία καί ἡ βεβαιότης ἡμῶν.
Καλοῦμεν ἅπαντας ἀπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ τούτου Κέντρου νά σεβασθοῦν, κατά τό μέτρον τῆς εὐθύνης καί ἁρμοδιότητός του ἕκαστος, τήν δημιουργίαν τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά μή βιάζηται στενάζουσα ἡ κτίσις, καί συγχρόνως νά ζῶμεν μέ τόν πρέποντα τρόπον εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ὥστε νά ἀνακαινίζηται ὁ κόσμος. Ταυτοχρόνως, ἐκφράζομεν τήν πίστιν καί τήν βεβαιότητα ὅτι ὁ κόσμος ὁλόκληρος θά ἀνακαινισθῇ ὑπό τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καί θά ἴδωμεν καινούς οὐρανούς καί καινήν γῆν.
Ἔχοντες στερρῶς τήν ἐλπίδα ταύτην ἀπευθύνομεν πρός πάντας ἐκ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχικοῦ τούτου Θρόνου διαπύρους εὐχάς καί πατρικάς εὐλογίας καί ἐπικαλούμεθα ἐπί πάντας καί ἐπί πᾶσαν τήν κτίσιν καί τήν ἀνθρωπότητα τήν Χάριν καί τό ἄπειρον Ἔλεος τοῦ καιρούς καί χρόνους ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ θεμένου Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ταῖς πρεσβείαις τῆς Κυρίας Θεοτόκου τῆς Παμμακαρίστου. Ἀμήν.
,βζ´ Σεπτεμβρίου α´
+ ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος
ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός καί διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης

Οι συνεπέστεροι Αναγνώστες μας

Related Posts with Thumbnails